Kleome (Cleome L.) – rodzaj roślin zielnych lub drewniejących bylin z rodziny Cleomaceae. W przeszłości i w niektórych współczesnych ujęciach do rodzaju tego zaliczanych było od około 75[4], przez ponad 120[5] do ponad 200 gatunków[6]. Po rewizji taksonomicznej w 2007 pozostawiono w nim około 20 gatunków, pozostałe przenosząc do rodzajów Arivela, Cleoserrata, Gynandropsis i Tarenaya[7]. Rośliny te występują głównie w strefie ciepłego klimatu, z największym zróżnicowaniem w południowo-zachodniej Azji[7]. W południowej Europie występują dwa gatunki. Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne[4], najszerzej rozpowszechniona w uprawie jest zaliczana tu tradycyjnie kleome ciernista (C. hassleriana)[5] (po rewizji taksonomicznej Tarenaya hassleriana (Chodat) H. H. Iltis)[8].

Kleome
Ilustracja
Cleome anomala
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

kapustowce

Rodzina

Cleomaceae

Rodzaj

kleome

Nazwa systematyczna
Cleome L.
Sp. Pl. 671. 1 Mai 1753
Typ nomenklatoryczny

C. ornithopodioides L.[3]

Morfologia

edytuj
 
Cleome hirta
 
Cleome arborea
 
Tradycyjnie zaliczana tu kleome ciernista przeniesiona została do rodzaju Tarenaya
Pokrój
Rośliny roczne, dwuletnie, byliny, czasem drewniejące u nasady, a nawet krzewy. Pędy prosto wzniesione, do 2 m wysokości[4], zwykle słabo rozgałęzione[9]. Pędy gładkie lub owłosione, także gruczołowato[7][9].
Liście
Skrętoległe, pojedyncze do dłoniasto złożonych (listki zwykle w liczbie 3, 5 lub 7, rzadko do 11[9][5])[4][7]. Osadzone na ogonku krótkim lub długim[7]. U niektórych gatunków obecne są przylistki[9].
Kwiaty
Zebrane w szczytowe grona, czasem wyrastają z kątów górnych liści. Grona wydłużone lub spłaszczone u szczytu[7]. Działki kielicha 4, zwykle zrośnięte u nasady, trwałe lub odpadające po przekwitnieniu[10]. Płatki 4, nierówne, zwężone u nasady, barwy czerwonej, różowej, żółtej lub białej. Pręcików jest 6, rzadziej 4 do 12, czasem z prątniczkami[10], są dłuższe od płatków korony i wygięte. Zalążnia górna, osadzona jest na długim gynoforze (wydłużonym dnie kwiatowym). Powstaje z dwóch owocolistków i zwieńczona jest siedzącym znamieniem, czasem osadzonym na krótkiej szyjce[4].
Owoce
Torebki jednokomorowe, wielonasienne, zwykle zwisające[4]. W czasie owocowania kwiatostan się wydłuża[7].

Biologia i ekologia

edytuj

Rośliny zapylane są przez owady, głównie błonkoskrzydłe i motyle. Rośliny z tego rodzaju występują na stepach i murawach, na terenach skalistych[4].

Systematyka

edytuj
Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)

Rodzaj z rodziny Cleomaceae z rzędu kapustowców (Brassicales).

Wykaz gatunków (w wąskim ujęciu według GRIN[8])

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
  3. Cleome. [w:] Index Nominum Genericorum [on-line]. [dostęp 2015-07-16].
  4. a b c d e f g Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 161. ISBN 0-333-74890-5.
  5. a b c Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, s. 238, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  6. Cleome. [w:] The Plant List (2013). Version 1.1. [on-line]. [dostęp 2015-07-16].
  7. a b c d e f g Cleome Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2015-07-16].
  8. a b Species Records of Cleome. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. [dostęp 2015-07-16].
  9. a b c d Cleome Linnaeus. [w:] Flora of America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2015-07-16].
  10. a b S.M.H. Jafri: Cleome L.. [w:] Flora of Pakistan [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2015-07-16].