315 Dywizjon Myśliwski „Dębliński”dywizjon lotnictwa myśliwskiego Polskich Sił Powietrznych.

Dywizjon 315 „Dębliński”
315 Polish Fighter Squadron
Ilustracja
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

8 stycznia 1941

Rozformowanie

6 grudnia 1946

Tradycje
Święto

14 sierpnia[1]

Rodowód

Eskadra 112

Organizacja
Numer

PK

Rodzaj sił zbrojnych

Polskie Siły Powietrzne

Formacja

RAF

Rodzaj wojsk

wojska lotnicze

Podległość

styczeń 1941 – październik 1943 – Fighter Command;
listopad 1943 – lipiec 1944 – Second Tactical Air Force;
lipiec 1944 – październik 1944 – Air Defence of Great Britain;
październik 1944 – grudzień 1946 – Fighter Command

kpt. pil. Eugeniusz Horbaczewski
Samoloty dywizjonu

Formowanie i walki

edytuj
  • Dywizjon został sformowany 8 stycznia 1941 na lotnisku w Acklington. Personel pochodził przeważnie z Centrum Wyszkolenia Lotnictwa w Dęblinie. Dywizjon został wyposażony w samoloty typu Hawker „Hurricane” Mk-I.
  • Gotowość bojową dywizjon osiągnął 13 marca 1941. W tym dniu został przeniesiony na lotnisko w Speke. Tam przystąpił do pełnienia dyżurów bojowych i osłony konwojów morskich na Morzu Irlandzkim[2].
  • 27 marca, w czasie wykonywania zadań zderzyli się por. pil. Władysław Szulkowski i sierż. pil. Edward Paterek. Obaj piloci zginęli. Z lotu nad morzem nie wrócił do bazy ppor. pil. Tadeusz Hojden, a por. pil. Kazimierz Woliński zmuszony był do wodowania. Tego ostatniego uratowano.
  • 14 lipca dywizjon został przeniesiony na lotnisko w Northolt. Tam otrzymał samoloty typu Supermarine „Spitfire” Mk-II i wszedł w skład 1 Polskiego Skrzydła Myśliwskiego.
  • Zmienił się też charakter zadań. Dywizjon zaczął odbywać loty ofensywne nad Francję i Belgię.
  • 9 sierpnia, w dwóch kolejnych lotach zaczepnych, nad Francją stoczono walki z niemieckimi myśliwcami. Piloci dywizjonu 315 zestrzelili na pewno dwa, prawdopodobnie trzy i uszkodzili trzy Me-109. W walkach zginęli ppor. pil. Jerzy Czerniak i sierż. pil. Andrzej Niewiara.
  • 14 sierpnia, w czasie lotu ofensywnego nad St. Omer doszło do walki z około 30 Messerschmittami. Piloci dywizjonu zestrzelili na pewno siedem, prawdopodobnie jednego i jednego Me-109 uszkodzili. Strat nie poniesiono. 1 września przydzielono dywizjonowi samoloty typu Supermarine Spitfire Mk-VB. W tym okresie dosyć często dochodziło do walk z niemieckimi myśliwcami.
  • 21 września został zestrzelony nad Francją i dostał się do niewoli dowódca dywizjonu mjr pil. Stanisław Pietraszkiewicz.
  • 8 listopada kolejny dowódca dywizjonu, mjr. pil. Władysław Szcześniewski także dostał się do niewoli[3].
  • 1 kwietnia 1942 dywizjon został przeniesiony na odpoczynek na lotnisko w Woodvale. Na lotnisko w Northolt wrócił dopiero 5 września. Tam wszedł z powrotem w skład 1 Skrzydła Myśliwskiego i rozpoczął loty ofensywne poza Kanał La Manche.
  • Z początkiem października otrzymał bardziej nowoczesne samoloty typu Supermarine Spitfire Mk-IX[4].
  • 2 czerwca 1943 dywizjon przeniesiono na lotnisko w Hutton Cranswiok, a już 6 lipca przeszedł na lotnisko Ballyhalbert w Irlandii Północnej. Stąd osłaniał konwoje na Morzu Irlandzkim oraz pełnił dyżury bojowe. Piloci latali wtedy na samolotach typu Spitfire Mk-V.
  • 13 września dywizjon został przeniesiony na lotnisko w Heston i włączony w skład polskiego 133 Skrzydła Myśliwskiego w 18 Sektorze 84 Grupy Myśliwskiej 2 TAF z przeznaczeniem do działań na kontynencie europejskim.
  • 15 sierpnia jednostkę wizytował Naczelny Wódz PSZ gen. Kazimierz Sosnkowski[5].
  • W miesiącach jesienno-zimowych dywizjon szkolił się w zadaniach współpracy z wojskiem lądowym. Brał udział w licznych ćwiczeniach, ale i latał w osłonie bombowców, które to bombardowały wyrzutnie „V-1” oraz węzły kolejowe we Francji i Belgii[4].
