Drewnica widłówka

gatunek motyla

Drewnica widłówka[1] (Lithophane furcifera) – gatunek motyla z rodziny sówkowatych. Zamieszkuje palearktyczną Eurazję od Półwyspu Iberyjskiego po Syberię i zachodnie Chiny. Gąsienice żerują na drzewach liściastych, najchętniej na olszach.

Drewnica widłówka
Lithophane furcifera
(Hufnagel, 1766)
Ilustracja
Imago
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

motyle

Rodzina

sówkowate

Podrodzina

Xyleninae

Plemię

Xylenini

Podplemię

Xylenina

Rodzaj

drewnica

Podrodzaj

Lithophane (Lithophane)

Gatunek

drewnica widłówka

Synonimy
  • Phalaena furcifera Hufnagel, 1766
  • Noctua conformis Denis & Schiffermüller, 1775
  • Phalaena angulata Goeze, 1781
  • Phalaena (Noctua) bifurca Esper, 1788
Rycina gąsienicy drewnicy widłówki na liściu olszy oznaczona numerem 1

Taksonomia

edytuj

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1766 roku przez Johanna Siegfrieda Hufnagela pod nazwą Phalaena socia. Jako miejsce typowe autor wskazał okolice Berlina w Niemczech. W 1775 roku ten sam gatunek opisany został z Wiednia przez Johanna N.C.M. Denisa i Ignaza Schiffermüllera jako Noctua conformis[2].

Morfologia

edytuj

Motyl ten osiąga od 41 do 48 mm rozpiętości skrzydeł[3]. Ma stosunkowo dużą głowę z dobrze wykształconą ssawką, dużymi oczami złożonymi i dość szerokim czołem porośniętym włosowatymi łuskami. Wierzch tułowia porastają włosowate i łopatowate łuski, spiętrzające się na przedzie w podłużny czub. Skrzydło przednie jest długie i wąskie, długości od 20 do 23 mm[4]. Tło ma ciemnoszare z czerwonym nalotem w polu środkowym[3][4]. Plamka okrągła ma ten sam kolor co tło skrzydła[4]. Plamka nerkowata jest bardzo duża i ubarwiona czerwonobrunatnie. Lekko wygięta smuga nasadowa jest tak samo wyraźna jak czarna kreska między plamką czopkowatą a zewnętrzną[3]. Przepaski poprzeczne skrzydła są słabo zaznaczone, a obrzeżenie jego zewnętrznego brzegu jest co najwyżej niewyraźnie zaznaczone. Skrzydło tylne ma zaokrąglony zarys i czerwonawą stronę spodnią[4]. Włoskowate łuski na odwłoku tworzą ciemno zabarwiony czubek[3][4].

Ekologia i występowanie

edytuj

Owad ten zamieszkuje drzewostany na stanowiskach wilgotnych. Zasiedla lasy liściaste i mieszane, najchętniej w dolinach strumieni, nad rzekami, jeziorami i na mokradłach[5][1][3]. Owady dorosłe pojawiają się w sierpniu lub wrześniu i pozostają aktywne do października. Są stadium zimującym. Wybudzają się wczesną wiosną i przeżywają do maja[4][1][5][3]. Żerowanie gąsienic odbywa się od kwietnia lub maja do czerwca lub lipca[3][4][5]. Są foliofagami. Najchętniej żerują na olszy czarnej i olszy szarej[2][5], ale wśród ich roślin żywicielskich wymienia się także brzozy[4], dęby, topole i wierzby[3]. Młodsze gąsienice całą dobę przebywają na spodniej stronie liści. Starsze żerują głównie nocą, a część z nich kryje się za dnia pod mchem lub odstającą korą na pniu drzewa[5].

Gatunek palearktyczny[2]. W Europie znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Andory, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Luksemburgu, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Rumunii, Mołdawii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Macedonii Północnej oraz europejskiej części Rosji[6]. W Azji zamieszkuje północną Turcję, Syberię[5], Ałtaj i zachodnie Chiny[4]. Swym zasięgiem omija większą część rejonu śródziemnomorskiego[5].

Motylowi temu zagraża utrata wilgotnych siedlisk wskutek działań prowadzonych w ramach gospodarki rolnej i leśnej oraz wskutek przeznaczania ich pod zabudowę[5].

Przypisy

edytuj
  1. a b c Lithophane furcifera – Drewnica widłówka. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2021-06-04].
  2. a b c Markku Savela: Lithophane Hübner, [1821]. [w:] Funet.fi [on-line]. [dostęp 2021-06-04].
  3. a b c d e f g h Krzysztof Jonko: Lithophane (Lithophane) furcifera (Hufnagel, 1766). [w:] Lepidoptera Mundi [on-line]. [dostęp 2021-06-04].
  4. a b c d e f g h i Andrzej Samuel Kostrowicki: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVII Motyle – Lepidoptera, zeszyt 53a. Sówki – Noctuidae. Wstęp i podrodzina Cuculliinae. Warszawa: PWN, Polski Związek Entomologiczny, 1956.
  5. a b c d e f g h Wolfgang Wagner: Lithophane furcifera (Hufnagel, 1766). [w:] Lepidoptera and their ecology [on-line]. 2005-2021. [dostęp 2021-06-04].
  6. Lithophane (Lithophane) furcifera (Hufnagel, 1766). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2021-06-04].