Divna Veković
Divna Veković (czarn. Дивна Вековић, ur. 1886 w Lužacu w gminie Berane, zm. 1944 lub 1945[1] w miejscowości Zidani Most) – pierwsza czarnogórska lekarka[2]. Była też pisarką i tłumaczką.
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
1944 lub 1945 |
Zawód, zajęcie |
lekarka, pisarka, tłumaczka |
Odznaczenia | |
Życiorys
edytujRodzicami Divny Veković byli Tole i Uroša Veković[3]. Divna uczyła się w monasterze Đurđevi stupovi w Beranach oraz w Skopje i Cetyni[4]. Następnie otrzymała stypendium Instytutu Dziewcząt im. Cesarzowej Marii, dzięki któremu mogła wyjechać do Francji[5]. Tam ukończyła szkołę akuszerek w Amiens[2][5]. Studiowała też medycynę na Uniwersytecie Paryskim i odbyła dwuletnie szkolenie stomatologiczne[5][6].
Podczas I wojny światowej Veković współpracowała z Międzynarodowym Ruchem Czerwonego Krzyża na froncie salonickim. Organizowała liczne kampanie humanitarne, wysyłała żywność, wszelką pomoc materialną oraz leki. Król Serbii Piotr I Karadziordziewić uhonorował ją za to Orderem Gwiazdy Jerzego Czarnego[7].
Veković jako pierwsza przetłumaczyła czarnogórską epopeję narodową Górski wieniec, wydaną w 1847 roku, na język francuski[8][9]. Król Mikołaj I Petrowić-Niegosz nagrodził ją za to cenną broszką z jego portretem[7]. Tłumaczyła też dzieła pediatry i poety Jovana Jovanovicia Zmaja (1833–1904) oraz bajki i legendy autorstwa Vuka Stefanovicia Karadžicia (1787–1864). Napisała także wiele słowników, które zostały wydane między innymi w Paryżu i Belgradzie. Za swoją pracę językoznawczą otrzymała Order Narodowy Legii Honorowej. Publikowała również prace etnologiczne. Oprócz serbskiego i francuskiego mówiła również po włosku, angielsku i rosyjsku[7].
W 1926 roku Veković uzyskała doktorat na uniwersytecie w Belgradzie za rozprawę pt. Крвни умир na temat chirurgii naczyniowej[7].
Zmarła w 1944 lub 1945 roku[1] w okolicznościach, których nigdy nie wyjaśniono. Jako zwolenniczka monarchii uciekła pod koniec wojny z kilkoma tysiącami serbskich uchodźców z Czarnogóry pod opieką duchową metropolity Lipovaca wraz z oddziałami czetników ppłk. Pavla Đurišića[4][5] na tereny Słowenii. Podaje się, że w Zidanim Moście została rozpoznana przez partyzantów Tito oraz, jak wielu innych, zabita strzałem w głowę[10] i wrzucona do Sawy[7].
Wybrane prace
edytuj- Крвни умир – rozprawa doktorska
- Француска граматика (Grammaire franco-serbe). Paryż 1916.
- Српско-француски разговори – Manuel de conversation serbe-français. Rodstein, Paryż 1916.
- Dictionnaire serbe-français (avec prononciation figurée). Rodstein, Paryż 1917.
- Француско-српски речник – Dictionnaire français-serbe. Rodstein, Paryż.
- Француско-српски речник. награђен од стране Француске Академије наука (Francusko-srpski rečnik) Геца Кон, Belgrad 1924.
- Српско-француски речник. награђен од стране Француске академије наука. Геца Кон, Belgrad 1924.
- Francuski učitelj za jugoslovenske iseljenike u Francuskoj – Guide de la langue française pour les Yougoslaves (conversation et grammaire). Les Éditions internationales, Paryż 1937.
- Vie et coutumes du peuple serbe w: „Etnographie” No.17/18 (1928), s. 9–29.
- Costume national de Tzrna Gora de Skoplyé. Société d’ethnographie de Paris, Paryż 1936.
- Tłumaczenia
- Piotr II Petrowić-Niegosz: Górski wieniec, Berger-Levrault, Paryż 1917
- Redakcja
- Vuk Stefanović Karadžić: Contes populaires serbes. Recueillis d’après Vouk Karadjitch par Divna Vékovitch, avec la collaboration de M. Ginier. Editions Internationales, Paryż 1934
Przypisy
edytuj- ↑ a b Na podstawie identyfikatora VIAF.
- ↑ a b Prva ljekarka u Crnoj Gori – Divna Veković (1886–1944) [online] [dostęp 2020-04-26] (bośn.).
- ↑ Divna Veković (1884–1945), [w:] Ervina Dabižinoviċ , Diskursi o ženama Boke Kotorske: Rodni identiteti (1815–2015). Doktorska disertacija, Novi Sad: Univerzitet u Novom Sadu Asocijacija Centara za Interdisciplinarne i Multidisciplinarne Studije i Istraživanja – Acimsi Centar za Rodne Studije, 2017, s. 59–61 (serb.).
- ↑ a b Повећава се број корисника Народне кухиње „Дивна Вековић” у Беранама / Православие.Ru [online], Pravoslavie.ru [dostęp 2020-04-26] (serb.).
- ↑ a b c d Дивна Вековић – Најпаметнија Васојевка свих времена! [online], Националист, 26 stycznia 2018 [dostęp 2020-05-19] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-26] (serb.).
- ↑ Marina Martinović , Vladimir Jokanović , Divna Veković (1886–1944), prva lekarka u Crnoj Gori, „Medicinski Pregled”, 59 (7–8), 2006, s. 391–393, DOI: 10.2298/mpns0608391m, ISSN 0025-8105, PMID: 17140043 [dostęp 2020-04-26] (serb.).
- ↑ a b c d e Милутин Осмајлић , Дивна Вековић, „Glas Holmije” (serb.).
- ↑ IZUM (Институт информацијских знаности Марибор) , Његошев „Горски вијенац” у француском преводу Дивне Вековић [online], COBISS+ [dostęp 2020-04-26] (serb.).
- ↑ Pierre II Pétrovitch-Niégoch , Les Lauriers de la montagne (Горскıй вıенацъ, 1847), Paris: Berger-Levrault, 1917, xvii–162 [dostęp 2020-04-26] .
- ↑ Tajanstvena heroina opet pruža utočište [online], Novosti.rs [dostęp 2020-04-26] (serb.).