  • 26 marca 1944 dywizjon otrzymał samoloty typu North American Mustang Mk-III, a 1 kwietnia przeniósł się na lotnisko polowe w Coolham. Lotnisko miało trawiasty pas startowy wyłożony stalową siatką, a samoloty były maskowane pod drzewami i przykrywane sztucznymi siatkami maskującymi.
  • 6 czerwca dywizjon osłaniał wojska inwazyjne lądujące na plażach Normandii. Osłaniał też amerykańskie dywizje powietrznodesantowe w rejonie na północ od ujścia Vire, u nasady półwyspu Cotentin.
  • 7 czerwca, w rejonie na zachód od Paryża, aż czterokrotnie napotkano niemieckie myśliwce. Piloci dywizjonu zestrzelili na pewno pięć Me-109 nie ponosząc strat.
  • 12 czerwca, na południu od Caen, klucz dywizjonu zaskoczył siedem FW-190 i cztery z nich zestrzelił.
  • 13 czerwca pewne zwycięstwo odniósł por. pil. Stefankiewicz, który zestrzelił jednego FW-190.
  • 22 czerwca por. Stefankiewicz został zestrzelony przez niemiecką obronę przeciwlotniczą. Pilot zginął w nurtach Kanału.
  • W tym też dniu zestrzelony został przez niemiecką artylerię i przymusowo wylądował w błotnistym terenie koło Cherbourga w/o Tadeusz Tamowicz. Dowódca dywizjonu kpt. Horbaczewski zaryzykował lądowanie na nie wykończonym jeszcze lotnisku amerykańskim, potem odszukał pilota, przetransportował na lotnisko i przewiózł cało do Anglii[6].
  • 24 czerwca dywizjon napotkał niemiecką formację FW-190. W czasie walki piloci zestrzelili na pewno trzy samoloty i trzy uszkodzili. Zginął chor. Adamiak[7].
  • W związku z nasilaniem się niemieckiego ataku bomb latających „V-1” na Londyn, 133 Skrzydło zostało wycofane z 2 TAF i skierowane do Air Defence of Great Britain – ADGB, a 315 dywizjon przeszedł na lotnisko w Brenzett. W sumie piloci dywizjonu zestrzelili 53 sztuki Fieseler Fi 103.
  • W tym okresie wykonywano też loty na korzyść wojsk walczących na kontynencie. Dywizjon osłaniał wyprawy bombowe i zwalczał nieprzyjacielskie cele naziemne zarówno bombami, jak i z broni pokładowej.
  • 30 lipca osłaniał wyprawę 48 „Beaufighterów” lecących do Norwegii. W odległości około 50 kilometrów od fiordów piloci zauważyli i zaskoczyli szyk niemieckich myśliwców Me-109 i FW-190. Po krótkiej walce zestrzelono sześć Me-109 i jednego FW-190 bez strat własnych. Jeden z pilotów napotkał nad brzegiem jeszcze jednego Me-110, zaatakował go i zestrzelił. Tego dnia konto zestrzałów dywizjonu wzrosło o osiem pewnych zwycięstw[7].
  • 18 sierpnia dywizjon w pełnym składzie 12 „Mustangów” wystartował na samodzielne wymiatanie i ostrzeliwanie celów naziemnych po trasie: DungenessLe TouąuetCormeillesRomilly, a w drodze powrotnej do Anglii atakowanie celów naziemnych. W rejonie Beauvais piloci zauważyli trzy grupy samolotów po około 20 FW-190.
  • Wykorzystując zaskoczenie, polscy piloci zestrzelili na pewno 16 FW-190, prawdopodobnie 1 i uszkodzili 3. Kiedy piloci zawracali do Anglii, w nieznanych okolicznościach zginął dowódca dywizjonu kpt. pil. Eugeniusz Horbaczewski. Za tę zwycięską walkę Naczelny Wódz PSZ gen. broni Kazimierz Sosnkowski nadał pośmiertnie kpt. pil. Eugeniuszowi Horbaczewskiemu Złoty Krzyż Virtuti Militari, a władze angielskie nadały mu Distinguished Service Order[8].
  • W październiku dywizjon został przesunięty na lotnisko w Andrews Field, a potem na lotnisko w Peterhead w Szkocji i latał w osłonie „Beaufighterów”[9].
  • 7 grudnia, dywizjon osłaniał wyprawę „Beaufighterów” udającej się w rejon norweskiego portu Trondheim. Stoczono tam walkę z 15 Me-109 i FW-190. Zniszczono na pewno 6 samolotów. Zginął por. pil. Andrzej Czerwiński.
  • 16 stycznia 1945 dywizjon został przeniesiony na lotnisko w Andrews Field, na południe Anglii. Tu wszedł w skład 133 Skrzydła i od tego czasu ubezpieczał wyprawy bombowe nad Niemcy oraz zwalczał cele naziemne na terenie Holandii i Niemiec.
  • 25 kwietnia dywizjon wykonał swój ostatni lot bojowy uczestnicząc w osłonie 255 „Lancasterów”, które zbombardowały siedzibę Hitlera w Berchtesgaden.
  • 315 Dywizjon Myśliwski „Dębliński” został rozwiązany 6 grudnia 1946[10].

