Wikipedia

Jean Françaix

(Przekierowano z Jean-René Françaix)

Jean-René Françaix[1][2] (ur. 23 maja 1912 w Le Mans, zm. 25 września 1997 w Paryżu[2][3]) – francuski kompozytor.

Jean Françaix
Imię i nazwisko

Jean-René Françaix

Data i miejsce urodzenia

23 maja 1912
Le Mans

Pochodzenie

francuskie

Data i miejsce śmierci

25 września 1997
Paryż

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

kompozytor

Odznaczenia
Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Oficer Orderu Narodowego Zasługi (Francja) Kawaler Orderu Sztuki i Literatury (Francja)
Strona internetowa

Życiorys edytuj

Pochodził z rodziny muzycznej. Jego ojciec, Alfred Françaix, był kompozytorem, pianistą i dyrektorem konserwatorium w Le Mans, matka natomiast uczyła śpiewu[3]. Po ukończeniu studiów w rodzinnym mieście wyjechał do Paryża, gdzie w 1924 roku rozpoczął naukę w Konserwatorium Paryskim[1]. Jego nauczycielami byli Nadia Boulanger (kompozycja) i Isidor Philipp (fortepian)[1][2]. Studia ukończył w 1930 roku z pierwszą nagrodą[1][3]. Był uczestnikiem festiwali Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej w Wiedniu (1932), Baden-Baden i Brukseli (1936), Florencji (1937), Palermo (1949) i Frankfurcie (1951)[1]. W 1950 roku otrzymał Prix du Portique za całokształt twórczości[1]. Sporadycznie występował jako pianista, wykonując własne utwory[2][3].

Odznaczony krzyżem kawalerskim Legii Honorowej, krzyżem oficerskim Orderu Narodowego Zasługi i krzyżem kawalerskim Orderu Sztuki i Literatury[4]. Laureat Prix Arthur Honegger (1992)[4].

Twórczość edytuj

Był przedstawicielem neoklasycyzmu w muzyce[1]. Jego neoklasycyzm w przeciwieństwie do Strawinskiego, Prokofjewa i grupy Les Six jest jednak mniej dysonansowy i mniej modernistyczny[1]. W twórczości Françaix widoczne są nawiązania do Chabriera, Satiego, Poulenca i Ravela[2]. Muzyka kompozytora cechuje się przejrzystą fakturą[2], na ogół diatoniczną melodyką, tonalną harmoniką, żywą rytmiką i barwną instrumentacją[1].

Ważniejsze kompozycje edytuj

(na podstawie materiałów źródłowych[1][3])

Utwory orkiestrowe

  • Symfonia (1932)
  • Serenada na małą orkiestrę (1934)
  • suita z baletu Le roi nu (1935)
  • suita Au musée Grévin (1936)
  • 7 walców Les bosquets de Cythère (1946)
  • suita La douce France (1946)
  • Symfonia na smyczki (1948)
  • Symfonia (1953)
  • suita filmowa Si Versailles m’était conte (1954)
  • Sérénade B E A (Jeu de cores sur trois notes) na orkiestrę smyczkową (1955)
  • Hymne solennel-hommage à Marguerite Long (1956)
  • 6 grandes marches (1957)
  • La naissance de Vénus de Botticelli (1960)
  • suita La dialogue des carmélites (1960)
  • 6 preludiów na orkiestrę smyczkową (1963)
  • Thème et variations (1974)
  • fantazja La ville mystérieuse według powieści J. Verne’a (1974)
  • Cassazione na 3 orkiestry (1975)
  • Ouverture anacréontique (1978)
  • Pavane pour un génie vivant (1987)
  • koncert Suivi d’une surprise na 15 solistów, kotły i smyczki lub orkiestrę (1988)
  • 85 mesures et un Da capo na małą orkiestrę (1991)

Utwory na instrumenty solowe i orkiestrę

  • Concertino na fortepian i orkiestrę (1932)
  • Divertissement na trio smyczkowe, instrumenty dęte, perkusję, harfę i kontrabas (1933)
  • Fantazja na wiolonczelę i orkiestrę (1934, nowe opracowanie 1955)
  • Suita na skrzypce i orkiestrę (1934)
  • Quadruple concerto na flet, obój, klarnet, fagot i orkiestrę (1935)
  • Koncert fortepianowy (1936)
  • Musique de cour na flet, skrzypce i orkiestrę (1937)
  • Rhapsodie na altówkę i małą orkiestrę (1946)
  • Variations de concert na wiolonczelę i orkiestrę smyczkową (1950)
  • Divertissement na skrzypce i orkiestrę dętą (1953)
  • Koncert wiolonczelowy (1954)
  • Concertino na skrzypce i orkiestrę (1954)
  • Divertimento na róg i orkiestrę (1954)
  • Koncert na klawesyn i 11 instrumentów (1959)
  • L’horloge de Flore na obój i orkiestrę (1959)
  • Koncert na 2 fortepiany i orkiestrę (1965)
  • Koncert fletowy (1966)
  • Koncert na róg i orkiestrę (1967)
  • Divertissement na fagot i orkiestrę smyczkową (1968)
  • Koncert klarnetowy (1968)
  • koncert Jeu poétique en six movements na harfę i orkiestrę (1969)
  • Koncert skrzypcowy (1970)
  • Koncert kontrabasowy (1974)
  • Divertimento na flet i orkiestrę kameralną (1974)
  • Le gay Paris na trąbkę i instrumenty dęte (1975)
  • Variations sur un thème plaisant na fortepian i instrumenty dęte (1977)
  • Concerto na 2 harfy i 11 instrumentów smyczkowych (1978)
  • Ode à la Liberté na orkiestrę dętą, kotły, perkusję, czelestę i harfę (1985)

