Hesperocallis undulata

*Hesperocallis undulata*
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	szparagowate
Rodzaj	Hesperocallis
Gatunek	Hesperocallis undulata
	Nazwa systematyczna
	Hesperocallis undulata A.Gray; Proc. Amer. Acad. Arts 7: 391 (1867)
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Hesperocallis undulata A.Gray – gatunek rośliny z monotypowego rodzaju Hesperocallis A.Gray z rodziny szparagowatych. Występuje w północno-zachodnim Meksyku oraz w zachodniej Arizonie, Kalifornii i południowej Newadzie w Stanach Zjednoczonych^[3].

Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów εσπέρα (espera – wieczór, zachód) i καλώς (kalos – piękny, dobry)^[4]. Epitet gatunkowy po łacinie oznacza pofalowana.

Morfologia edytuj

Pokrój: Wieloletnie rośliny zielne o wysokości 30–180 cm^[4].

Pęd: Głęboko usadowione pod ziemią (na głębokości do 50 cm^[5], jajowate cebule wielkości 4–6 cm^[4].

Liście: Liście przeważnie odziomkowe, dystalnie zredukowane. Blaszki liściowe niebieskozielone, stępione, równowąskie, o białych, silnie pofałdowanych brzegach, długości 20–50 cm i szerokości 8–15 mm^[4].

Kwiaty: Kwiaty wonne, zebrane po 4–18 w grono o długości 10–30 cm, wyrastające na prostym, rzadko rozgałęzionym głąbiku. Przysadki wydatne, jajowate, błonkowate, o długości 1–1,5 cm. Szypułki długości 1 cm. Okwiat lejkowaty, o długości 4,5–6 cm, sześciolistkowy. Listki okwiatu zrośnięte poniżej środka w rurkę o długości 1,5–2 cm, powyżej wolne, rozpostarte, doosiowo białe, odosiowo z niebieskawozielonymi paskami, odwrotnie jajowato-lancetowate. Pręciki zrośnięte z rurką okwiatu, nitki nitkowate, długości 2–2,5 cm, pylniki złote, osadzone grzbietowo, obrotne, równowąskie, długości 7 mm. Zalążnia górna, trójkomorowa, siedząca, podługowata. Szyjka słupka trwała, biała, smukła, równa długości okwiatu, zakończona główkowatym do lekko trójklapowego znamieniem^[4].

Owoce: Trójklapowe, kulistawe torebki o długości 12–16 mm, pękające komorowo, zawierające liczne, czarne, płaskie nasiona o średnicy 5 mm^[4].

Biologia edytuj

Rozwój: Kwitnie od końca lutego do maja, po występujących w tym okresie na pustyni nieregularnych opadach deszczu^[4].

Siedlisko: Suche, piaszczyste równiny i skaliste wzgórza w zaroślach Larrea tridentata na pustyniach Mojave i Sonora, na wysokości od 300 do 800 m n.p.m.^[4]

Genetyka: Liczba chromosomów 2n = 48^[4].

Systematyka edytuj

Pozycja systematyczna: Gatunek z monotypowego rodzaju Hesperocallis z podrodziny agawowych Agavoideae z rodziny szparagowatych Asparagaceae^[6].

Zastosowanie edytuj

Rośliny ozdobne: Z uwagi na okazałe kwiatostany rośliny te są uprawiane jako rośliny ozdobne^[4]. Wymagają bardzo dobrze przepuszczalnej gleby i stanowiska słonecznego. Rośliny nie tolerują temperatur poniżej zera. W okresie spoczynku nie tolerują podlewania^[5].

Rośliny spożywcze: Surowe, gotowane lub pieczone cebule, o czosnkowym aromacie, były spożywane przez rdzennych Amerykanów^[4].

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-05] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-05] (ang.).
↑ ^a ^b Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2021-07-30]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Frederick H. Utech: Hesperocallis in Flora of North America @ efloras.org. www.efloras.org. [dostęp 2021-07-30].
↑ ^a ^b Hesperocallis undulata Desert Lily. PFAF Plant Database. [dostęp 2021-07-30].
↑ USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2021-07-30]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-05] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-05] (ang.).

[kew-3] Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2021-07-30]. (ang.).

[fna-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Frederick H. Utech: Hesperocallis in Flora of North America @ efloras.org. www.efloras.org. [dostęp 2021-07-30].

[pfaf-5] Hesperocallis undulata Desert Lily. PFAF Plant Database. [dostęp 2021-07-30].

[grin-6] USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2021-07-30]. (ang.).

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]