Kamica nerkowa

powstawanie ,,kamieni" w drogach moczowych
(Przekierowano z Kamica moczowa)

Kamica nerkowa (moczowa) (łac. nephrolithiasis, urolithiasis) – choroba polegająca na powstawaniu złogów (tzw. „kamieni”) w nerkach lub drogach moczowych na skutek wytrącania się związków chemicznych stanowiących prawidłowe lub patologiczne składniki obecne w moczu.

Kamica nerkowa
Nephrolithiasis
Ilustracja

Kamica moczowa występuje u 1-2% populacji z przewagą płci męskiej. Szczyt zachorowalności przypada między 3. i 5. dekadą życia[1].

Etiopatogeneza

edytuj

Proces wytrącania się złogów w drogach moczowych jest najczęściej wynikiem nałożenia się szeregu czynników. Najważniejszym jest koncentracja w moczu składnika, który występuje w nim w warunkach zdrowia lub pojawia się jako skutek schorzeń lub zdarzeń patologicznych.
Powstawanie i powiększanie się złogów przyspiesza niekorzystny odczyn moczu (zbyt kwaśny lub zasadowy). Dodatkowo na formowanie się złogów mają istotny wpływ: zastój i/lub zakażenie moczu, niedobór w moczu substancji przeciwdziałających kamicy oraz występowanie w moczu organicznych jąder krystalizacji[2].

Do najczęściej występujących zaburzeń metabolicznych, które mogą sprzyjać tworzeniu złogów w drogach moczowych należą:

Tworzeniu się kamieni sprzyja zastój moczu oraz obecność w nim, np. złuszczonych nabłonków, wokół których wykrystalizowują się sole. Wytrącaniu się soli sprzyja również zagęszczony mocz powstający w wyniku przyjmowania zbyt małej ilości płynów lub obecności w organizmie siarki lub metali ciężkich takich jak ołów[potrzebny przypis].

Skład złogów

edytuj

Lokalizacja złogów

edytuj
  • kamica nerkowa
  • kamica moczowodowa
  • kamica pęcherza moczowego
  • kamica wielomiejscowa

Objawy kamicy nerkowej

edytuj
 
Charakterystyczna lokalizacja bólu w kamicy nerkowej

Przez pewien czas choroba może przebiegać bez- lub skąpoobjawowo. Niekiedy bardzo drobne złogi mogą zostać wydalone w sposób bezbólowy. Często pierwszą manifestacją kamicy moczowej jest napad kolki nerkowej. Symptomatologia choroby jest zróżnicowana:

Rozpoznanie

edytuj
  • przeglądowe RTG jamy brzusznej
  • urografia
  • USG jamy brzusznej
  • TK jamy brzusznej i miednicy małej bez podania środka kontrastowego

Leczenie kamicy nerkowej

edytuj

Podstawowe znaczenie w trakcie napadu kolki ma podanie leków przeciwbólowych (w wypadku silnych dolegliwości włącznie z opioidami: tramadolem, petydyną i morfiną) i rozkurczowych. W łagodzeniu objawów pomaga też nawodnienie, stymulacja diurezy oraz postępowanie ogólne mające na celu uspokojenie chorego (np. ciepła kąpiel).

Bezpośrednim celem leczenia jest usunięcie złogu (kamienia). Często jest możliwa samoistna ewakuacja złogu poprzez drogi moczowe (w 70%)[3], ale tylko w wypadku kamieni niewielkich rozmiarów, tj. mniejszych niż 5–7 mm[4].

Metody lecznicze wykorzystywane w leczeniu kamicy moczowej

edytuj

Litotrypsja pozaustrojowa (ang. ESWL – Extracorporeal Shock Wave Lithotripsy)

edytuj

Litotrypsja pozaustrojowa polega na wykorzystaniu urządzeń generujących pozaustrojowo fale ultradźwiękowe prowadzące do rozkruszenia złogów i wydalenia ich przez drogi moczowe.

