Krzywonóg
Krzywonóg[1], koślawka[2] (Valgus) – rodzaj chrząszczy z rodziny poświętnikowatych i podrodziny kruszczycowatych.
| Valgus | |||
| Scriba, 1790 | |||
| Okres istnienia: miocen–dziś | |||
_Male.png) Samiec krzywonoga półskrzydlaka | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Podplemię | |||
| Rodzaj |
krzywonóg | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Scarabaeus hemipterus Linnaeus, 1758 | |||
| Synonimy | |||
| |||
Morfologia
edytujChrząszcze te osiągają bardzo małe jak na kruszczycowate rozmiary ciała, zwykle nie przekraczając 10 mm długości[3]. Oskórek ich wyróżnia się występowaniem licznych łusek[2][3]. Miejsca osadzenia czułków widoczne są patrząc od góry[4][3]. Aparat gębowy ma szczęki zwieńczone włoskami końcowymi, formującymi pędzelek lub języczek, biorący udział w zasysaniu pokarmu[3]. Przedplecze jest węższe od pokryw; jego powierzchnia zaopatrzona jest dwa równoległe żeberka pośrodkowe i wgłębienia[4][3][2]. Epimeryty śródtułowia nie są widoczne patrząc od góry[4]. Odnóża zwieńczone są długimi stopami[3]. Przednia para odnóży ma pięć ząbków na goleniach[2][4]. Środkowa para odnóży ma na wierzchołku goleni dwie stykające się ze sobą i skierowane dośrodkowo ostrogi[3]. Tylna para odnóży ma szeroko rozstawione biodra[2][3]. Ostatnia para przetchlinek jest wyniesiona[3].
Biologia i ekologia
edytujOwady dorosłe spotykane są na kwiatach roślin zielnych, krzewów i drzew[5][6], które odwiedzają celem pożywiania się ich nektarem (nektarofagia) i pyłkiem (melitofagia)[3]. Larwy żerują w przegrzybiałym, butwiejącym drewnie pniaków i powalonych drzew liściastych. Kopulacja odbywa się na materiale lęgowym, a jaja samica składa przy użyciu kolca na szczycie pygidium. Przepoczwarczenie następuje jesienią w komorze, w której następnie zimują osobniki dorosłe. Cykl rozwojowy jest jednoroczny[6][5].
Wiele gatunków jest termitofilami. Kopulacja odbywa się w chodnikach termitów z rodzajów Reticulitermes i Zootermopsis, a za materiał lęgowy służą ścianki ich gniazd, zbudowanych w martwych drzewach leżących, stojących lub ich pniakach[3].
Rozprzestrzenienie
edytujPrzedstawiciele rodzaju występują w trzech krainach zoogeograficznych: nearktycznej, palearktycznej i orientalnej[3]. Większość gatunków palearktycznych występuje w Azji Wschodniej[2]. W Europie, w tym w Polsce, występuje tylko krzywonóg półskrzydlak[2][6].
Taksonomia
edytujRodzaj ten wprowadzony został w 1790 roku przez Ludwiga Gottlieba Scribę. Obejmuje 20 opisanych gatunków[7]:
- Valgus albomaculatus Kraatz, 1896
- Valgus californicus Horn, 1870
- Valgus canaliculatus (Olivier, 1789)
- Valgus cristatus Gestro, 1891
- Valgus distinctus Nonfried, 1895
- Valgus fuscatus Kraatz, 1896
- Valgus hemipterus (Linnaeus, 1758) – krzywonóg półskrzydlak
- Valgus heydeni Semenov, 1891
- Valgus koreanus Sawada, 1944
- †Valgus oeningensis Heer, 1862 – znany z miocenu[8]
- Valgus okajimai Kobayashi, 1994
- Valgus parvicollis Fairmaire, 1891
- Valgus parvulus Burmeister & Schaum, 1840
- Valgus quadrimaculatus Kraatz, 1883
- Valgus savioi Pic, 1928
- Valgus seticollis (Palisot de Beauvois, 1805)
- Valgus smithii W.S. MacLeay, 1838
- Valgus sumatranus Gestro, 1891
- Valgus thibetanus Nonfried, 1891
- Valgus tonkinensis Arrow, 1944
Przypisy
edytuj- ↑ Andrzej Ruszkowski: Słownik polskich nazw owadów: Chrząszcze (Coleoptera), Część 2. Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa - Oddział Pszczelnictwa, 2006.
- ↑ a b c d e f g Zdzisława Stebnicka: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 28b Żukowate – Scarabaeidae grupa podrodzin: Scarabaeidae pleurosticti. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1978, s. 41-43.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Brett C. Ratcliffe: Valgini Mulsant, 1842. Valgine scarabs. [w:] Generic Guide to New World Scarab Beetles [on-line]. 2001-2005. [dostęp 2020-05-22]. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ a b c d Brett C. Ratcliffe: Cetoniinae Leach 1815. Flower chafers. [w:] Generic Guide to New World Scarab Beetles [on-line]. 2001-2005. [dostęp 2020-05-22]. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ a b Brett C. Ratcliffe: Valgus Scriba, 1790. [w:] Generic Guide to New World Scarab Beetles [on-line]. 2001-2005. [dostęp 2020-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ a b c B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Katalog Fauny Polski. Tom XXIII, zeszyt 9. Chrząszcze – Coleoptera. Scarabaeoidea, Dascilloidea, Byrrhoidea i Parnoidea. Warszawa: 1983.
- ↑ genus Valgus Scriba, 1790. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2020-05-21].
- ↑ O. Heer. Beitrage zur Insektenfauna Oeningens: Coleoptera. Geodephagen, Hydrocanthariden, Gyriniden, Brachelytren, Clavicornen, Lamellicornen und Buprestiden. „Natuurkundige Verhandelingen van de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen te Haarlem”. 16 (2), s. 1-90, 1862.