Utwory kameralne

  • Bagatelles na kwartet smyczkowy i fortepian (1931)
  • Trio smyczkowe (1933)
  • Kwartet na flet, obój, klarnet i fagot (1934)
  • Kwartet smyczkowy (1934)
  • Sonatina na skrzypce i fortepian (1934)
  • Kwintet na flet, harfę i trio smyczkowe (1934)
  • Mały kwartet na 4 saksofony (1935)
  • Divertissement na fagot i kwintet smyczkowy (1942)
  • Mouvement perpétuel na wiolonczelę i fortepian (1944)
  • Divertissement na obój, klarnet i fagot (1947)
  • L’heure de berger na flet, obój, klarnet, fagot, róg i fortepian lub na oktet dęty i fortepian (1947)
  • Kwintet na flet, obój, klarnet, fagot i róg (1948)
  • Variations sans thème na wiolonczelę i fortepian (1951)
  • Sonatina na trąbkę i fortepian (1952)
  • Morceau de consours na trąbkę (1952)
  • Canon à l’octave na róg i fortepian (1953)
  • Divertimento na flet i fortepian (1953)
  • Rondo na kwintet smyczkowy (1957)
  • Suita na flet (1962)
  • Kwartet na rożek angielski i trio smyczkowe (1970)
  • Trio na flet, harfę i wiolonczelę (1971)
  • 9 pièces caractéristiques na 2 flety, 2 oboje, 2 klarnety i 2 rogi (1973)
  • Aubade na 12 wiolonczel (1975)
  • Cinque piccoli duetti na harfę i flet (1975)
  • Prélude, Sarabande et Gigue na trąbkę i fortepian (1975–1986)
  • Thème varié na kontrabas (1976)
  • Sept impromptus na flet i fagot (1977)
  • Les petits Paganini na skrzypce solo i 4 skrzypiec (1979)
  • Petite valse européenne na tubę i podwójny kwintet dęty (1979)
  • Tema con 8 variazioni na skrzypce (1980)
  • Duo baroque na kontrabas i harfę (1980)
  • 8 bagatelles na kwartet smyczkowy i fortepian (1980)
  • Mozart new-look na kontrabas i instrumenty dęte (1981)
  • Onze Variations na 9 instrumentów dętych i kontrabas (1982)
  • Sonata na flet prosty i gitarę (1984)
  • Hommage à l’ami Papageno na fortepian i zespół instrumentów dętych (1984)
  • Passacaille na gitarę (1985)
  • Trio na skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1986)
  • Noël nouvelet – et „Il est ne, le Devin Enfant” na 12 wiolonczel (1987)
  • podwójny kwintet Dixtour na instrumenty dęte i smyczki (1987)
  • Notturno na 4 rogi (1987)
  • Kwintet na flet prosty, 2 skrzypiec, wiolonczelę i klawesyn (1988)
  • Le Colloque des deux perruches na flet i flet altowy (1989)
  • Trio na klarnet, altówkę i fortepian (1990)
  • Suita na 4 saksofony (1990)
  • Sekstet dęty (1991)
  • Pour remercier l’Auditoire na flet, klarnet, róg, skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1994)
  • Kwartet na klarnet, rożek basetowy, klarnet basowy i fortepian (1994)
  • Trio na obój, fagot i fortepian (1994)
  • Trio na flet, wiolonczelę i fortepian (1995)
  • Deux pièces na fagot i fortepian (1996)
  • Celestes Schubertiades na 2 flety, 2 oboje, 2 klarnety, 2 fagoty i 2 rogi (1996)

Utwory fortepianowe

  • Scherzo (1932)
  • 5 portraits de jeunes filles (1936)
  • Éloge de la danse (6 épigraphes de P. Valéry) (1947)
  • Si Versailles m’était conté... (1953)
  • Napoléon na fortepian na 4 ręce (1954)
  • Six grandes marches (1957)
  • 8 danses exotiques na 2 fortepiany (1957); nr 1, 2, 5, 6 i 4 opracowane jako 5 danses exotiques na saksofon i fortepian (1961)
  • Danse de trois arlequins (1959)
  • Sonata (1960)
  • Cinq „Bis” (1965)
  • 15 portraits d’enfants d’Auguste Renoir na fortepian na 4 ręce (1971)
  • Zehn Stücke für Kinder zum Spielen und Träamen (1975)
  • Acht Variationen über den Namen Johannes Gutenberg (1982)
  • La Promenade d’un Musicologue Eclectique (1987)
  • Nokturn (1994)

