Henry Miller
Henry Valentine Miller (ur. 26 grudnia 1891 w Nowym Jorku, zm. 7 czerwca 1980 w Los Angeles) – amerykański pisarz i malarz.
![]() | |
Imię i nazwisko |
Henry Valentine Miller |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
26 grudnia 1891 |
Data i miejsce śmierci |
27 czerwca 1980 |
Narodowość | |
Dziedzina sztuki | |
Epoka | |
Ważne dzieła | |
![]() | |
Strona internetowa |
ŻyciorysEdytuj
Urodził się w Nowym Jorku jako potomek dość zamożnych niemieckich emigrantów[1]. Wkrótce rodzina przeniosła się do Brooklynu, który był jeszcze wtedy oddzielnym miastem. W 1917 ożenił się po raz pierwszy. Debiutował w 1919 recenzją opublikowaną w bostońskim magazynie literackim „The Black Cat”. Po dość chaotycznych i nieukończonych studiach imał się różnych zajęć, m.in. był reporterem, pomywaczem, gazeciarzem, śmieciarzem, bibliotekarzem, kierownikiem kadr w Western Union[2]. Porzuciwszy karierę urzędniczą dla literatury, dużo podróżował po USA[1]. Nie pociągała go rutyna pracy, prowadził życie niespokojne i nieuporządkowane.
W 1928 za pieniądze przyjaciela drugiej żony odbył podróż po Europie, odwiedzając również Polskę. W 1929 zaczął się zajmować malarstwem. W 1930 zamieszkał w Paryżu, gdzie podjął pracę jako korektor w paryskiej redakcji amerykańskiej gazety codziennej „Chicago Tribune”. W 1937 redagował w Paryżu czasopismo „The Booster”, założone i wydawane wspólnie z austriackim pisarzem Alfredem Perlèsem – sublokatorem z podparyskiego Clichy[3], kochankiem kochanki żony Millera i pierwowzorem postaci Carla ze Zwrotnika Raka oraz Freda z Cichych Dni w Clichy[4]. Obok Millera i Perlèsa redaktorem „The Booster” był też Lawrence Durrell, a swoje teksty publikowali tam również Anaïs Nin i William Saroyan. Po czterech numerach i utracie reklamodawców, na wniosek Durella zmieniono tytuł na „Delta”, ale udało się wydać jeszcze tylko trzy kolejne numery[5].
W 1939 Miller wyjechał do Grecji na zaproszenie Durrella, mieszkającego wówczas na Korfu. W marcu 1940 w związku z wybuchem II wojny światowej powrócił do Nowego Jorku. W 1942 osiadł w Kalifornii, początkowo w Los Angeles, a od 1945 w Big Sur[6]. Zasiadał w jury konkursu głównego na 13. MFF w Cannes (1960)[7]. W ostatnim okresie życia mieszkał w Pacific Palisades (nadbrzeżna dzielnica Los Angeles). W 1970 z domu wyprowadziła się, a w 1974 rozstała się z nim ostatecznie jego ostatnia, piąta żona, japońska wokalistka jazzowa. Zmarł w Pacific Palisades w wieku 89 lat[8].
Wystąpił w filmie Czerwoni (1981) Warrena Beatty'ego, a o jego związku z Anaïs Nin opowiada film Henry i June (1990) w reżyserii Philipa Kaufmana.
TwórczośćEdytuj
W 1934 napisał powieść Zwrotnik Raka (Tropic of Cancer). Książka ta została zakazana w USA jako zbyt śmiała ze względu na otwarte wątki erotyczne. Tematykę tę Miller kontynuował w Czarnej Wiośnie 1936 i Zwrotniku Koziorożca 1939. W prozie atakował podejście współczesnych Amerykanów do moralności i ich purytański system wartości. Zwrotnik Raka został po raz pierwszy oficjalnie opublikowany w USA dopiero w 1964 po tym, jak Sąd Najwyższy USA uchylił wyrok sądu stanowego. Publikacja odegrała znaczącą rolę w kształtowaniu się amerykańskiej rewolucji seksualnej.
PublikacjeEdytuj
Powieści i zbiory opowiadańEdytuj
- Zwrotnik Raka (Tropic of Cancer), 1934.
- Czarna wiosna (Black Spring), 1936.
- Zwrotnik Koziorożca (Tropic of Capricorn), 1939.
- The Cosmological Eye, 1939.
- Kolos z Maroussi (The Colossus of Maroussi), 1941.
- The Wisdom of the Heart, 1941.
- Sunday After the War, 1944.
- Klimatyzowany koszmar (The Air-Conditioned Nightmare), 1945.
