Jerzy Tereszczenko-Podbereski
Jerzy Tereszczenko-Podbereski (ur. 13 grudnia?/25 grudnia 1896 w Kijowie, zm. 19 lutego 1969) – kapitan obserwator Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.
| |
 kapitan obserwator
| |
| Data i miejsce urodzenia |
25 grudnia 1896 |
|---|---|
| Data śmierci |
19 lutego 1969 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne |
|
| Formacja | |
| Jednostki |
20. moździerzowy dywizjon artyleryjski |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
     
| |
.svg){kind=small}
Życiorys edytuj
Urodził się w rodzinie Józefa i Marii z Brodowskich. Ukończył gimnazjum w Kijowie[1]. Po wybuchu I wojny światowej został powołany 20 października 1916 roku do służby w armii carskiej. Otrzymał przydział do 20. moździerzowego dywizjonu artyleryjskiego i w jego składzie brał udział w walkach. W czerwcu 1917 roku został skierowany do szkoły lotniczej w Dźwińsku, gdzie przeszedł przeszkolenie w charakterze obserwatora. W grudniu 1917 roku otrzymał przydział do III Korpusu Polskiego w Rosji[2][3].
15 lutego 1919 roku wstąpił do odrodzonego Wojska Polskiego[2]. W marcu 1919 roku, jako wyszkolony lotnik, otrzymał przydział do 3 eskadry wywiadowczej i w jej składzie brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej[4].
Od stycznia 1920 roku, startując z Krakowa, wykonywał loty nad obszarem plebiscytowym Śląska Cieszyńskiego, Spisza i Orawy. Pod koniec lutego, w załodze z sierż. szt. pil. Żukowskim, wystartował do lotu na trasie Wieliczka-Nowy Sącz-Piwniczka-Podoliniec-Kieżmark-Stara Wieś-Szczawnica-Nowy Sącz-Kraków. Na trasie lotu polscy lotnicy przeprowadzali rozpoznanie oraz zrzucali ulotki i odezwy plebiscytowe[5].
.JPG)
Podczas przygotowań do operacji kijowskiej wykonywał loty rozpoznawcze. 15 kwietnia 1920 roku, w załodze z ppor. pil. Stanisławem Sułkowskim, wykonał lot na trasie: Starokonstantynów-Romanów-Krasnopol-Stara Sieniawa-Starokonstantynów[6].
19 kwietnia, wraz z ppor. pil. Józefem Krzyczkowskim, wszedł w skład grupy złożonej z czterech załóg, które przeprowadziły rozpoznanie i bombardowanie Kijowa. Lot był trudny nawigacyjnie i niebezpieczny, gdyż polskie załogi miały do pokonania 600 kilometrów (z czego większość nad terenem zajętym przez nieprzyjaciela). Zakończył się sukcesem, zniszczono tory kolejowe, uszkodzono obrotnicę przed parowozownią, co doprowadziło do opóźnień w przegrupowaniu wojsk nieprzyjaciela[7].
26 kwietnia, w załodze z por. pil. Tadeuszem Praussem, rozpoznał pod Koziatynem lotnisko nieprzyjaciela i stwierdził na nim obecność czterech samolotów lotnictwa Armii Czerwonej. Polska załoga nie zdecydował się na ich zniszczenie, zakładając, że samoloty są unieruchomione i wkrótce wpadną w ręce polskich wojsk. Ich nadzieje się nie spełniły, nieprzyjaciel zdołał ewakuować swe samoloty[8].
9 maja 1920 roku trzykrotnie brał udział w lotach bojowych. Atakował oddziały nieprzyjaciela w Kijowie oraz wspierał polskie oddziały atakujące Darnicę i Brewarew. Podczas ofensywy kijowskiej wykonał łącznie 16 lotów bojowych[3].
19 maja, ponownie w załodze z Tadeuszem Prausem, brał udział w nieudanym ataku na stację kolejową Dymirki[9][10].
Po zakończeniu działań wojennych służył w 1 pułku lotniczym. W 1921 roku podjął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, które ukończył w 1925[2]. 23 lipca 1923 roku uległ wypadkowi lotniczemu i był zmuszony z rezygnacji z latania[2]. W sierpniu 1924 r. został przeniesiony w stan spoczynku. Od czerwca 1930 roku pracował jak adwokat w Warszawie[2][3].
Po wybuchu II wojny światowej przedostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie wstąpił do RAF (otrzymał numer służbowy P-1478)[11]. Po zakończeniu wojny nie zdecydował się na powrót do Polski, pozostał na emigracji.
Zmarł dnia 19 lutego 1969 roku, został pochowany na El Carmelo Cemetery w Pacific Grove[12]. Jego symboliczny grób znajduje się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera M-4-15)[13].
Od 7 lipca 1926 roku był mężem Jadwigi z Lublickich[1].
Ordery i odznaczenia[3][14] edytuj
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 2555[15]
- Krzyż Walecznych
- Medal Lotniczy (trzykrotnie)[16]
- Medal Niepodległości (20 lipca 1932)[17]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[1]
- Polowa Odznaka Obserwatora nr 61 (11 listopada 1928)[18]
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 315. [dostęp 2021-11-19].
- ↑ a b c d e Kolekcja VM ↓, s. 4.
- ↑ a b c d Tereszczenko Jerzy kpt. obs.. bequickorbedead.com. [dostęp 2020-01-28]. (pol.).
- ↑ Mordawski 2009 ↓, s. 60.
- ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 59.
- ↑ Mordawski 2009 ↓, s. 209.
- ↑ Mordawski 2009 ↓, s. 210.
- ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 121.
- ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 132.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 61.
- ↑ Krzystek 2012 ↓, s. 576.
- ↑ Jerzy Tereszczenko Podbereski. findagrave.com. [dostęp 2020-01-28]. (pol.).
- ↑ Jerzy Tereszczenko-Podbereski. niebieskaeskadra.pl. [dostęp 2020-01-28]. (pol.).
- ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 246, 261.
- ↑ Kolekcja VM ↓, s. 1.
- ↑ Tereszczenko-Podbereski Jerzy. listakrzystka.pl. [dostęp 2020-01-28]. (pol.).
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 167, poz. 198 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928 roku, s. 437 „za loty bojowe nad nieprzyjacielem w czasie wojny 1918–1920”.
Bibliografia edytuj
- Tereszczenko Jerzy. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari; sygn. I.482.18-1184 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-11-05].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-09-07].
- Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
- Hubert Mordawski: Polskie lotnictwo wojskowe 1918–1920 : narodziny i walka. Poznań ; Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie Oddział Publicat, 2009. ISBN 978-83-245-8844-2. OCLC 750811729.
- Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). Początki, organizacja, personel i sprzęt. T. I. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
- Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). Walka i demobilizacja. T. II. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
- Krzysztof A. Tarkowski: Lotnictwo polskie w wojnie z Rosją Sowiecką: 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0985-2. OCLC 69498511.