Utwory organowe

  • Marche solenelle (1956)
  • Suite carmélite (1960)
  • Suite profane (1984)
  • Messe de Mariage (1988)

Utwory na klawesyn

  • 6 utworów L’insectarium (1953)
  • Deux pièces (1977)

Utwory wokalno-instrumentalne

  • Ode à la gastronomie na chór a cappella (1953)
  • 5 chansons pour les enfants na chór dziecięcy i orkiestrę do słów kompozytora (1932)
  • 3 duos na 2 soprany i kwartet smyczkowy (1935)
  • 3 épigrammes na sopran lub tenora i fortepian lub na 4 głosy i kwintet smyczkowy (1938)
  • oratorium fantastyczne L’apocalypse selon Saint-Jean na 4 głosy, chór i 2 orkiestry (1939)
  • Cantate en l’honneur de Sully na baryton, smyczki, 4 trąbki i orkiestrę (1942)
  • 5 pieśni L’adolescence clémentine na głos i fortepian, słowa Clément Marot (1942)
  • Invocation à la volupté na baryton i orkiestrę, słowa Jean de La Fontaine (1946)
  • 2 motets na chór i orkiestrę (1946)
  • 5 poèmes de Charles d’Orléans na głos i fortepian (1946)
  • Prière du soir – Chanson na głos i gitarę lub fortepian (1947)
  • kantata satyryczna Juvenalia na kwartet wokalny i fortepian na 4 ręce, słowa kompozytora (1947)
  • 8 anecdotes de Chamfort na głos niski i fortepian (1948)
  • Scherzo impromptu na głos i fortepian (1949)
  • Cantate de Méphisto na bas i orkiestrę smyczkową, słowa Paul Valéry (1952)
  • kantata humorystyczna Déploration de Tonton (Chien fidèle) na mezzosopran i orkiestrę smyczkową (1956)
  • Naissance du poussin na głos i fortepian (1957)
  • La chatte blanche na tenora i fortepian (1957)
  • L’homme entre deux âges et ses deux maîtresses na głos, flet i kwintet smyczkowy, słowa Jean de La Fontaine (1958)
  • Le coq et le renard i La grenouille qui veut se faire aussi grosse que le boeuf na głos i fortepian, słowa Jean de La Fontaine (1963; wersja na chór męski lub kwartet męski i fortepian 1965)
  • kantata Petit salmigondis (1967)
  • Les inestimables chroniques du bon géant Gargantua na orkiestrę smyczkową i recytatora (1970)
  • kantata La promenade à Versailles na 4 głosy męskie i 11 instrumentów smyczkowych (1976)
  • La Cantate des Vieillards na tenora, bas i smyczki (1978)
  • Psyché na narratora i orkiestrę (1981)
  • Trois poèmes de Paul Valéry na chór (1982)
  • Triade de toujours na sopran, baryton, kwintet dęty, kwartet smyczkowy i harfę (1991)
  • Neuf Historiettes na baryton, saksofon tenorowy i fortepian (1997)

Opery

  • 1-aktowa kameralna opera komiczna Le diable boîteux na tenora, bas i małą orkiestrę, libretto kompozytora według Alain-René Lesage’a (1938)
  • 1-aktowa komedia muzyczna L’apostrophe, libretto według Contes drôlatiques Balzaca (1940)
  • La main de gloire, libretto według Gérarda de Nervala (1945)
  • 1-aktowa opera liryczna Paris à nous deux (ou le Nouveau Rastignac), libretto France Roche i kompozytor (1954)
  • 4-aktowa La princesse de Clèves, libretto Marc Lanjean i kompozytor według Madame de La Fayette (1965)

Balety

  • Beach (1933)
  • Scuola di ballo (1933)
  • Les malheurs de Sophie (1935)
  • Le roi nu (1936)
  • Le jeu sentimental (1936)
  • La lutherie enchantée (1936)
  • Le jugement d’un fou (1939)
  • Verreries de Venise (1939)
  • Les demoiselles de la nuit (1948)
  • mały balet wojskowy Les zigues de Mars (1950)
  • A la Franççaix (1951)
  • Midas (1952)
  • La dame dans la lune (1958)
  • Adages et Variations (1965)
  • Le croupier amoureux (1967)
  • Pierrot ou Les Secrets de la nuit (1980)
  • pantomima dla aktora Die Kamelien z udziałem tancerki, recytatora, 5 mimów i orkiestry smyczkowej, libretto według Damy kameliowej Dumasa (1950)

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h i j Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 3. Część biograficzna efg. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1987, s. 135–137. ISBN 83-224-0344-5.
  2. ↑ a b c d e f Encyklopedia muzyki. red. Andrzej Chodkowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 281. ISBN 978-83-01-13410-5.
  3. ↑ a b c d e Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 2 Conf–Gysi. New York: Schirmer Books, 2001, s. 1166–1167. ISBN 0-02-865527-3.
  4. ↑ a b The International Who’s Who 1997-98. London: Europa Publications, 1997, s. 501. ISBN 1-85743-022-0.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jean_Françaix&oldid=73079101”