Kognitywistyka

dziedzina nauki

Kognitywistykadziedzina nauki zajmująca się obserwacją i analizą działania zmysłów, mózgu i umysłu, w szczególności ich modelowaniem. Na jej określenie używane są też pojęcia: nauki kognitywne (ang. Cognitive Sciences)[1] bądź nauki o poznaniu.

Do powstania kognitywistyki przyczyniły się m.in. takie dyscypliny jak językoznawstwo, neurobiologia, sztuczna inteligencja, filozofia, antropologiapsychologia

Kognitywistyka jest nauką interdyscyplinarną, znajduje się na pograniczu wielu dziedzin: psychologii poznawczej, neurobiologii, filozofii umysłu, sztucznej inteligencji, lingwistyki oraz logiki i fizyki.

Główne obszary badawcze w obrębie tej dziedziny to reprezentacja wiedzy, język, uczenie się, myślenie, percepcja, świadomość, podejmowanie decyzji oraz inteligencja (tzw. inteligencja kognitywna).

Historia

edytuj

Konferencja MIT – 11 września 1956 roku (m.in. Claude E. Shannon, Allen Newell, Herbert A. Simon, Noam Chomsky, George Miller): „dzień, w którym kognitywistyka wyskoczyła z łona cybernetyki i stała się szanowanym, interdyscyplinarnym przedsięwzięciem realizowanym na swój własny rachunek” (George Miller, 1979).

Kognitywistyka jako samodzielna dziedzina nauki wyodrębniła się w 1975 roku w Stanach Zjednoczonych. W 1976 roku zaczęto wydawać kwartalnik „Cognitive Science”. Program badaczy kognitywistyki został przedstawiony w tym samym roku przez Allena Newella oraz Herberta Simona w artykule Informatyka jako badania empiryczne[2].

Pierwsza rewolucja wiedzy o poznaniu i powstanie psychologii empirycznej
Druga rewolucja wiedzy o poznaniu i powstanie kognitywistyki

Celami kognitywistyki są:

  • wyjaśnienie procesów myślowych i modelowanie inteligencji,
  • ich symulacja komputerowa,
  • rozwój różnych mniej i bardziej „inteligentnych” urządzeń.

Działy kognitywistyki

edytuj

Kognitywistyka symboliczna

edytuj

Kognitywistyka symboliczna nie jest dobrze zdefiniowana w naukowej literaturze światowej i koncentruje się na symbolicznym modelowaniu uświadamianych abstrakcyjnych funkcji myślowych uznawanych za takie same u wszystkich ludzi i dotyczy: samoświadomości (metakognitywistyka, ang. metacognition), kognitywnego podejmowania decyzji (cognitive decision-making) i inteligencji socjo-kognitywistycznej/kognitywnej jako uniwersalnych własności jednostki, grupy, organizacji ludzkich i robotów.

Tego typu działalność naukowa prowadzi do rozwoju nowego podejścia integrującego paradygmaty teorii systemów, inżynierii, nauk społecznych i kognitywistyki, tzw. inżynierii socjokognitywistycznej (lub socio-kognitywistycznej) rozwijanej przez Adama Marię Gadomskiego w ramach meta-teorii TOGA[3].

Od strony zastosowanych technologii kognitywistyka symboliczna koncentruje się na rozbudowie tzw. baz wiedzy (KB – knowledge base) i budowie skomplikowanych Systemów Bazujących na Wiedzy (Knowledge Base System), które to realizują różne funkcje uważane za charakterystyczne dla systemów inteligentnych.

Jednym z ważnych, a nierozwiązanych jeszcze wystarczająco problemów kognitywistyki jest definicja świadomości, czyli zdolności syntezy i myślenia o własnym myśleniu.

Kognitywistyka subsymboliczna

edytuj

Kognitywistyka subsymboliczna bazuje głównie na wyjaśnianiu procesów myślowych w mózgu ludzkim opartych na własnościach sieci neuronowych. Coraz popularniejszym paradygmatem kognitywistyki subsymbolicznej staje się nauka, w której łączy się wzorce i modele pochodzące z tradycyjnych nauk o poznawaniu, psychologii, neurobiologii i wielu innych subdyscyplin nauk przyrodniczych.

Jednym z najbardziej znanych specjalistów w tej dziedzinie w Polsce jest Włodzisław Duch.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Thagard 2014 ↓.
  2. Allen Newell and Herbert A. Simon: Computer science as empirical inquiry: symbols and search. Communications of the ACM (Association for Computer Machinery), 1967. [dostęp 2015-10-19].
  3. TOGA Meta-theory (Top-down Object-based Goal-oriented Approach) od 1997.

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj