Kadri Roshi
Kadri Roshi (ur. 4 stycznia 1924 w Ballshu, zm. 5 lutego 2007 w Tiranie[1]) – albański aktor.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód |
aktor |
| Współmałżonek |
Drita Taho |
| Lata aktywności |
1946–2005 |
| Zespół artystyczny | |
| Teatr Ludowy | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujBył synem adwokata Maksuta i Hadrije[2]. Wcześnie osierocony przez rodziców, zarabiał na życie zajmując się pracą fizyczną[3]. W czasie II wojny światowej działał w ruchu oporu[2]. W początkach 1944 r. aresztowany przez Gestapo, w więzieniu przebywał do wyzwolenia kraju. Po opuszczeniu więzienia zaczął pracę jako portier w kinie Gloria i nadrabiał braki w edukacji[3]. Zafascynowany teatrem podjął się pracy suflera w Teatrze Ludowym w Tiranie[4]. Jego debiut teatralny miał mieć miejsce w 1946 roku – jako sufler zastąpił nieobecnego z powodu choroby aktora, co pozwoliło mu zagrać w sztuce Nikołaja Gogola Rewizor. Jeszcze w tym samym roku zagrał kolejne trzy role. W 1947 r. wyjechał na studia aktorskie do Zagrzebia, ale po zerwaniu współpracy Jugosławii z blokiem komunistycznym, studia kontynuował w Pradze[4]. Wraz z Lazerem Filipim należał do grona pierwszych Albańczyków, którzy odbyli studia aktorskie w uczelniach zagranicznych[5].
W czasie swojej pięćdziesięcioletniej kariery scenicznej zagrał blisko 150 ról w teatrze i w filmie, w tym role Hamleta, Otella, ale zasłynął przede wszystkim jako odtwórca głównych ról w dramatach rosyjskich. Karierę filmową rozpoczął w 1953 r., podkładając głos do roli kronikarza w filmie Skanderbeg[2]. Pięć lat później zagrał jedną z głównych ról w filmie Tana. Najczęściej wymieniany w rankingach na najpopularniejszego aktora albańskiego w XX w. W 1961 otrzymał tytuł Zasłużonego Artysty (alb. Artist i Merituar) i Artysty Ludu (Artist i Popullit)[4]. W latach 60. był represjonowany, pracował na stanowisku robotniczym w zakładach mechanicznych[6]. W 1999 został uhonorowany przez prezydenta Rexhepa Meidaniego orderem Honor Narodu (alb. Nderi i kombit)[2].
Był wykładowcą sztuki aktorskiej w Instytucie Sztuk w Tiranie[4]. W 1997 roku został wyróżniony na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Salonikach za rolę w filmie Mirupafshim (reż. Kristos Bukuras), razem z Margaritą Xhepą[1].
Był żonaty (żona Drita Taho), miał dwoje dzieci (Klitiego i Ermirę)[7]. Imieniem Roshiego nazwano jedną z sal w Teatrze Narodowym w Tiranie, kino w Kuçovej, a także ulice w Tiranie, Ballshu i w Durrësie.
Filmografia
edytuj- 1958: Tana jako Lefter Dhosi
- 1959: Furtuna jako Kwestor
- 1971: Malet me blerim mbuluar jako Safa Ymeri
- 1971: Kur zbardhi nje dite jako przewodniczący Rady
- 1976: Fijet qe priten jako Marko Ruvina
- 1976: Lulekuqet mbi mure jako opiekun
- 1976: Perballimi jako Nazif
- 1976: Toka e pergjakur jako młynarz
- 1977: Njeriu me top jako Mere
- 1977: Zemrat, qe nuk plaken jako emeryt
- 1978: Gjeneral gramafoni jako Parondil
- 1979: Balle per balle jako Belul Gjinomadhi
- 1979: Keshilltaret jako przewodniczący Rady
- 1979: Liri a vdekje jako Hysen
- 1980: Deshmoret e monumenteve jako Jani
- 1980: Partizani i vogel Velo jako Braho
- 1983: Apasionata jako Demosteni
- 1984: Fejesa e Blertes jako Uani (śpiew: Lefter Bezho)
- 1985: Dasma e shtyre jako Orash
- 1986: Kur ndahesh nga shoket jako Islam
- 1986: Rrethimi i vogel jako Zenun
- 1987: Rikonstruksioni jako profesor
- 1988: Misioni pertej detit jako listonosz
- 1988: Pesha e kohes jako przewodniczący
- 1990: Vdekja e burrit jako Bon Duka
- 1990: Fletë të bardha jako Xheladin
- 1994: Një ditë nga një jetë jako Thoma
- 1995: Mikres mèrès
- 1996: Kolonel Bunker jako ksiądz
- 1996: Tingujt e harresës
- 1997: Mirupafshim
- 1998: Kaskadori shqiptar
- 2005: Syri magjik
Przypisy
edytuj- ↑ a b Robert Elsie: Historical Dictionary of Albania. Plymouth: Scarecrow Press, Inc., 2010, s. 390, seria: Historical Dictionaries of Europe, No. 75. ISBN 978-0-8108-6188-6. (ang.).
- ↑ a b c d Abaz Hoxha: Enciklopedi e kinematografise shqiptare. Tirana: 2002. ISBN 99927-1-555-3. (alb.).
- ↑ a b Josif Papagjoni: Enciklopedi. Teatri & Kinematografia Shqiptare. Tirana: Toena, 2009, s. 86-88. ISBN 978-99943-1-456-0. (alb.).
- ↑ a b c d Kadri Roshi (1924–2007) [online], Aktoret Shqiptare [dostęp 2021-11-04] (alb.).
- ↑ Kliti Roshi: Kadri Roshi dhe Lazer Filipi janë studentët e parë shqiptarë që studiuan jashtë vendit për aktrim [online], vizionplus.tv [dostęp 2024-02-07] (alb.).
- ↑ At the OAN where I did my party internship there was also Kadri Roshi [online], memorie.al [dostęp 2022-11-02] (alb.).
- ↑ Kadri Roshi: Familja, pasuritë dhe borxhet e aktorit [online], zemrashqiptare.net [dostęp 2025-05-11] (alb.).
Bibliografia
edytuj- Abaz Hoxha: Enciklopedi e kinematografise shqiptare.. Tirana: 2002. ISBN 99927-1-555-3. (alb.).
- Josif Papagjoni: Kadri Roshi: njeriu që preku lavdinë.. Tirana: 2001. (alb.).
- Kadri Roshi w bazie IMDb (ang.)
- Kadri Roshi w bazie Filmweb
- Blerina Roshi, Fakte, histori, jeta dhe biografia e Kadri Roshit. nacionalalbania.al. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-12)].