Eratostenes

Eratostenes
Ἐρατοσθένης
	; Eratostenes z Cyreny (nowożytna rycina)
Data i miejsce urodzenia	276 p.n.e. ; Cyrena
Data śmierci	194 p.n.e.
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Eratostenes (stgr. Ἐρατοσθένης, Eratosthenes; ur. 276 p.n.e. w Cyrenie, zm. 194 p.n.e.) – starogrecki uczony: matematyk, astronom, geodeta i geograf. Jego najważniejsze osiągnięcia to:

sposób znajdowania liczb pierwszych – sito Eratostenesa;
wyznaczenie obwodu Ziemi (zob. opis eksperymentu);
oszacowanie odległości Ziemi od Słońca i Księżyca^[1];
katalog 675 gwiazd^[2]
konstrukcja mezolabium^[3].

Twierdził, że, płynąc na zachód od Gibraltaru, można dotrzeć do Indii. Jako pierwszy zaproponował wprowadzenie roku przestępnego, czyli wydłużonego o jeden dodatkowy dzień w kalendarzu^[2] (por. Dekret z Kanopos).

Był również badaczem twórczości Homera – ustalił datę zdobycia Troi na rok 1184 p.n.e., czyli nieodbiegającą od współczesnych szacunków^[4]. Poddawał jednak krytyce traktowanie Homera jako źródła wiedzy geograficznej^[5].

Życiorys Edytuj

W 255 p.n.e. przeniósł się do Aleksandrii^[6]. W 236 p.n.e. przejął po Apolloniosie z Rodos zarządzanie tamtejszą biblioteką^[6]. W wieku 82 lat, nie mogąc pogodzić się z utratą wzroku, zagłodził się na śmierć^[7]^[8].

Dzieła Edytuj

Najważniejsze z nich to:

Geographica – trzytomowe dzieło zawierające podstawy geografii matematycznej i geografii fizycznej (zachowane we fragmentach);
Catasterismi – dzieło astronomiczne;
Peri komodias – rozprawa o dawnej komedii.

Prace matematyczne Eratostenesa są znane głównie z pism Pappusa z Aleksandrii, zaś jego opisy geograficzne z ksiąg Strabona^[8].

Przypisy Edytuj

↑ Eusebius of Caesarea: Praeparatio Evangelica (Preparation for the Gospel). Tr. E.H. Gifford (1903) -- Book 15, www.tertullian.org [dostęp 2023-06-26] .
↑ ^a ^b J. J. O’Connor, E. F. Robertson: Eratosthenes of Cyrene. O’Connor. [dostęp 2017-05-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-15)]. (ang.).
↑ Matematyka, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1990 (Encyklopedia szkolna), s. 190, ISBN 83-02-02551-8 .
↑ Eratostenes. historia.info.pl. [dostęp 2017-05-11]. (pol.).
↑ Anna Świderkówna, Hellenika. Wizerunek epoki od Aleksandra do Augusta, PIW, Warszawa, 1978, s. 171
↑ ^a ^b Eratostenes z Cyreny, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2017-05-11] .
↑ Henry Smith Williams, Edward Huntington Williams: A history of science. T. 1. Charleston, S.C.: BiblioBazaar, 2007, s. 188. ISBN 978-1-4346-1615-9. (ang.).
↑ ^a ^b Eratosthenes, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2017-05-11] (ang.).

Bibliografia Edytuj

Wielka Historia Świata, t. 8, Polskie Media Amer-Com, 2005, s. 188–191, ISBN 83-7425-033-X.

Linki zewnętrzne Edytuj

John J. O'Connor; Edmund F. Robertson: Eratostenes w MacTutor History of Mathematics archive (ang.)

[1] Eusebius of Caesarea: Praeparatio Evangelica (Preparation for the Gospel). Tr. E.H. Gifford (1903) -- Book 15, www.tertullian.org [dostęp 2023-06-26] .

[O'Connor-2] J. J. O’Connor, E. F. Robertson: Eratosthenes of Cyrene. O’Connor. [dostęp 2017-05-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-15)]. (ang.).

[3] Matematyka, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1990 (Encyklopedia szkolna), s. 190, ISBN 83-02-02551-8 .

[historia.info.pl-4] Eratostenes. historia.info.pl. [dostęp 2017-05-11]. (pol.).

[5] Anna Świderkówna, Hellenika. Wizerunek epoki od Aleksandra do Augusta, PIW, Warszawa, 1978, s. 171

[EPWN-6] Eratostenes z Cyreny, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2017-05-11] .

[7] Henry Smith Williams, Edward Huntington Williams: A history of science. T. 1. Charleston, S.C.: BiblioBazaar, 2007, s. 188. ISBN 978-1-4346-1615-9. (ang.).

[EB-8] Eratosthenes, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2017-05-11] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]