Fryderyk Jagiellończyk

kardynał, arcybiskup, prymas Polski

Fryderyk Jagiellończyk (ur. 27 kwietnia 1468 w Krakowie, zm. 14 marca 1503 tamże) – królewicz polski i książę litewski, kardynał, arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski, biskup krakowski.

Fryderyk Jagiellończyk
Kardynał prezbiter
Prymas Polski i Litwy
Ilustracja
Herb duchownego
Data i miejsce urodzenia

27 kwietnia 1468
Kraków

Data i miejsce śmierci

14 marca 1503
Kraków

Miejsce pochówku

bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie

Arcybiskup gnieźnieński
Okres sprawowania

1493–1503

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Nominacja biskupia

1488
biskup krakowski
1493
arcybiskup metropolita gnieźnieński

Sakra biskupia

1493

Kreacja kardynalska

20 września 1493
Aleksander VI

Kościół tytularny

Sanctae Luciae in Septem Soliis (lub) viis

Sukcesja apostolska
Data konsekracji

22 grudnia 1493

Fryz heraldyczny na budynku Collegium Maius, pierwszy z lewej herb biskupa krakowskiego, kanclerza Akademii Krakowskiej kardynała Fryderyka Jagiellończyka (z kapeluszem kardynalskim)
Nagrobek Fryderyka Jagiellończyka w katedrze wawelskiej

Życiorys edytuj

Był szóstym synem i dziewiątym dzieckiem Kazimierza Jagiellończyka, króla Polski i wielkiego księcia litewskiego, i jego żony Elżbiety Rakuszanki.

Imię otrzymał po cesarzu Fryderyku III. Ojcem chrzestnym Fryderyka Jagiellończyka był Protazy, biskup ołomuniecki.

13 kwietnia 1488, po śmierci biskupa Jana Rzeszowskiego, został wybrany przez kapitułę krakowską biskupem krakowskim. Przyjął wówczas cztery niższe święcenia duchowne; 2 maja 1488 wybór został potwierdzony przez papieża. Ojciec dążył do zapewnienia mu także biskupstwa warmińskiego, jednak kapituła warmińska ubiegła króla, wybierając w 1489 Łukasza Watzenrodego.

Działał na rzecz objęcia tronu polskiego przez brata, Jana Olbrachta w 1492.

Po śmierci Zbigniewa Oleśnickiego został mianowany 2 października 1493 arcybiskupem gnieźnieńskim (jednocześnie prymasem Polski); od tej chwili łączył w jednym ręku dwa tradycyjnie najważniejsze biskupstwa w Polsce. Jego pozycję w Kościele polskim wzmocniła jeszcze nominacja kardynalska; papież Aleksander VI kreował go 20 września 1493 kardynałem prezbiterem kościoła tytularnego Sanctae Luciae in septem soliis (lub) viis[1]. Po nominacji na gnieźnieńską stolicę arcybiskupią przyjął sakrę biskupią.

Był świadkiem wydania przywileju piotrkowskiego w 1496 roku[2]. 6 maja 1499 roku podpisał w Krakowie akt odnawiający unię polsko-litewską[3]. Podpisał dekret elekcyjny Aleksandra Jagiellończyka na króla Polski 3 października 1501 roku[4]. Był sygnatariuszem unii piotrkowsko-mielnickiej 1501 roku[5].

Kierował się w swoich działaniach dobrem dynastii Jagiellonów, ale dbał również o sprawy kościelne. Rozwijał w obu swoich diecezjach kult świętych, troszczył się o życie liturgiczne oraz należyty poziom życia duchowieństwa; przeprowadzał synody diecezjalne i prowincjonalne.

Przyczyną jego przedwczesnej śmierci był syfilis[6][7].

Wywód rodowodowy edytuj

Władysław II
Jagiełło

ur. ok. 1351
zm. 1 VI 1434
Zofia
Holszańska

ur. ok. 1405
zm. 21 IX 1461
Albrecht II
Habsburg

ur. 16 VIII 1397
zm. 27 X 1439
Elżbieta
Luksemburska
1)
ur. 1409
zm. 1442
         
     
  Kazimierz IV
Jagiellończyk

ur. 30 XI 1427
zm. 7 VI 1492
Elżbieta
Rakuszanka

ur. 1436
zm. 30 VIII 1505
     
   
Fryderyk
Jagiellończyk

ur. 27 IV 1468
zm. 14 III 1503
  1. córka Zygmunta Luksemburskiego

Przypisy edytuj

  1. Polski Słownik Biograficzny, t. VII s. 168.
  2. Jan Wincenty Bandtkie, Ius Polonicum: codicibus veteribus manuscriptum et editionibus quibusque collatis, Warszawa 1831, s. 358.
  3. Akta unji Polski z Litwą, 1385-1791, wydali Stanisław Kutrzeba i Władysław Semkowicz, Kraków 1932, s. 121.
  4. Halina Hofmanówna, Dekret elekcyjny króla Aleksandra z dn. 3 października 1501 roku,w: Przegląd Historyczny, Tom 17, Numer 1 1913, s. 95.
  5. Akta unji Polski z Litwą, 1385-1791, wydali Stanisław Kutrzeba i Władysław Semkowicz, Kraków 1932, s. 136.
  6. Małgorzata Duczmal: Jagiellonowie. Leksykon biograficzny. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1996, s. 240. ISBN 83-08-02577-3.
  7. Maria Bogucka: Jan I Olbracht. W: Mirosław Maciorowski, Beata Maciejewska: Władcy Polski. Warszawa: Agora, 2018, s. 760. ISBN 978-83-268-2720-4.

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj