Dobrzyczno (Lubosz Wielki)

Dobrzyczno (częściej Lubosz Wielki) – jezioro morenowe w woj. wielkopolskim, w powiecie międzychodzkim, we wschodniej części gminy Kwilcz, na pograniczu z gminą Pniewy. Ściśle na zachodnim brzegu zbiornika położona jest wioska Chudobczyce. Około 300 m od północnego brzegu biegnie droga krajowa nr 24, a na wschodnim brzegu zlokalizowane jest kąpielisko we wsi Zamorze. Lubosz Wielki jest największym jeziorem w gminie Kwilcz.

Dobrzyczno

Lubosz Wielki, Dobrzyczne

Mapa jeziora Lubosz Wielki
Położenie
Państwo	Polska
Miejscowości nadbrzeżne	Chudobczyce (←W) Lubosz (↑N ~ 2 km) Zamorze (↘SE ~ 1 km)
Region	Pojezierze Poznańskie
Wysokość lustra	94,3 m n.p.m.
Morfometria
Powierzchnia	94,52 ha
Głębokość • średnia • maksymalna	9,4 m 29,2 m
Długość linii brzegowej	5,5km
Objętość	8784,8 tys. m³
Hydrologia
Klasa czystości wody	II (w roku 2000)
Rodzaj jeziora	morenowe
Położenie na mapie gminy Kwilcz Dobrzyczno
Położenie na mapie Polski Dobrzyczno
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Dobrzyczno
Położenie na mapie powiatu międzychodzkiego Dobrzyczno
52°30′41″N 16°11′24″E

Hydronimia

Według urzędowego spisu opracowanego przez Komisję Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych (KNMiOF) nazwa tego jeziora to Dobrzyczno. Współcześnie, znacznie częściej w różnych publikacjach i mapach topograficznych jezioro to występuje pod nazwą Lubosz Wielki. Czasem wspominana jest też nazwa Dobrzyczne.

Historia

Jezioro jako Dobrzyczno po raz pierwszy zostało wspomniane w roku 1435. W źródłach historycznych określane było także jako Dobryczno maius.
Właśnie w 1435 roku jezioro zostało wymienione jako własność szlachecka Niemierza i Sędziwoja, braci z Grodziska Wlkp. Ci zapisują swojej matce, Annie, 200 grzywien posagu i wiana na wsi Lubosz z jeziorem k. Lubosza, rezerwując tylko jedną toń dla wsi Chorzewo, z jeziorami Lewoszyna, Gogoline, Oćmiech, Obierze, Czarne, Uścięcino i Dobrzyczno (rezerwując dla wsi Chudopsice w tymże jeziorze Dobrzycznie Wielkim tonie Zgon, Postrzalna, Sitna i Sosnka) oraz z obiektami nieokreślonymi: Wilcze Ostrowy i Jankowice, przynależnymi do Lubosza, a także Rozpędowo, Ochodza, Obryciec, Wierzbowiec, z folwarkiem Uścięcino i częścią jeziora zwanego Zamorskim.

Warunki naturalne

Jezioro ma wydłużony kształt z kierunku północnego na południowo-zachodni. Jego muliste dno jest zróżnicowane i posiada dwa głęboczki. Linia brzegowa jest natomiast średnio rozwinięta lecz urozmaicona. Długość linii brzegowej wynosi 5,5 km. Akwen posiada niskie brzegi, w znacznej części podmokłe, ale prawie bezleśne. Wzdłuż prawie całej linii brzegowej jeziora silnie rozwinięta jest roślinność wodna wynurzona.
Zlewnia jeziora położona jest w bezpośrednim dorzeczu rzeki Mogilnicy. Lubosz Wielki zasilany jest przez okresowo płynące cieki, odwadniające przyległe grunty oraz ciek wpływający od strony północnej, łączący je z odległym o około 500 m jeziorem Luboszek. Ze wschodniej części jeziora wypływa ciek łączący je z odległym o około 3 km jeziorem Pniewskim.

Zlewnia

Zlewnia jeziora wynosi 13,7 km². Największą część zlewni bezpośredniej jeziora zajmują:

• grunty orne (przylegające do jeziora miejscami od strony północno-zachodniej i północnej) - 74,4%,
• sady - 0,7%,
• obszary leśne, łąki i tereny podmokłe wokół jeziora - 24,4%,
• zabudowania we wsi Chudobczyce - 0,3%.

Dane morfometryczne

Powierzchnia zwierciadła wody według różnych źródeł wynosi od 94 ha do 94,52 ha. Jest to największe pod względem powierzchni jezioro w gminie Kwilcz. Zwierciadło wody położone jest na wysokości 94,3 m n.p.m.. Średnia głębokość jeziora wynosi 9,4 m, natomiast głębokość maksymalna 29,2 m.

Badania wód

Jezioro jest zbiornikiem o wodach średniej jakości, umiarkowanie podatnym na wpływy zewnętrzne. Na podstawie przeprowadzonych w roku 2000 badań wód jeziora stwierdzono deficyt tlenowy latem w warstwie hypolimnionu, pozaklasowe wartości wskaźnika przewodności elektrolitycznej właściwej oraz wysokie stężenia potasu, wskazujące na dużą koncentrację soli mineralnych pochodzenia rolniczego. Badania hydrobiologiczne wykazały wysoką liczebność fitoplanktonu wiosną i bardzo wysoką latem, mianowicie:

• znaczny udział sinic wiosną,
• masowy rozwój latem bakterii nitkowatych Pelonema subtilissimum spowodowany silnym zakwitem sinicowym,
• obecność bakterii Macromonas mobilis świadcząca o warunkach beztlenowych w hypolimnionie jeziora.

Zooplanktonowy wskaźnik stanu trofii wskazuje na wysoką eutrofię. Według badań przeprowadzonych w roku 2000, stan sanitarny wód odpowiadał II klasie czystości. W stosunku do wyników poprzednich badań (rok 1989) stwierdzono poprawę stanu sanitarnego jeziora (z klasy III do II) oraz korzystniejsze wartości wskaźników fizyczno-chemicznych (wynik punktacji w roku 1989 - 2,47, w roku 2000 - 2,27), co nie wpłynęło jednak na sumaryczną ocenę klasy czystości według tych parametrów.
Źródła zanieczyszczeń stanowią spływy z pól położonych w zlewni bezpośredniej jeziora, a także stanowiska wędkarskie i kąpielisko we wsi Zamorze.

Turystyka

Warunki do wędkowania

W klasyfikacji rybackiej jezioro określane jest typem sielawowym.

Rekreacja

Zbiornik mimo dużego potencjału turystycznego, tylko w niewielkim stopniu wykorzystywane jest właśnie w tych celach. Na południowym brzegu we wsi Zamorze zlokalizowane jest niewielkie kąpielisko, oraz osiedle domków letniskowych. Na zachodnim brzegu usytuowany jest ośrodek wczasowy stowarzyszenia "Barka" oraz wypożyczalnia sprzętu wodnego.

Bibliografia

• Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w Średniowieczu, Poznań, cz. I, s. 368
• Kozierowski, akt historyczny z 1435 roku, s. 246