Eli Wallach

amerykański aktor i producent filmowy

Eli Herschel Wallach (ur. 7 grudnia 1915 w Nowym Jorku, zm. 24 czerwca 2014 tamże[1]) – amerykański aktor filmowy, teatralny i telewizyjny. Laureat honorowego Oscara za całokształt twórczości w 2010[2].

Eli Wallach
Ilustracja
Eli Wallach (1966)
Imię i nazwisko

Eli Herschel Wallach

Data i miejsce urodzenia

7 grudnia 1915
Nowy Jork

Data i miejsce śmierci

24 czerwca 2014
Nowy Jork

Zawód

aktor

Współmałżonek

Anne Jackson (1948–2014; jego śmierć)

Lata aktywności

1945–2010

Faksymile

Życiorys

edytuj

Młodość

edytuj

Urodził się w nowojorskim Brooklynie w rodzinie żydowskich emigrantów z Polski. Jego rodzice Bertha i Abraham Wallachowie prowadzili cukiernię. W 1936 Eli ukończył studia na Uniwersytecie Texas w Austin. Później studiując w Nowym Jorku zdobył swoje pierwsze doświadczenia aktorskie. W czasie II wojny światowej przez 5 lat służył w Korpusie Medycznym Armii USA. Początkowo trafił do szpitala wojskowego na Hawajach, później służył w Casablance i we Francji.

Kariera aktorska

edytuj

Po zakończeniu wojny uczęszczał do słynnego Actors Studio; gdzie poznał Marlona Brando, Montgomery’ego Clifta, Sidneya Lumeta, a także przyszłą żonę Anne Jackson. Na teatralnej scenie zadebiutował na Broadwayu już w 1945. W 1951 otrzymał prestiżową Nagrodę Tony za główną rolę w sztuce Tennessee Williamsa pt. Tatuowana róża. Na ekranie debiutował stosunkowo późno, bo w wieku 40 lat. W 1956 Elia Kazan powierzył mu jedną z głównych ról w filmie Baby Doll, za którą zdobył Złotego Globa w kategorii najlepszego aktora drugoplanowego. Szybko posypały się kolejne propozycję, a rola Calvery w legendarnym westernie Johna Sturgesa Siedmiu wspaniałych (1960) wyniosła go na szczyt popularności. Rok po tym sukcesie zagrał w nie mniej słynnym dramacie Skłóceni z życiem (1961; reż. Johna Hustona); gdzie partnerowali mu Clark Gable i Marilyn Monroe. Od tej chwili Wallach nie schodził z ekranów przez kolejne 5 dekad. Następnym słynnym westernem z jego udziałem był obraz Sergio Leone Dobry, zły i brzydki (1966), gdzie stworzył pamiętną kreację tytułowego „Brzydkiego” – bandyty Tuco Ramireza. Inne swoje najsłynniejsze role stworzył m.in. w takich filmach jak: Jak zdobywano Dziki Zachód (1962), Złoto MacKenny (1969), Ojciec chrzestny III (1990) czy Dwóch Jake’ów (1990).

Pomimo upływu lat wciąż pozostawał aktywny zawodowo. W 2010, mając 94 lata pojawił się w dwóch głośnych produkcjach; filmach Autor widmo Romana Polańskiego i Wall Street: Pieniądz nie śpi Olivera Stone’a.

Również w 2010 Amerykańska Akademia Sztuki i Wiedzy Filmowej (AMPAS) ogłosiła przyznanie Wallachowi honorowego Oscara za całokształt twórczości aktorskiej.

Życie prywatne

edytuj

Żoną Eliego Wallacha była nieprzerwanie od 5 marca 1948 aktorka Anne Jackson (1925–2016). Mieli troje dzieci: Peter (ur. 1951), Roberta (ur. 1955) i Katherine (ur. 1958). Ich małżeństwo trwało 66 lat i było jednym z najdłuższych i najbardziej udanych w aktorskim środowisku.

Zmarł śmiercią naturalną 24 czerwca 2014 w swoim mieszkaniu na Manhattanie w Nowym Jorku[3][4].

Filmografia

edytuj
 
Eli Wallach w 1956 (kadr z filmu Baby Doll)
 
Wallach z żoną Anne Jackson w 2010
 
Eli Wallach w 2010

Gościnnie wystąpił w serialach telewizyjnych; m.in.: Kojak, Autostrada do nieba, Prawnicy z Miasta Aniołów, Prawo i porządek, Ostry dyżur, Whoopi, Siostra Jackie.

Nagrody

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Robert Berkvist, Eli Wallach, Multifaceted Actor, Dies at 98 [online], nytimes.com, 25 czerwca 2014 [dostęp 2014-06-25] (ang.).
  2. Michael Cieply, The Older Side of Hollywood Gets Its Due, „The New York Times”, 14 listopada 2010, ISSN 0362-4331 [dostęp 2023-11-12] (ang.).
  3. Eli Wallach nie żyje. Aktor znany z "Siedmiu wspaniałych" miał 98 lat [online], Onet Kultura, 25 czerwca 2014 [dostęp 2023-11-12] (pol.).
  4. Eli Wallach nie żyje. Grał u Sergio Leone, Coppoli, Polańskiego i Kazana [online], TVN24, 25 czerwca 2014 [dostęp 2023-11-12] (pol.).

Linki zewnętrzne

edytuj