Gorzędziej
Gorzędziej – wieś kociewska (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie tczewskim, w gminie Subkowy, 6 km na południe od Tczewa, na skarpie wiślańskiej. Wieś jest siedzibą sołectwa Gorzędziej w którego skład wchodzi również miejscowość Mały Gorzędziej.
| Artykuł | 54°1′57″N 18°49′9″E |
| - błąd | 38 m |
| WD | 54°1'0.1"N, 18°49'0.1"E, 53°59'N, 18°49'E |
| - błąd | 14 m |
| Odległość | 1868 m |
| ||||
| ||||
| ||||
| Państwo |  Polska
| |||
| Województwo |  pomorskie
| |||
| Powiat | tczewski | |||
| Gmina | Subkowy | |||
| Liczba ludności (2005) | 498 | |||
| Strefa numeracyjna | 58 | |||
| Tablice rejestracyjne | GTC | |||
| SIMC | 0174310 | |||
Położenie na mapie gminy Subkowy  | ||||
Położenie na mapie Polski  | ||||
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | ||||
Położenie na mapie powiatu tczewskiego  | ||||
 54°01′57″N 18°49′09″E/54,032500 18,819167
| ||||
Gorzędziej uzyskał lokację miejską w 1287 roku, zdegradowany w 1312 roku[1]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.
HistoriaEdytuj
W IX w. w miejscu obecnej wsi istniał gród, strzegący szlaków handlowych. W pierwszej połowie XIII w. gród został rozbudowany, a od 1251 stał się własnością Sambora II. W 1280 Mściwoj II przekazał Gorzędziej biskupowi płockiemu Tomaszowi, z prawem założenia miasta. Miasto zostało lokowane w Gorzędzieju w roku 1287. Już w rok po lokacji, w roku 1288 książę Mściwoj II zatwierdzając przywileje zastrzegł, aby napływający osadnicy przybywali spoza granicy. Miało to na celu ograniczenie sprowadzenia osadników z innych okolicznych miast. W roku 1288 Gorzędziej uzyskał kolejny przywilej - zdobył prawo otoczenia miasta obwarowaniem, poprawiającym bezpieczeństwo. Gorzędziej był miastem na prawie magdeburskim, będącym własnością biskupa płockiego. W 1312 Krzyżacy wykupili Gorzędziej i odebrali mu prawa miejskie, w związku z czym zahamowany został rozwój miejscowości.
ZabytkiEdytuj
- gotycki kościół parafialny pw. św. Wojciecha z XIV w., jednonawowy, przebudowany w XVIII-XIX w. (obecnie sanktuarium)
- klasztor karmelitów bosych z XVIII-XIX w., zbudowany prawdopodobnie w miejscu dawnego grodu na wzniesieniu usytuowanym na krawędzi doliny Wisły. Według tradycji w 997 św. Wojciech płynąc Wisłą do Prus, zatrzymał się w Gorzędzieju, aby odprawić nabożeństwo.
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 32-33.
Linki zewnętrzneEdytuj
- Gorzędziej, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 730.