Doryanthaceaemonotypowa rodzina roślin jednoliściennych z rzędu szparagowców (Asparagales) z jednym rodzajem Doryanthes Correa (1802). Do rodzaju należą tylko dwa gatunki występujące we wschodniej Australii wzdłuż wybrzeży między 20° i 35° szerokości południowej[4]. Są to masywne rośliny, tworzące okazałe kępy lancetowatych liści. Liczne kwiaty zebrane są w okazały kwiatostan wyrastający na masywnym, ulistnionym pędzie. Kwiaty jaskrawo czerwone, promieniste, z dolną zalążnią[2].

Doryanthaceae
Ilustracja
Doryanthes excelsa
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

szparagowce

Rodzina

Doryanthaceae

Nazwa systematyczna
Doryanthaceae Dumort.
Anal. Fam. Pl.: 58. 1829[3]
Typ nomenklatoryczny

Doryanthes Correa (1802)[3]

Zasięg
Mapa zasięgu

Doryanthes excelsa jest uprawiany jako roślina ozdobna[5][4].

Pokrój Doryanthes excelsa

Morfologia

edytuj
Pokrój
Rośliny zielne osiągające wielkie rozmiary – ich gęste kępy osiągają do 5,5 m wysokości[5]. Łodyga jest krótka, pionowa i podziemna[4].
Liście
Skrętoległe, równowąskie do wąskolancetowatych[5], na szczycie walcowate[4]. Osiągają do 2,5 m długości[5]. U nasady z cienką pochwą otaczającą pęd[5] i tu też bulwiasto zgrubiałe[4]. Liście są całobrzegie, ale na szczycie strzępią się na włókna[2].
Kwiaty
Liczne, zebrane w okazały, wiechowaty kwiatostan wyrastający na masywnym, ulistnionej szypule. W obrębie kwiatostanu znajdują się okazałe, jaskrawo czerwone kwiaty o promienistym okwiecie oraz liczne drobne liście i czerwono zabarwione przysadki. Okwiat złożony z dwóch okółków po 3 listki, zrośniętych u nasady[2][5]. Osiągają one 18 cm długości[4]. Kwiaty są obupłciowe. Pręciki tworzą dwa okółki po 3. Ich pylniki mają 3 cm długości[4]. Zalążnia jest dolna, trójkomorowa. W każdej komorze znajdują się liczne anatropowe zalążki ułożone w dwóch rzędach. Na zalążni znajdują się także miodniki[2][5].
Owoce
Drewniejące torebki osiągające 10 cm długości i 5 cm średnicy[4], podzielone przegrodami, zawierające liczne nasiona z bocznym skrzydełkiem[5][4]. Łupina jest żółta do czerwonobrązowej[4].

Systematyka

edytuj
Pozycja i podział rodziny według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Jeden z kladów w rzędzie szparagowców Asparagales w obrębie jednoliściennych. Pozycję filogenetyczną rodziny w obrębie rzędu przedstawia poniższy kladogram[2].


storczykowate Orchidaceae





Boryaceae




Blandfordiaceae




Lanariaceae




asteliowate Asteliaceae



przyklękowate Hypoxidaceae









Ixioliriaceae



Tecophilaeaceae





Doryanthaceae




kosaćcowate Iridaceae




Xeronemataceae




złotogłowowate Asphodelaceae




amarylkowate Amaryllidaceae



szparagowate Asparagaceae










Podział rodziny[6]
  • rodzaj: Doryanthes Corrêa, Trans. Linn. Soc. London 6: 211 (1802)

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
  2. a b c d e f Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
  3. a b James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – B. PlantSystematics.org. [dostęp 2010-11-24]. (ang.).
  4. a b c d e f g h i j K. Kubitzki (red.): Flowering Plants. Monocotyledons: Lilianae. Berlin, Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 236-237. ISBN 978-3-642-08377-8.
  5. a b c d e f g h Michael G. Simpson: Plant Systematics. Amsterdam, Boston, London: Elsevier, 2010, s. 366. ISBN 978-0-12-374380-0.
  6. Doryanthes Corrêa, [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-04-24].