Henryk Pawłowski (harcmistrz)
Henryk Wincenty Pawłowski pseud. Jastrzebiec, Niewidzki (ur. 16 listopada?/28 listopada 1899 w Bronicach (województwo lubelskie), zm. 11 lipca 1942 w Warszawie) – polski działacz niepodległościowy, prawnik, działacz Związku Harcerstwa Polskiego, harcmistrz, pracownik ubezpieczeniowy.
| Data i miejsce urodzenia |
16 listopada?/28 listopada 1899 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Stopień instruktorski | |
| Mianowanie instruktorskie |
grudzień 1920 |
| Organizacja harcerska | |
| Odznaczenia | |
| |
Wykształcenie i praca
edytujHenryk Pawłowski uczył się początkowo w Kielcach, gdzie uczęszczał do gimnazjum, następnie, w latach 1914–1920 uczył się w Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie. Co najmniej od 1918 roku przyjaźnił się z Tomaszem Piskorskim, z którym współpracował do 1939 roku[1]. Zdał maturę w 1920 roku. W latach 1921–1928 studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego[2].
Od jesieni 1925 roku pracował w Związku Straży Pożarnych (ZSP), najpierw jako sekretarz redakcji „Przeglądu Pożarniczego”, a następnie jako kierownik redakcji „Gazety Strażniczej”. W latach 1927–1928 był referentem specjalnym przy Zarządzie Głównym ZSP do spraw ustawy przeciwpożarowej, później był kierownikiem działu organizacyjnego i zastępcą naczelnego inspektora ZSP. Od 1 listopada 1935 roku pracował w Powszechnym Zakładzie Ubezpieczeń Wzajemnych, gdzie został pierwszym dyrektorem Biura Prewencyjnego w Zarządzie Centralnym[3]. W czasie okupacji kontynuował pracę w PZUW. W czasie wizytacji oddziałów PZUW w terenie nawiązywał kontakty konspiracyjne[4].
Działalność społeczna, niepodległościowa i udział w walkach o niepodległość Polski
edytujBędąc uczniem gimnazjum w Warszawie był działaczem zakonspirowanych organizacji uczniowskich, m.in. członkiem Prezydium Związku Stowarzyszeń Uczniowskich[1], organizacji szkoleniowo-niepodległościowej. Był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej, m.in. brał udział w ćwiczeniach POW, które odbyły się 29 kwietnia 1917 roku w Wesołej. W listopadzie 1918 roku został przydzielony przez Komisję Wojskową przy Inspektoracie Harcerskim do ochrony osobistej i służby przy Józefie Piłsudskim. Pełnił funkcję łącznika między kwaterą Piłsudskiego a dowództwem POW. Brał udział w rozbrajaniu Niemców w listopadzie 1918 roku. Następnie zgłosił swój 40-osobowy pluton harcerski (składający się z uczniów gimnazjum Górskiego) do tworzącej się Legii Akademickiej. Na wiosnę 1920 roku wstąpił do Wojska Polskiego. Służył w 33 pp, z którym walczył o Warszawę (m.in. w bitwie pod Ossowem), a później w Małopolsce i na Wołyniu. W grudniu 1920 roku został zwolniony z wojska[5].
Od 1923 roku był członkiem rzeczywistym OMN[6], a później Związku Młodzieży Polskiej „Zet”.
W 1937 roku został referentem polityczno-społecznym Organizacji Miejskiej w Wydziale Stołecznym Obozu Zjednoczenia Narodowego[7], a następnie w tymże roku kierownikiem biura organizacyjno-personalnego w tymże Wydziale[8].
Harcerstwo
edytujHenryk Pawłowski związał się na stałe z harcerstwem w Warszawie w maju 1914 roku, kiedy wstąpił do tajnej drużyny harcerskiej działającej w gimnazjum Górskiego (późniejsza 25 Warszawska Drużyna Harcerzy im. hetmana Stanisława Żółkiewskiego). W 1918 roku został jej drużynowym. W 1919 roku ukończył trzymiesięczny kurs instruktorski terenoznawstwa i kartografii. Był w tym czasie szefem administracji I Okręgu ZHP w Warszawie. Po uzyskaniu matury wyjechał w lutym 1920 roku na Wołyń, do Szepetówki, gdzie zorganizował 3 drużyny harcerskie, które w okresie wyprawy kijowskiej pełniły służbę pomocniczą i sanitarną przy oddziałach grupy gen. Jana Romera. W czasie odwrotu zorganizował ewakuację młodzieży polskiej i harcerzy do Jarosławia i Łańcuta[2].
W grudniu 1920 roku ponownie objął kierownictwo 25 WDH. W tym czasie otrzymał nominację na pierwszy stopień instruktorski. Został kierownikiem działu wyszkolenia w Komendzie Miejskiej Okręgu 1A Warszawskiego. W 1923 roku był „dyrektorem nauk” na kursie instruktorskim Chorągwi Warszawskiej ZHP w Mickunach. W latach 1922–1923 pełnił funkcję kierownika Wydziału Drużyn Stołecznych. Nominację na podharcmistrza otrzymał 25 stycznia 1923 roku. W 1924 roku był współzałożycielem Harcerskiego Klubu Sportowego „Varsovia”[4]. W tymże roku był przewodniczącym „Gromady Włóczęgów” przyjętej do Kół Starszego Harcerstwa rozkazem NZHP L. 10 z 28 kwietnia 1926 roku[9]. W latach 1924–1927 był wizytatorem obozów harcerskich i instruktorskich wychowania fizycznego oraz służby polowej, a także hufcowym jednego z hufców stołecznych[10]. Był wtedy członkiem Prezydium Zarządu Oddziału Warszawskiego ZHP[4]. W 1927 roku został harcmistrzem. W tymże roku był Kierownikiem Wydziału Programowego Zarządu Oddziału Warszawskiego ZHP[11]. 28 listopada 1928 roku został wybrany członkiem Honorowej Rady Starszyzny przy Komendancie Chorągwi Warszawskiej[12].