Metody endoskopowe

edytuj
  • Przezskórna nefrolitotrypsja (ang. PCNL – percutaneous nephrolithotripsy) – za pomocą nefroskopu (rodzaj endoskopu) wprowadzonego bezpośrednio do układu kielichowo-miedniczkowego usuwa się złóg w całości lub po rozkruszeniu.
  • Ureterorenoskopia (ang. URS – uretherorenoscopic lithotripsy) – zabieg z użyciem specjalnego endoskopu, który zostaje wprowadzony drogą cewki moczowej, pęcherza moczowego i moczowodu.
  • RIRS (retrograde intrarenal surgery) - małoinwazyjny zabieg, polegający na endoskopowym usuwaniu kamieni z układu kielichowo-miedniczkowego nerki. Stosuje się go w przypadku złogów od 0,5 do 2,5 cm. Giętka końcówka tego endoskopu pozwala na dotarcie do każdego miejsca w nerce i identyfikację złogu, a następnie skruszenie go przy pomocy energii generowanej przez laser holmowy. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym pod kontrolą RTG. Jego czas trwania uzależniony jest od wielkości i twardości kamienia.

Klasyczne leczenie operacyjne

edytuj

Są to klasyczne zabiegi chirurgiczne z otwarciem jam ciała; tego typu leczenie stosuje się głównie u chorych z silnymi nawracającymi dolegliwościami, powikłaniami kamicy (zastój moczu, zakażenia dróg moczowych) oraz dużymi złogami.

Profilaktyka nawrotów kamicy nerkowej

edytuj

U chorych z nawrotową kamicą moczową należy określić ryzyko nawrotu i zastosować odpowiednie postępowanie diagnostyczno-lecznicze, mogące zapobiegać następnym nawrotom lub prowadzić do rozpuszczenia istniejących złogów. Podstawowe znaczenie dla wdrożenia skutecznego postępowania prewencyjnego ma analiza składu kamienia oraz ocena metaboliczna, polegająca na sprawdzeniu diety oraz wykonaniu badań moczu i surowicy krwi w celu wykrycia czynników prowadzących do powstawania złogów w drogach moczowych.

Istotne znaczenie w ustaleniu przyczyny kamicy nerkowej i wdrożenia postępowania zapobiegającego ponownemu tworzeniu się złogów w drogach moczowych ma badanie moczu z 24-godzinnej zbiórki moczu[5].

Do nawrotów kamicy moczowej predestynują: zapalne choroby jelit, zakażenia dróg moczowych, niektóre leki.

Klasyfikacja ICD10

edytuj
kod ICD10 nazwa choroby
ICD-10: N20 Kamica nerki i moczowodu
ICD-10: N20.0 Kamica nerki
ICD-10: N20.1 Kamica moczowodu
ICD-10: N20.2 Kamica nerki z kamicą moczowodu
ICD-10: N20.9 Kamica moczowa, nieokreślona
ICD-10: N21 Kamica dolnych dróg moczowych
ICD-10: N21.0 Kamica pęcherza moczowego
ICD-10: N21.1 Kamień cewki moczowej
ICD-10: N21.8 Inny kamień dolnych dróg moczowych
ICD-10: N21.9 Kamica dolnych dróg moczowych, nieokreślona
ICD-10: N22 Kamica dróg moczowych w chorobach sklasyfikowanych gdzie indziej
ICD-10: N22.0 Kamica moczowa w schistosomatozie
ICD-10: N22.8 Kamica dróg moczowych w innych chorobach sklasyfikowanych gdzie indziej
ICD-10: N23 Nieokreślona kolka nerkowa

Przypisy

edytuj
  1. Zieliński J., Leńko J. (red.). Urologia kliniczna. PZWL, Warszawa 1993, s. 280–322.
  2. Krzysztof Bar, Paweł Płaza, Kamil Muc Kamica układu moczowego, Lekarz 11/2008, s. 35-38.
  3. H.P. Wolff, T.R. (red.) Weihrauch: Terapia internistyczna. Wrocław: Urban & Partner, 2003, s. 750-756. ISBN 83-87944-58-0.
  4. Rutkowski B., Czekalski S. (red.). Rozpoznawanie i leczenie chorób nerek – wytyczne, zalecenia i standardy postępowania. Termedia, Poznań 2008, s. 108–116.
  5. Christopher J. Corder i inni, 24-Hour Urine Collection, „StatPearls”, Treasure Island (FL): StatPearls Publishing, 2020, PMID29494089 [dostęp 2021-02-01].

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj