János Starker
János Starker (ur. 5 lipca 1924 w Budapeszcie, zm. 28 kwietnia 2013 w Bloomington w stanie Indiana)[1] – amerykańsko-węgierski wiolonczelista.
Data i miejsce urodzenia |
5 lipca 1924 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
28 kwietnia 2013 |
Instrumenty | |
Gatunki | |
Zawód |
Życiorys
edytujSyn Polaka i Ukrainki[2][3]. Rozpoczął naukę gry na wiolonczeli w wieku sześciu lat[1]. Gdy lekcje u Fritza Tellera nie dawały rezultatów, rodzice zapisali go do Akademii Muzycznej Ferenca Liszta w Budapeszcie[4]. Jego pierwszym nauczycielem był Adolf Schiffer[1][5]. W 1938 opanował Koncert wiolonczelowy Antonína Dvořáka i zaliczył swój pierwszy publiczny występ z orkiestrą[4].
W czasie nazistowskiej okupacji Węgier w 1944 rodzina Starkera została wysłana do obozu koncentracyjnego (jego dwaj bracia, skrzypkowie, nie przeżyli wojny)[1]. Po zakończeniu działań wojennych wrócił do Budapesztu i został pierwszym wiolonczelistą Węgierskiej Opery Państwowej i Orkiestry miejscowej Filharmonii (1945–46)[1][6]. Następnie w 1946 dał koncert w Wiedniu i wziął udział w Konkursie Wiolonczelowym w Genewie, zdobywając w nim brązowy medal[7].
W 1948 wyjechał do USA, gdzie grał z Dallas Symphony Orchestra (1948–1949), orkiestrą nowojorskiej Metropolitan Opera (1949–53) i Chicagowską Orkiestrą Symfoniczną (1953–58)[8][3]. W 1958 przeniósł się do Bloomington w stanie Indiana, gdzie spędził resztę życia[7]. Był wykładowcą na Uniwersytecie stanu Indiana[4].
Wykonał między innymi sonatę na wiolonczelę solo Kodálya[9][6] oraz suity 1-6 Johanna Sebastiana Bacha (również solo)[10].
Laureat nagród Grand Prix du Disque[11] oraz Grammy za rok 1997 w kategorii Best Instrumental Soloist Performance (Without Orchestra)[12].
W 2004 roku napisał autobiografię zatytułowaną The World of Music According to Starker[11][13].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Janos Starker [online], Encyclopedia Britannica [dostęp 2020-05-02] (ang.).
- ↑ Pierre-Jean Tribot , Tribute to János Starker [online] [dostęp 2020-05-09] (ang.).
- ↑ a b János Starker, „The Telegraph”, 29 kwietnia 2013, ISSN 0307-1235 [dostęp 2020-05-02] (ang.).
- ↑ a b c János Starker obituary [online], the Guardian, 1 maja 2013 [dostęp 2020-05-02] (ang.).
- ↑ Robert F. Arnove , Talent Abounds: Profiles of Master Teachers and Peak Performers, Routledge, 17 listopada 2015, s. 10, ISBN 978-1-317-25101-9 [dostęp 2020-05-02] (ang.).
- ↑ a b The cellist János Starker has died [online], Gramophone [dostęp 2020-05-02] (ang.).
- ↑ a b Janos Starker: Cello virtuoso whose teaching had as big an impact as [online], The Independent, 30 kwietnia 2013 [dostęp 2020-05-02] (ang.).
- ↑ John von Rhein , Famed cellist Janos Starker dead at 88 [online], chicagotribune.com [dostęp 2020-05-02] (ang.).
- ↑ 6moons.com music reviews: Camden Shaw plays Bach, Kodaly and Ligeti [online], www.6moons.com [dostęp 2020-05-02] .
- ↑ Bach, J S: Cello Suites Nos. 1-6, BWV1007-1012 [online], Presto Classical [dostęp 2020-05-02] (ang.).
- ↑ a b Janos Starker , The World of Music According to Starker, Indiana University Press, 2004, s. 91-92, ISBN 978-0-253-34452-6 [dostęp 2020-05-02] (ang.).
- ↑ Janos Starker [online], GRAMMY.com, 19 listopada 2019 [dostęp 2020-05-02] (ang.).
- ↑ Internet Archive , The world of music according to Starker, Bloomington : Indiana University Press, 2004 [dostęp 2020-05-02] .
- ISNI: 0000000114705392
- VIAF: 34644702
- LCCN: n81100631
- GND: 124108598
- NDL: 01137175
- LIBRIS: ljx03cf403brcq9
- BnF: 13900020r
- SUDOC: 083049797
- NLA: 35712889
- NKC: mzk2015861602
- BNE: XX853237
- NTA: 072633085
- BIBSYS: 4017561
- CiNii: DA04102454
- PLWABN: 9810629573305606
- NUKAT: n2008120081
- J9U: 987007279001105171
- LNB: 000079889
- NSK: 000663355
- KRNLK: KAC201511298
- LIH: LNB:Bt3v;=B/
- NSZL: 355161