Żołnierze dywizjonu

edytuj
Dowódcy dywizjonu
Dowódcy polscy[10]
Stopień Imię i nazwisko Okres
mjr Stanisław Pietraszkiewicz 21 I – 21 IX 1941
kpt Władysław Szczęśniewski 21 IX – 8 XI 1941
mjr Stefan Janus 8 XI – 6 V 1942
mjr Mieczysław Wiórkiewicz 6 V – 25 IX 1942
kpt. Tadeusz Sawicz 25 IX – 16 IV 1943
kpt. Jerzy Popławski 16 IV – 15 II 1944
kpt. Eugeniusz Horbaczewski 15 II – 18 VIII 1944
kpt. Tadeusz Andersz 18 VIII – 6 IV1945
kpt. Władysław Potocki 6 IV – II 1946
kpt. Jan Siekierski II – 6 XII 1946
Dowódcy brytyjscy[2]
s/ldr H. D. Cooke
Piloci

Samoloty dywizjonu

edytuj

Etat dywizjonu przewidywał 12 samolotów. Były to[11]:

Lotniska bazowania

edytuj
 
Lotniska bazowania[12]
Lotnisko Okres Lotnisko Okres
Acklington 8 I – 13 III 1941 Coolham 1 IV – 22 VI 1944
Speke 13 III – 14 VII 1941 Homsley South 22 VI – 26 VI 1944
Northolt 14 VII – 1 IV 1942 Ford 26 VI – 10 VII 1944
Woodvale 1 IV – 5 IX 1942 Brenzett 10 VII – 10 X 1944
Northolt 5 IX – 2 VI 1943 Andrews Field 10 X – 30 X 1944
Hutton Cranswick 2 VI – 6 VII 1943 Peterhead 30 X – 16 I 1945
Ballyhalbert 6 VII – 13 IX 1943 Andrews Field 16 I – 10 VIII 1945
Heston 13 IX – 1 IV 1944 Coltishall 10 VIII –

Symbole dywizjonu

edytuj
Odznaka dywizjonu

Za odznakę dywizjonu przyjęto odznakę 112 eskadry myśliwskiej[2]. Zatwierdzona została w Dzienniku Rozkazów Naczelnego Wodza nr 4 z 10 października 1943. Na tarczy w kształcie trójkąta, pokrytej białą emalią, widnieje wizerunek czarno emaliowanego walczącego koguta. Łapy i kontury srebrne, grzebień i korale z czerwonej emalii. W prawym górnym rogu srebrny numer 315. Odznaka jednoczęściowa wykonana w białym metalu, emaliowana, na rewersie nazwa firmy JR GAUNT LONDON i numer nadania. Wymiary: 23x20 mm, Wykonanie: Firma Gaunt and Son – London[13].
Wersje[14]:

  1. drobne różnice w rysunku koguta
  2. wykonana w tombaku, numerowana na rewersie, obok podkładka
  3. bez numeru i nazwy firmy
  • Święto dywizjonu – obchodzono 14 sierpnia na pamiątkę wielkiego zwycięstwa odniesionego nad myśliwcami niemieckimi w 1941[2]
  • Szalik – do stroju lotniczego piloci nosili szaliki jedwabne koloru niebieskiego[2].
  • Znaki rozpoznawcze – znakami rozpoznawczymi dywizjonu były litery PK namalowane po obu stronach kadłuba samolotów[2].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Koliński 1978 ↓, s. 186–188.
  2. a b c d e f Król 1982 ↓, s. 275.
  3. Król 1982 ↓, s. 276.
  4. a b Król 1982 ↓, s. 277.
  5. Notatka z odprawy. s. 53.
  6. Król 1982 ↓, s. 278.
  7. a b Król 1982 ↓, s. 279.
  8. Król 1982 ↓, s. 279–280.
  9. Król 1982 ↓, s. 280.
  10. a b Król 1982 ↓, s. 281.
  11. Król 1982 ↓, s. 282.
  12. Król 1982 ↓, s. 281–282.
  13. Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 536.
  14. Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 537.

Bibliografia

edytuj
  • Izydor Koliński: Regularne jednostki Wojska Polskiego (lotnictwo). Formowanie, działania bojowe, organizacja i uzbrojenie, metryki jednostek lotniczych. Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. T. 9. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
  • Wacław Król: Polskie dywizjony lotnicze w Wielkiej Brytanii 1940-1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06745-7.
  • Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-204-3299-2.