Karol Zbyszewski
Karol Zbyszewski herbu Topór[1] (ur. 1 lipca 1904 we Frantówce[2] na Ukrainie, zm. 16 listopada 1990 w Londynie) – polski publicysta i satyryk. Był bratem publicysty emigracyjnego Wacława Zbyszewskiego.
| Pełne imię i nazwisko |
Wacław Alfred Zbyszewski |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
1 lipca 1904 |
| Data i miejsce śmierci |
16 listopada 1990 |
| Zawód, zajęcie |
pisarz, publicysta, dziennikarz |
| Alma Mater | |
| Krewni i powinowaci |
Wacław Zbyszewski (brat) |
| Odznaczenia | |
| |
 Herb Topór | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Rodzeństwo |
Wacław Zbyszewski |
Życiorys
edytujUrodził się we Frantówce na Ukrainie 1 lipca 1904 roku. Dzieciństwo spędził w Kijowie, skąd po wybuchu rewolucji bolszewickiej uciekł przez zieloną granicę do Polski. Zamieszkał w Warszawie przy ulicy Polnej 66. Następnie ukończył Gimnazjum Kulwiecia w Warszawie, gdzie w 1923 r. otrzymał świadectwo maturalne. W latach 1924–1929 studiował na wydziale filozoficzno-humanistycznym. W 1929 r. ukończył historię na Uniwersytecie Warszawskim, broniąc pracę magisterską pod tytułem „Konserwatyści w dobie reformacji” na ocenę bardzo dobrą. Od 1928 pracował jako dziennikarz, publikował w wileńskim „Słowie”[3], warszawskich „Prosto z Mostu”[4][5] i „Buncie Młodych”[6], krakowskim „Czasie”, londyńskich Wiadomościach Polskich[7] i Wiadomościach[8] i innych.
Był też znany ze swoich antysemickich wypowiedzi[9][10][11].
Pracował jako nauczyciel historii w gimnazjum w Otwocku oraz w archiwum MSZ. Grał w piłkę nożną w klasie A. Startował w zawodach pływackich i w turniejach tenisowych.
W czasie wojny walczył w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie. Był gońcem motocyklowym sztabu Brygady Podhalańskiej i brał z nią udział w bitwie o Narwik. Następnie ewakuował się do Wielkiej Brytanii, gdzie służył jako dowódca kolumny samochodowej w I Korpusie Polskim na terenie Szkocji. Po wojnie pozostał w Anglii. Laureat Nagrody Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie w 1958 roku[12]. Przez czterdzieści lat pracował w londyńskim „Dzienniku Polskim”, a w latach 1973-84 był jego redaktorem naczelnym. Podpisał list pisarzy polskich na Obczyźnie, solidaryzujących się z sygnatariuszami protestu przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (List 59)[13].
Zasłynął kontrowersyjną książką Niemcewicz od przodu i tyłu, która była jego niedoszłą pracą doktorską, nieprzyjętą przez Uniwersytet Warszawski (wydana w 1939 roku). Książka jest życiorysem Juliana Ursyna Niemcewicza napisanym w postaci pamfletu polityczno-historycznego, językiem potocznym, chwilami wręcz wulgarnym. Popularność zdobył także jego zbiór felietonów Wczoraj na wyrywki, który otrzymał nagrodę literacką londyńskich „Wiadomości” (1965). W Londynie wydano 7 jego książek m.in.: „Anglicy w dzień i w nocy”, „Z Marszałkowskiej na Piccadilly”, „Polacy w Anglii”, „Kluski z Custardem” „Nogami do sławy: piłkarskie mistrzostwa świata 1974”. Dodatkowo wydano również w języku angielskim: „The fight for Narvik: impressions of the Polish Campaign in Norway” oraz w 1945 r. „Warsaw was a beautiful city”.
Publikacje
edytuj- Karol Zbyszewski: Niemcewicz od przodu i tyłu, Warszawa, Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, 1939, s.366
- Karol Zbyszewski: The fight for Narvik: impressions of the Polish Campaign in Norway, il. Józef Natanson ; tł. V. A. Firsoff, London : Lindsay Drummond, 1940, 1941
- Karol Zbyszewski: Z Marszałkowskiej na Piccadilly, Letchworth, 1943, s.72
- Karol Zbyszewski: Warsaw was a beautiful city. London : The Library of Fighting Poland, 1945, s.48
- Karol Zbyszewski: Polacy w Anglii, Londyn : Biblioteka Polska w W. Brytanii, 1947, s. 35
- Karol Zbyszewski: Anglicy w dzień i w nocy, Bruksela: Polski Instytut Wydawniczy, 1947, s. 227
- Karol Zbyszewski: Dziesięć opowieści o lotnikach, marynarzach, bohaterach i szpiegach (antologia; wraz z Fiedler Arkady, Kamiński Aleksander (pseud. Górecki Juliusz), Meissner Janusz (pseud. Porucznik Herbert) i inni), (1948)
- Karol Zbyszewski: Kluski z custardem, Newtown, 1957 s. 207
- Karol Zbyszewski: Wczoraj na wyrywki, Londyn: Polska Fundacja Kulturalna, 1964, s. 159
- Książka o Grydzewskim (antologia; wraz z Terlecki Tymon, Backvis Claude, Beck Jadwiga i inni) (1971)
- Karol Zbyszewski: Ktoś kto jest kimś innym: Powieść Londyn : Polska Fundacja Kulturalna, 1972, s.192
- Karol Zbyszewski: Nogami do sławy: piłkarskie mistrzostwa świata 1974, Londyn : Polska Fundacja Kulturalna, 1974, s. 64
- Zdzisław Czermański, Karol Estreicher, Olgierd Górka, Zbigniew Grabowski, Kazimiera Iłłakowiczówna, Zygmunt Karpiński, Marjan Kukiel, Marja Kuncewiczowa, Bolesław Leitgeber, Stanisław Mackiewicz, Zygmunt Nowakowski, Ksawery Pruszyński, Adam Romer, Antoni Sobański, Jerzy Stempowski, Tymon Terlecki, Irena Tuwim, Bolesław Wieniawa-Długoszowski, Karol Zbyszewski, przedm. Maria Danilewicz-Zielińska: Kraj lat dziecinnych. London: Puls Publications, 1987, s. 301. ISBN 0-907587-34-8.
- Karol Zbyszewski: Bitwa o Narvik: impresje z polskiej kampanii w Norwegii. Warszawa: PWN, 1990, s. 56. ISBN 83-01-10121-0.
- Karol Zbyszewski: Niemcewicz od przodu i tyłu. Poznań: Zysk i S-ka, 2013, s. 469. ISBN 978-83-7785-115-9.
Odznaczenia
edytuj- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1990)[14]
Przypisy
edytuj- ↑ Marek Minakowski, Karol Zbyszewski h. Topór [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-07-27].
- ↑ Frantówka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 405.
- ↑ Karol Zbyszewski. Potentaci dzisiejsi. „Słowo”. Rok 18, Nr 28 (Wilno), 29.01.1939.
- ↑ Karol Zbyszewski. Proces Doboszyńskiego. „Prosto z Mostu”. Rok 4, Nr 10 (176) (Warszawa), 20.02.1938.
- ↑ Karol Zbyszewski. Prawdziwy Czarniecki. „Prosto z Mostu”. Rok 3, Nr 49 (157) (Warszawa), 24.10.1937.
- ↑ Karol Zbyszewski. Polska upadła przez konstytucję 3-go maja. „Bunt Młodych”. Rok 7, Nr 7 (98) (Warszawa), 25.04.1936.
- ↑ Karol Zbyszewski. Polacy i Anglicy wobec wojny. „Wiadomości Polskie, Polityczne i Literackie”. Rok 4, Nr 30 (176) (Londyn), 25.07.1943.
- ↑ Karol Zbyszewski. Zgoda będzie zgubą. „Wiadomości”. Rok 7, Nr 21 (321) (Londyn), 25.05.1952.
- ↑ Karol Zbyszewski. Biały orzeł na chałacie. „Prosto z Mostu”. Rok 3, Nr 39 (147) (Warszawa), 22.08.1937.
- ↑ Karol Zbyszewski. Prasa żydowska. „Prosto z Mostu”. Rok 3, Nr 15-16 (123-124) (Warszawa), 28.03.1937.
- ↑ Agnieszka Stawarska, Pałka, drwina, bździna, „Gazeta Wyborcza” 01/16/1999.
- ↑ Lista laureatów – 1951-2011
- ↑ Kultura 1976/03/342 Paryż 1976, s. 34.
- ↑ Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski z dnia 11 listopada 1990 roku. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 55, Nr 4 z 20 grudnia 1990.
Linki zewnętrzne
edytuj- Tomasz Zbigniew Zapert, Antykomunista zażarty. Antysemita niekonsekwentny. Burzliwy żywot Karola Zbyszewskiego [online], TVP Tygodnik, 2 kwietnia 2021 [dostęp 2021-04-07].