Henryk Pawłowski w 1927 roku opublikował broszurę „Nasze hasła i cele”. Reprint tej książki został wydany w 2018 roku nakładem wydawnictwa „Impuls” (ISBN 978-83-8095-432-8).
W latach 1929–1931 był członkiem zespołu redakcyjnego nowego czasopisma harcerzy „Straż nad Wisłą”, w której publikował swoje artykuły, m.in.:
- O wielkość i czystość pracy harcerskiej (nr 1)
- Nieporozumienie czy destrukcja (nr 2)[4].
W 1931 roku Naczelnik ZHP cofnął mu – na jego prośbę – stopień instruktorski harcmistrza[13]. Ciągle jeszcze, co najmniej do 1935 roku Henryk Pawłowski był członkiem Zarządu Oddziału Mazowieckiego[14], a do 1938 roku – Warszawskiego ZHP[15].
Jako kierownik Biura Prewencyjnego PZUW subsydiował obozy harcerskie, m.in. w Brwilnie koło Płocka (1937), w Kaletach (1938) i nad jeziorem Necko (1939) z zadaniem szkolenia harcerzy pod względem pożarniczym[4].
W 1938 roku został członkiem Komisji Organizacyjnej Harcerskiego Biura Wydawniczego „Na Tropie” Sp. z o.o.[16].
Utonął w Wiśle pod Bielanami w tajemniczych okolicznościach[4].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Medal Niepodległości (1937)[17]
Życie rodzinne
edytujHenryk Pawłowski był synem Zenona, administratora majątku Bronice, i Leonardy z domu Karczmarek. Miał brata Józefa Mariana[18]. Nie założył rodziny. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Tomasz Piskorski, Pamiętniki (1918), zeszyt nr 40, Warszawa: Archiwum Akt Nowych, 2021.
- ↑ a b Błażejewski 1980 ↓, s. 499.
- ↑ Tomasz Piskorski, Pamiętniki (1935), zeszyt nr 353, Warszawa: Archiwum Akt Nowych, 2021.
- ↑ a b c d e f g Błażejewski 1980 ↓, s. 500.
- ↑ Błażejewski 1980 ↓, s. 499–500.
- ↑ Tomasz Piskorski, Pamiętniki (1923), zeszyt nr 147, Warszawa: Archiwum Akt Nowych, 2021.
- ↑ Tomasz Piskorski, Pamiętniki (1937), zeszyt nr 378, Warszawa: Archiwum Akt Nowych, 2021.
- ↑ Tomasz Piskorski, Pamiętniki (1937), zeszyt nr 380, Warszawa: Archiwum Akt Nowych, 2021.
- ↑ Rozkaz NZHP L. 10 z dnia 28 kwietnia 1926 r., „Wiadomości Urzędowe, Naczelnictwo Związku Harcerstwa Polskiego”, 4 (VIII), 5, Warszawa, maj 1926, s. 14.
- ↑ Tomasz Piskorski, Pamiętniki (1926), zeszyt nr 216, Warszawa: Archiwum Akt Nowych, 2021.
- ↑ Rozkaz NZHP L. 17 z dnia 22 czerwca 1927 r., „Wiadomości Urzędowe, Naczelnictwo Związku Harcerstwa Polskiego”, 6 (IX), 7–8, Warszawa, sierpień 1927, s. 31.
- ↑ Kronika, „Harcmistrz, miesięcznik starszyzny harcerskiej, organ Naczelnictwa Związku Harcerstwa Polskiego”, 8 (XI), 1, Warszawa, styczeń 1929, s. 16.
- ↑ Rozkaz Naczelnictwa ZHP L. 9 z 31 października 1931, „Wiadomości Urzędowe, Naczelnictwo Związku Harcerstwa Polskiego”, 9 (XII), 11–12, Warszawa, grudzień 1931, s. 57.
- ↑ Rozkaz NZHP L. 11 z dnia 24 czerwca 1935 r., „Wiadomości Urzędowe, Naczelnictwo Związku Harcerstwa Polskiego”, 14 (XIV), 9, Warszawa, lipiec 1935, s. 99.
- ↑ Rozkaz Naczelnictwa ZHP, L. 11 z dnia 18 listopada 1938 r., „Wiadomości Urzędowe, Naczelnictwo Związku Harcerstwa Polskiego”, 16 (XVII), 9, Warszawa, listopad 1938, s. 176.
- ↑ Komunikat Harcerskiego Biura Wydawniczego „Na Tropie” Sp. z o.o., „Wiadomości Urzędowe, Naczelnictwo Związku Harcerstwa Polskiego”, 16 (XVII), 2, Warszawa, luty 1938, s. 26.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 93, poz. 128
- ↑ Marek Minakowski, Profil Henryka Wincentego Pawłowskiego na stronie Wielkiej genealogii Minakowskiego [online], www.wielcy.pl [dostęp 2021-05-16].
Bibliografia
edytuj- Wacław Błażejewski: Pawłowski Henryk Wincenty. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 25. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1980, s. 499–500.