John Wayne
John Wayne, właśc. Marion Mitchell Morrison (ur. 26 maja 1907 w Winterset, zm. 11 czerwca 1979 w Los Angeles)[1] – amerykański aktor, reżyser i producent filmowy, który zdobył popularność głównie dzięki rolom w westernach, jedna z największych legend Hollywood. Symbol amerykańskiego indywidualizmu i patriotyzmu. Odznaczony Złotym Medalem Kongresu i Prezydenckim Medalem Wolności. American Film Institute umieścił go na 13. miejscu na liście największych aktorów wszech czasów (The 50 Greatest American Screen Legends)[2].
| |||||||||||||
![]() | |||||||||||||
Imię i nazwisko | Marion Mitchell Morrison | ||||||||||||
Data i miejsce urodzenia | 26 maja 1907 Winterset | ||||||||||||
Data i miejsce śmierci | 11 czerwca 1979 Los Angeles | ||||||||||||
Zawód | aktor, reżyser, producent filmowy | ||||||||||||
Współmałżonek | 1. Josephine Alicia Wayne (1933-1945) 2. Esperanza Baur (1946-1954) 3. Pilar Pallete (1954-1979) | ||||||||||||
Lata aktywności | 1926-1976 | ||||||||||||
| |||||||||||||
Odznaczenia | |||||||||||||
![]() ![]() | |||||||||||||
![]() | |||||||||||||
Strona internetowa |
ŻyciorysEdytuj
Jego rodzicami byli – mający szkocko-irlandzkie korzenie prezbiterianie – Clyde Leonard Morrison (aptekarz) i Mary Alberta z d. Brown. Przyszedł na świat jako Marion Robert, ale rodzice zmienili mu drugie imię na Mitchell, kiedy urodził się jego młodszy brat, który został ochrzczony jako Robert.
Morrisonowie – ze względu na kłopoty z płucami głowy rodziny – przeprowadzili się z Iowy do znacznie łagodniejszej pod względem klimatu Kalifornii i osiedli na ranczu na pustyni Mojave. Farma jednak nie zapewniła dochodów wystarczających na utrzymanie i w 1911 rodzina przeniosła się do Glendale, gdzie Clyde Morrison ponownie podjął pracę farmaceuty. Marion pomagał ojcu w aptece, dorabiał także dostarczając gazety oraz sprzedając lody w cukierni, której właściciel zajmował się dodatkowo podkuwaniem koni w hollywoodzkich wytwórniach filmowych. W owym czasie chłopiec otrzymał przydomek „Mały Duke” (ang. Little Duke), który nadał mu lokalny strażak, widząc jak Marionowi w drodze do szkoły nieodmiennie towarzyszy duży airedale terrier, wabiący się Duke. Wkrótce przydomek został skrócony i już jako „The Duke” przylgnął do Morrisona-Wayne’a na całe życie.
Marion uczęszczał do Wilson Middle School, a następnie do Glendale High School, z której drużyną futbolową zdobył w 1924 mistrzostwo ligi szkół średnich. Zamierzał studiować w United States Naval Academy w Annapolis, ale nie został przyjęty i w rezultacie – dzięki stypendium sportowemu – podjął naukę na Uniwersytecie Południowej Kalifornii (1925-1927). Jednakże wskutek doznanej kontuzji stracił stypendium i musiał przerwać studia.
Karierę w Hollywood zaczął pod koniec lat 20 jako monter dekoracji w wytwórni Fox Film Corporation. Dorabiał także jako magazynier, kierowca, stróż i statysta. Po raz pierwszy na ekranie pojawił się w 1926, występując w dwóch melodramatach – Brown of Harvard i Bardelys the Magnificent oraz westernie – The Great K & A Train Robbery (u boku Toma Mixa). Jego słynne nazwisko: „John Wayne”, wymyślił w 1930 reżyser Raoul Walsh (inspirując się biografią generała „Mad Anthony’ego” Wayne’a) i obsadził go w swoim filmie Droga olbrzymów (1930). Gwiazdą stał się dzięki roli w klasyku gatunku, westernie Dyliżans (1939). Za rolę w obrazie Prawdziwe męstwo (1969), w którym sparodiował stare schematy westernowe, zdobył w 1970 Oscara. Był rekordzistą z największą liczbą głównych ról, bo aż 142 na 157 filmów.
Zmarł 11 czerwca 1979 na raka żołądka (cierpiał również na nowotwór płuca). Miał 72 lata. Został pochowany w kalifornijskim Pacific View Memorial Park w Corona del Mar[1].
W filmie biograficznym Trumbo z 2015 w roli Wayne’a wystąpił David James Elliott[3].
Życie prywatneEdytuj
Był trzykrotnie żonaty.
- Josephine Alicia Saenz (małż. od 24 czerwca 1933 do 25 grudnia 1945) – miał z nią czworo dzieci: Michaela Anthony’ego (ur. 23 listopada 1934, zm. 2 kwietnia 2003), Patricka Johna (ur. 15 lipca 1939), Mary „Toni” Antoninę (ur. 25 lutego 1936, zm. 6 grudnia 2000) i Melindę Ann (ur. 3 grudnia 1940)
- Esperanza Baur (małż. od 17 stycznia 1946 do 1 listopada 1954)
- Pilar Palette (małż. od 1 listopada 1954 do śmierci aktora, ale w 1976 para zdecydowała się na separację) – miał z nią troje dzieci: Aissę (ur. 31 marca 1956), Johna Ethana (ur. 22 lutego 1962) i Marisę Carmelę (ur. 22 lutego 1966)
FilmografiaEdytuj
|
|
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b John Wayne (1907 - 1979) – Find A Grave Memorial, findagrave.com, 2001 [dostęp 2014-06-18] [zarchiwizowane z adresu 2014-06-15] (ang.). (arch.)
- ↑ AFI’s 100 YEARS...100 STARS (ang.). American Film Institute. [dostęp 2018-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-30)].
- ↑ Trumbo w bazie IMDb (ang.)
BibliografiaEdytuj
- John Wayne w bazie IMDb (ang.)
- John Wayne w bazie Filmweb
- John Wayne w bazie Notable Names Database (ang.)
Linki zewnętrzneEdytuj
- Richard F. Shepard , 'Duke,' an American Hero, nytimes.com, 12 czerwca 1979 [dostęp 2014-06-18] (ang.).