- Why Abstract? with Hilaire Hiler and William Saroyan, 1945.
- The Time of the Assassins: A Study of Rimbaud, 1946.
- Pamiętać, by pamiętać (Remember to Remember), 1947.
- Uśmiech u stóp drabiny (The Smile at the Foot of the Ladder), 1948.
- Sexus (pierwsza część trylogii The Rosy Crucifixion), 1949.
- Książki mojego życia (The Books in My Life), 1952.
- Plexus (druga część trylogii The Rosy Crucifixion), 1953.
- Noce miłości i śmiechu (Nights of Love and Laughter), 1955.
- Ciche dni w Clichy (Quiet Days in Clichy), 1956.
- Diabeł w raju (A Devil in Paradise), 1956.
- Big Sur i pomarańcze Hieronima Boscha (Big Sur and the Oranges of Hieronymus Bosch), 1957.
- Nexus (trzecia część trylogii The Rosy Crucifixion), 1960 – tłum. Michał Kłobukowski, Warszawa: Noir sur Blanc, 1996.
- Stand Still Like the Hummingbird, 1962.
- Henry Miller on Writing, 1964.
- Insomnia or the Devil at Large, 1970.
- My Life and Times, 1971.
- The Nightmare Notebook, 1975.
- Henry Miller’s Book of Friends: A Tribute to Friends of Long Ago, 1976.
- Sextet, 1977.
- My Bike and Other Friends, 1978.
- Joey: A Loving Portrait of Alfred Perlès Together With Some Bizarre Episodes Relating to the Opposite Sex, 1979.
- Kur zapiał! (Crazy Cock), pisana między 1928–30, wydana 1991.
- Moloch (Moloch: or, This Gentile World), pisana między 1927, wydana 1992.
KorespondencjeEdytuj
- Listy 1935-1980 (The Durrell-Miller Letters, 1935-80), 1988.
- Korespondencja 1934-1979: 45 lat przyjaźni (Correspondance 1934-1979: 45 ans d’amitié).
EsejeEdytuj
- Świat seksu (The World of Sex), 1940.
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b Kopcewicz, Sienicka 1982 ↓, s. 270.
- ↑ Siemion 1987 ↓, s. 338–340.
- ↑ Siemion 1987 ↓, s. 340–342.
- ↑ Alfred Perles - A Biography (ang.). Cosmodemonic Telegraph Company: A Henry Miller Blog, 2005-11-08. [dostęp 2021-12-09].
- ↑ The Booster Magazine - Part 1 (ang.). Cosmodemonic Telegraph Company: A Henry Miller Blog, 2005-08-25. [dostęp 2021-12-09].
- ↑ Siemion 1987 ↓, s. 342.
- ↑ Wickers 1987 ↓, s. 317.
- ↑ Siemion 1987 ↓, s. 344.
BibliografiaEdytuj
- Andrzej Kopcewicz, Marta Sienicka: Historia literatury Stanów Zjednoczonych w zarysie. Wiek XX. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982. ISBN 83-01-03246-4. OCLC 830300068. (pol.)
- George Wickers. Pisarz przy pracy. Wywiad z Henry Millerem. „Literatura na Świecie”. 190-191, s. 299–320, maj–czerwiec 1987. ISSN 0324-8305. OCLC 749136389 (pol.).
- Piotr Siemion. Kalendarium życia i twórczości Henry'ego Millera. „Literatura na Świecie”. 190-191, s. 338–344, maj–czerwiec 1987. ISSN 0324-8305. OCLC 749136389 (pol.).
Linki zewnętrzneEdytuj
- ISNI: 0000 0001 2134 8039, 0000 0003 6864 2563
- VIAF: 59086729
- ULAN: 500338916
- LCCN: n79069799
- GND: 118582518
- NDL: 00450064
- LIBRIS: nl0248g646lx9vj
- BnF: 11916130q
- SUDOC: 027029875
- SBN: CFIV011639
- NLA: 35352693
- NKC: jn19990005728
- DBNL: mill018
- BNE: XX982796
- NTA: 068403445
- BIBSYS: 90079788
- CiNii: DA00330956
- Open Library: OL30514A
- PLWABN: 9810673345805606
- NUKAT: n95002992
- J9U: 987007265303705171
- PTBNP: 35554
- CANTIC: a16311188
- LNB: 000026702
- NSK: 000001486
- CONOR: 8739939
- ΕΒΕ: 67632
- BLBNB: 000285883
- KRNLK: KAC199618873
- LIH: LNB:ISJ;=BC
- WorldCat: lccn-n79069799