Krzyżanowo (województwo wielkopolskie)

wieś w województwie wielkopolskim

Krzyżanowowieś w Polsce, położona w województwie wielkopolskim, w powiecie śremskim, w gminie Śrem[3][4].

Krzyżanowo
wieś
Ilustracja
Budynek szkoły
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Powiat

śremski

Gmina

Śrem

Wysokość

70 m n.p.m.

Liczba ludności (2007)

400

Strefa numeracyjna

61

Kod pocztowy

63-100[2]

Tablice rejestracyjne

PSE

SIMC

0596330

Położenie na mapie gminy Śrem
Mapa konturowa gminy Śrem, po lewej znajduje się punkt z opisem „Krzyżanowo”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Krzyżanowo”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Krzyżanowo”
Położenie na mapie powiatu śremskiego
Mapa konturowa powiatu śremskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Krzyżanowo”
Ziemia52°05′54″N 16°54′36″E/52,098333 16,910000[1]
Staw

W latach 1954–1971 wieś należała i była siedzibą władz gromady Krzyżanowo, po jej zniesieniu w gromadzie Śrem. W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa poznańskiego.

Integralne części wsi edytuj

Integralne części wsi Krzyżanowo[3][4]
SIMC Nazwa Rodzaj
0596346 Huby część wsi

Historia edytuj

Wieś Krziżanowo położona była w 1581 roku w powiecie kościańskim województwa poznańskiego[5].

Wieś położona przy lokalnej drodze powiatowej nr 4069 z Pucołowa do Kadzewa przez Błociszewo, drogi bocznej z Manieczek, 8 km na zachód od Śremu[6]. Przy drodze powiatowej nr 4066 do Gaju położona jest część Krzyżanowa zwana Hubami. Przez wieś przebiega Droga św. Jakuba - wielkopolski odcinek szlaku pielgrzymkowego do katedry w Santiago de Compostela w Galicji w północno-zachodniej Hiszpanii.

Pierwsza wzmianka o wsi w dokumentach pojawiła się w 1396 i wspomina Dzierżka z Krzyżanowa. Kolejnym właścicielem był Hinak, herbu Świnka, który przyjął nazwisko Krzyżanowski. Wieś pozostała własnością tego rodu do połowy XIX wieku. Następnymi właścicielami byli Wilczyńscy, herbu Poraj. W 1831 gościem Ksawerego Wilczyńskiego i Ludwiki z Nieżychowskich w starym drewnianym dworze był Adam Mickiewicz. W Krzyżanowie urodził się Włodzimierz Wilczyński – organizator kosynierów w bitwie obronnej o Książ Wielkopolski oraz dowódca oddziału partyzanckiego w czasie Wiosny Ludów. W 1881 majątek Krzyżanowo zlicytowano i do 1945 pozostał w rękach niemieckich. W 1960 zespół pałacowo-parkowy z folwarkiem przekształcono w zakład rolny kombinatu PGR Manieczki. W pałacu w 1982 mieścił się Ośrodek Studencki im. Adama Mickiewicza, jeden z pokoi stanowiła izba pamięci poświęcona poecie. Od 1990 zespół jest niedostępną własnością prywatną[7].

W rejestrze zabytków umieszczono[8]:

  • Park krajobrazowy – o powierzchni 7,69 ha z połowy XVIII wieku (nr rej.: 1942/A z 31.08.1984).
  • Zespół folwarczno-pałacowy – w centrum parku pałac, barokowoklasycystyczny z ok. 1910, w elewacji frontowej: reprezentacyjny portal oraz kartusze herbowe dawnych właścicieli (nr rej.: 1717/A z 23.04.1975)[9].

W gminnej ewidencji zabytków znajduje się również[10]:

  • Budynek szkoły z końca XIX wieku.

We wsi znajduje się Szkoła Podstawowa im. Władysława Stanisława Reymonta. W roku szkolnym 2006/2007 uczęszczało do niej 62 uczniów[11]. Do świątków przydrożnych Krzyżanowa należy figura Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej z 1945 przy szkole, kapliczka Dzieciątka Jezus z 1968, kapliczka Najświętszego Serca Jezusa z 1945 oraz krzyż przydrożny z 1976 w tzw. Hubach[12].

We wsi w 1946 urodził się Lech Raczakreżyser teatralny, teatrolog, dramatopisarz; współzałożyciel Teatru Ósmego Dnia.

Przypisy edytuj

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 63960
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 629 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  4. a b GUS. Rejestr TERYT
  5. Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, Wielkopolska t. I, Warszawa 1883, s. 59.
  6. Powiatowy Zarząd Dróg w Śremie: Wykaz dróg powiatowych. [dostęp 2009-07-06].
  7. Zbigniew Szmidt: Powiat Śremski, przewodnik turystyczny. Śrem: Unia Gospodarcza Regionu Śremskiego - ŚOWMP, 2010, s. 25-29.
  8. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 229 [dostęp 2015-09-21].
  9. Śrem. W: Zbigniew Szmidt: Atrakcje turystyczne ziemi śremskiej. Śrem: Śremski Ośrodek Wspierania Małej Przedsiębiorczości, 2001, s. 17. ISBN 83-910942-7-8.
  10. Biuletyn Informacji Publicznej Gminy Śrem: Gminna ewidencja zabytków - Krzyżanowo. [dostęp 2012-01-02].
  11. Urząd Miejski w Śremie: Strategia rozwoju gminy Śrem. Śrem: 2007.
  12. Zachowanie lokalnego dziedzictwa. Świątki przydrożne i kościoły w gminie Śrem. Śrem: Unia Gospodarcza Miast Regionu Śremskiego - ŚOWMP, 2010.

Linki zewnętrzne edytuj