Dolina Waksmundzka

dolina w Tatrach Wysokich, odgałęzienie Doliny Białki

Dolina Waksmundzka – dolina w Tatrach Wysokich, odgałęzienie Doliny Białki. Wcina się pomiędzy Wołoszyn i Koszystą, sięga pod przełęcz Krzyżne, w okolicy której masywy te łączą się w długą wschodnią grań Świnicy. Otaczające ją grzbiety odgradzają ją od Doliny Roztoki (Wołoszyn) i doliny Pańszczycy (Koszysta)[1].

Dolina Waksmundzka
{{{alt grafiki}}}
Dolina Waksmundzka, widok z Głodówki
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Rodzaj obiektu

dolina

Położenie na mapie Tatr
Mapa konturowa Tatr, w centrum znajduje się punkt z opisem „Dolina Waksmundzka”
Położenie na mapie Karpat
Mapa konturowa Karpat, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Dolina Waksmundzka”
49°14′39,1200″N 20°03′56,8800″E/49,244200 20,065800
Dolina Waksmundzka, widok z Gęsiej Szyi
Górne piętro Doliny Waksmundzkiej (Zadnia Równica) i Wołoszyn w zimie
Pośrednia i Zadnia Równica, nad nimi Wielki i Mały Wołoszyn

Powierzchnia Doliny Waksmundzkiej wynosi ok. 6,0 km². Powstała na linii dyslokacji tektonicznej a ukształtowana została w wyniku działań lodowca. Zbudowana jest z granitoidów (w części powyżej 1400 m) oraz skał osadowych w niższych partiach. W ukształtowaniu podłużnym widoczne progi polodowcowe. W górnej części występują kotły polodowcowe oraz wisząca dolinka – Świstówka Waksmundzka (w zboczach Małej Koszystej, nazywana też Dolinką Zbójnicką), niżej moreny[2]. Powyżej górnej granicy lasu wykształciły się w dolinie trzy piętra. Są to kolejno od dołu:

Zbocza w dolnej części doliny porastają świerki i limby, zachowane są naturalne partie borów[5]. Ciekawa flora. M.in. występują tutaj tak rzadkie w Polsce gatunki roślin, jak: irga czarna, turzyca Lachenala, zarzyczka górska[6]. Dolina jest ostoją dla niedźwiedzi (gawry w zboczach otaczających ją grzbietów), świstaków tatrzańskich, kozic i jeleni[5].

Przez Dolinę Waksmundzką płynie Waksmundzki Potok, wpływający do Białki w pobliżu Palenicy Białczańskiej. Na wysokości około 1400 m n.p.m. znajduje się na nim wodospad Młyn o wysokości 15 metrów[7].

Dolina jest niedostępna dla turystów (ścisły rezerwat przyrody), tylko w dolnej jej części, na wysokości 1250 m n.p.m. przebiegają znakowane szlaki turystyczne z Rusinowej Polany i Równi Waksmundzkiej do Roztoki, a u jej wylotu przebiega szosa w kierunku Morskiego Okadroga Oswalda Balzera[1]. Kiedyś doliną poprowadzony był znakowany szlak na Krzyżne. Po zbudowaniu obecnie używanych ścieżek stracił na znaczeniu, a następnie przestał istnieć[2].

Nazwa doliny związana jest z podhalańską wsią Waksmund, której własnością była Hala Waksmundzka. W dawniejszych czasach dolina była nazywana także Doliną Zbójnicką, ponieważ stanowiła częste siedlisko i schronienie zbójników[8].

Szlaki turystyczne

edytuj

Dolną część doliny przecina kilka szlaków:

  Toporowa CyrhlaPsia Trawka – Rówień Waksmundzka – Polana pod WołoszynemWodogrzmoty Mickiewicza do Morskiego Oka.
  • Czas przejścia z Toporowej Cyrhli na Rówień Waksmundzką: 2:10 h, ↓ 1:45 h
  • Czas przejścia z Równi Waksmundzkiej do Wodogrzmotów: 1:25 h, z powrotem 1:35 h
  Rusinowa Polana – Polana pod Wołoszynem. Czas przejścia w obie strony 25 min
  ZazadniaDolina Filipka – Rusinowa Polana d-o Palenica Białczańska.
  • Czas przejścia z Zazadniej na Rusinową Polanę: 1:15 h, ↓ 1 h
  • Czas przejścia z Rusinowej Polany do Palenicy Białczańskiej: 40 min, z powrotem 50 min[9].

Przypisy

edytuj
  1. a b Tatry Wysokie i Tatry Bielskie słowackie i polskie. Mapa turystyczna 1:25 000, Warszawa: Wydawnictwo Kartograficzne Polkart Anna Siwicka, 2006, ISBN 83-87873-26-8.
  2. a b Józef Nyka, Tatry Polskie. Przewodnik, wyd. 13, Latchorzew: Wydawnictwo Trawers, 2003, ISBN 83-915859-1-3.
  3. Janusz Konieczniak, Encyklopedia schronisk tatrzańskich, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Wierchy” COTG PTTK, 2010, ISBN 978-83-89819-84-0.
  4. Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2022-04-16].
  5. a b Władysław Szafer, Tatrzański Park Narodowy, Zakład Ochrony Przyrody PAN, 1962.
  6. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirek, Czerwona księga Karpat Polskich, Warszawa: Instytut Botaniki PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-71-6.
  7. Mapa topograficzna Polski w skali 1:10 000 w układzie 1992 w postaci rastrowej [online] [dostęp 2012-01-02].
  8. Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1.
  9. Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000, Warszawa: ExpressMap Polska, 2005, ISBN 83-88112-35-X.