Dirk Bouts

Dirk Bouts, Dieric Bouts (ur. ok. 1415 w Haarlemie, zm. 6 maja 1475 w Leuven) – niderlandzki malarz.

Dirk Bouts

Data i miejsce urodzenia	1415 Haarlem
Data i miejsce śmierci	6 maja 1475 Leuven
Narodowość	niderlandzka
Dziedzina sztuki	malarstwo
Epoka	późny gotyk

Ostatnia wieczerza - centralna część retabulum Ołtarza Eucharystii - kościół św. Piotra w Leuven

Zwiastowanie, Muzeum Czartoryskich w Krakowie

Zmartwychwstanie, Norton Simon Museum w Pasadena

Życiorys

Urodził się przypuszczalnie w mieście Haarlem. Działał głównie w Leuven (Lowanium), gdzie od 1462 sprawował urząd malarza miejskiego. Był jednym z pierwszych malarzy północnoeuropejskich stosujących perspektywę liniową z jednym punktem zbiegu, jak w przypadku Ostatniej Wieczerzy w Ołtarzu Eucharystii z kościoła Sint Pieters w Lowanium. Postacie w kompozycjach Boutsa przeważnie wysmukłe, o wysokich czołach są mało zindywidualizowane, poruszają się dość sztywno. W niektórych dziełach uderza trafność ukazania naturalnego krajobrazu skalistego.

Bouts był kolorystą. Widać to zarówno w bocznych skrzydłach Ołtarza Eucharystii, jak i w Pokłonie Trzech Króli. W jego gamie barwnej dominują: oliwkowa zieleń, karmin, błękit, fiolet i biel stosowana w subtelnych niuansach. W jednym ze skrzydeł tryptyku zwanego „Perłą Brabantu”, którego środkową kwaterę zajmuje Pokłon Trzech Króli umieścił źródło światła w obrazie jako bladą tarczę słoneczną widoczną w głębi.

Innym ważnym dziełem artysty są prace ukazujące sprawiedliwość cesarza Ottona III (1468 r.). Zamówione do Sali głównej ratusza były zapewne nawiązaniem do obrazów Rogera van der Weydena w ratuszu brukselskim.

Był ojcem malarzy Alberta Boutsa i Dirka Boutsa młodszego. Ze szkoły Dirka Boutsa pochodzi m.in. Dyptyk Mater Dolorosa i Ecce Homo.

Twórczość

Dirkowi Boutsowi przypisywane są następujące dzieła:

• Chrystus w domu Szymona – 1446–1454 lub po 1460, deska 40 x 61, Gemäldegalerie
• Tryptyk Ukrzyżowania
  • Ukrzyżowanie – (1450–1455), (tablica środkowa) Musées Royaux des Beaux-Arts w Brukseli
  • Zwiastowanie – (1450–1455), Musées Royaux des Beaux-Arts w Brukseli
  • Złożenie do grobu – (1450–1455), tempera na płótnie, 90,2 x 74,3 cm, National Gallery w Londynie
  • Pokłon Trzech Króli – (1450–1455), niezachowany
  • Zmartwychwstanie – (1450–1455), tempera na płótnie, 89 x 72,5 cm, Norton Simon Museum of Art, Pasadena
• Tryptyk Pasji – ok. 1458–1475, Capilla Real, Granada
  • Ukrzyżowanie
  • Zdjęcie z krzyża
  • Zmartwychwstanie
• Tryptyk męczeństwa św. Erazma – (tryptyk) ok. 1457–1464, olej na desce, 34 x 148 cm, kościół św. Piotra w Leuven
  • Święty Hieronim
  • Święty Bernard z Clauvaux
• Madonna z Dzieciątkiem w oknie v najwcześniej po 1451, prawdopodobnie po 1457–1457, tempera na desce, 27,9 x 24,1 cm, kolekcja prywatna
• Ecce Agnus Dei – 1456–1475, Stara Pinakoteka Monachium
• Tryptyk maryjny – 1454–1464, Prado Madryt
  • Zwiastowanie
  • Nawiedzenie i Narodziny
  • Pokłon Trzech Króli
• Portret mężczyzny – 1462, olej na desce, National Gallery w Londynie
• Perła Brabancji – Tryptyk Pokłonu Trzech Króli – 1456–1462, Stara Pinakoteka Monachium
  • Święty Jan Chrzciciel
  • Święty Krzysztof
  • Święta Katarzyna (na rewersie) – grisailles
  • Święta Barbara (na rewersie) – grisailles
• Ołtarz Eucharystii – 1464–1467, olej na desce, 185 x 294 cm, kościół św. Piotra w Leuven
• Tryptyk Męczeństwa św. Hipolita – po 1468, olej na desce, 90 x 89,2 cm (środkowa tablica), 92 x 41 cm (każde skrzydło), Museum of Sint Salvator Kathedral w Brugii
• Oblicze Chrystusa-Vera effigies Ihesu Christi – 1458–1464, Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam
• Mojżesz i krzew gorejący – 1458–1464, Philadelphia Museum of Art, Filadelfia
• Koronacja Marii – 1458–1464, Gemäldegalerie, Berlin
• Opłakiwanie – 1462–1476, Luwr, Paryż
• Maria z Dzieciątkiem i śpiewającymi aniołami – po 1470–1475, Capilla Real, Granada
• Maria z Dzieciątkiem – po 1470–1476, Gemäldegalerie, Berlin
• Maria z Dzieciątkiem – Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork
• Maria z Dzieciątkiem – Museo Nazionale del Bergello, Florencja
• Maria z Dzieciątkiem – The Museum of Fine Arts, San Francisco
• Chrystus w koronie cierniowej National Gallery w Londynie
• Maria z Dzieciątkiem – Fogg Art Museum, Cambridge
• Maria z Dzieciątkiem na złotym tronie – Luwr, Paryż
• Portret mężczyzny – Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork
• Sprawiedliwość cesarza Ottona III – ok. 1460, Musées Royaux des Beaux-Arts, Bruksela

Bibliografia

• Web Gallery of Art: Bouts, Dieric the Elder.
• Alfred Ligocki Sztuka Renesansu, Sztuka Powszechna, Warszawa 1973
• Sztuka Świata, tom 5 Wydawnictwo Arkada, Warszawa 1992 rok,