Góry Ellswortha
Góry Ellswortha (ang. Ellsworth Mountains[1]) – pasmo górskie w południowej części Ziemi Ellswortha w Antarktydzie Zachodniej.
 Sentinel Range w Górach Ellswortha (2012) | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Najwyższy szczyt | |
Położenie na mapie Antarktyki  | |
 78°31′31,74″S 85°37′01,73″W/-78,525483 -85,617147
| |
Nazwa
edytujOdkrywca Gór Ellswortha – Lincoln Ellsworth (1880–1951) nadał im nazwę Sentinel Range[2]. Po odkryciu, że góry obejmują dwa odrębne pasma, nadano im nazwę Ellsworth Mountains, a nazwa Sentinel Range zaczęła być stosowana dla ich północnego pasma[2].
Geografia
edytujPasmo górskie w południowej części Ziemi Ellswortha w Antarktydzie Zachodniej o długości ok. 322 km i szerokości ok. 48 km[a], biegnące z północnego zachodu na południowy wschód[2]. Graniczy z zachodnim brzegiem Lodowca Szelfowego Ronne[2].
Spływający na wschód lodowiec Minnesota Glacier rozdziela Góry Ellswortha na dwa pasma – Sentinel Range w części północnej i Heritage Range w części południowej[2][3]. W górach leży sześć z dziesięciu najwyższych szczytów Antarktydy[4]:
- Masyw Vinsona (4892 m n.p.m.) – najwyższy szczyt Antarktydy
- Mount Tyree (4852 m n.p.m.) – drugi pod względem wysokości szczyt Antarktydy
- Mount Shinn (4661 m n.p.m.) – trzeci pod względem wysokości szczyt Antarktydy
- Mount Craddock (4650 m n.p.m.) – czwarty pod względem wysokości szczyt Antarktydy
- Mount Gardner (4587 m n.p.m.) – piąty pod względem wysokości szczyt Antarktydy
- Mount Epperly (4359 m .n.p.m.) – ósmy pod względem wysokości szczyt Antarktydy
Zbudowane ze skał osadowych i magmowych prekambryjskich i paleozoicznych, silnie sfałdowane, leżą oddalone od Gór Transantarktycznych, kończąc się nagle na północy i na południu[5]. Według jednej z hipotez stanowią przemieszczony fragment kratonu transantarktycznego[6].
Na terenie Gór Ellswortha, przede wszystkim w ich południowej części, odkryto liczne skamieniałości – 150 różnych gatunków flory i fauny z okresu od wczesnego kambru do permu, m.in. znaleziono tu pierwszy na terenie Antarktydy Zachodniej okaz wymarłego rodzaju paproci nasiennych Glossopteris[7].
Historia
edytujGóry zostały odkryte 23 listopada 1935 roku przez amerykańskiego lotnika Lincolna Ellswortha (1880–1951) podczas transantarktycznego lotu z Dundee Island na Lodowiec Szelfowy Rossa[2]. Drogą lądową po raz pierwszy dotarł tu amerykański glacjolog Charles R. Bentley (1929–2017) w ramach badań prowadzanych podczas Międzynarodowego Roku Geofizyczny[8].
Góry zostały zmapowane przez United States Geological Survey na podstawie badań naziemnych i zdjęć lotniczych marynarki wojennej USA w latach 1958–1966[2]. Pracami kartograficznymi kierował Campbell Craddock (1930–2006)[8].
Uwagi
edytuj- ↑ Inne źródła podają, że góry rozciągają się na długości 350 km, a ich szerokość dochodzi do 80 km, zob. Webers i Splettstoesser 2007 ↓, s. 1.
Przypisy
edytuj- ↑ KSNG 2019 ↓, s. 656.
- ↑ a b c d e f g SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer ↓.
- ↑ Webers i Splettstoesser 2007 ↓.
- ↑ Hund 2014 ↓, s. 751.
- ↑ Dalziel 2007 ↓, s. 1–2.
- ↑ Dalziel 2007 ↓, s. 2.
- ↑ Webers i Splettstoesser 2007 ↓, s. 1–2.
- ↑ a b Dalziel 2007 ↓, s. 1.
Bibliografia
edytuj- Dalziel, I. W. D.. The Ellsworth Mountains: Critical and enduringly enigmatic. „Short Research Paper”. 004, 2007. U.S. Geological Survey. DOI: 10.3133/of2007-1047.srp004. (ang.).
- Ellsworth Mountains. W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- Hund, Andrew J.: Antarctica and the Arctic Circle: A Geographic Encyclopedia of the Earth's Polar Regions. ABC-CLIO, 2014. ISBN 978-1-61069-393-6. [dostęp 2022-03-04]. (ang.).
- Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej: Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2019. ISBN 978-83-254-2578-4. [dostęp 2022-03-04].
- Webers, G.F. and J.F. Splettstoesser. Review of the geology and paleontology of the Ellsworth Mountains, Antarctica. „Short Research Paper”. 107, 2007. U.S. Geological Survey. DOI: 10.3133/ofr20071047SRP107. (ang.).