Krzywonóg

rodzaj chrząszczy

Krzywonóg[1], koślawka[2] (Valgus) – rodzaj chrząszczy z rodziny poświętnikowatych i podrodziny kruszczycowatych.

Krzywonóg
Valgus
Scriba, 1790
Okres istnienia: miocen–dziś
23.03/0
23.03/0
Ilustracja
Samiec krzywonoga półskrzydlaka
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze wielożerne

Nadrodzina

żuki

Rodzina

poświętnikowate

Podrodzina

kruszczycowate

Plemię

Valgini

Podplemię

Valgina

Rodzaj

krzywonóg

Typ nomenklatoryczny

Scarabaeus hemipterus Linnaeus, 1758

Synonimy
  • Acanthurus Kirby, 1827
  • Homovalgus Kolbe, 1897
Valgus canaliculatus

Morfologia

edytuj

Chrząszcze te osiągają bardzo małe jak na kruszczycowate rozmiary ciała, zwykle nie przekraczając 10 mm długości[3]. Oskórek ich wyróżnia się występowaniem licznych łusek[2][3]. Miejsca osadzenia czułków widoczne są patrząc od góry[4][3]. Aparat gębowy ma szczęki zwieńczone włoskami końcowymi, formującymi pędzelek lub języczek, biorący udział w zasysaniu pokarmu[3]. Przedplecze jest węższe od pokryw; jego powierzchnia zaopatrzona jest dwa równoległe żeberka pośrodkowe i wgłębienia[4][3][2]. Epimeryty śródtułowia nie są widoczne patrząc od góry[4]. Odnóża zwieńczone są długimi stopami[3]. Przednia para odnóży ma pięć ząbków na goleniach[2][4]. Środkowa para odnóży ma na wierzchołku goleni dwie stykające się ze sobą i skierowane dośrodkowo ostrogi[3]. Tylna para odnóży ma szeroko rozstawione biodra[2][3]. Ostatnia para przetchlinek jest wyniesiona[3].

Biologia i ekologia

edytuj

Owady dorosłe spotykane są na kwiatach roślin zielnych, krzewów i drzew[5][6], które odwiedzają celem pożywiania się ich nektarem (nektarofagia) i pyłkiem (melitofagia)[3]. Larwy żerują w przegrzybiałym, butwiejącym drewnie pniaków i powalonych drzew liściastych. Kopulacja odbywa się na materiale lęgowym, a jaja samica składa przy użyciu kolca na szczycie pygidium. Przepoczwarczenie następuje jesienią w komorze, w której następnie zimują osobniki dorosłe. Cykl rozwojowy jest jednoroczny[6][5].

Wiele gatunków jest termitofilami. Kopulacja odbywa się w chodnikach termitów z rodzajów Reticulitermes i Zootermopsis, a za materiał lęgowy służą ścianki ich gniazd, zbudowanych w martwych drzewach leżących, stojących lub ich pniakach[3].

Rozprzestrzenienie

edytuj

Przedstawiciele rodzaju występują w trzech krainach zoogeograficznych: nearktycznej, palearktycznej i orientalnej[3]. Większość gatunków palearktycznych występuje w Azji Wschodniej[2]. W Europie, w tym w Polsce, występuje tylko krzywonóg półskrzydlak[2][6].

Taksonomia

edytuj

Rodzaj ten wprowadzony został w 1790 roku przez Ludwiga Gottlieba Scribę. Obejmuje 20 opisanych gatunków[7]:

Przypisy

edytuj
  1. Andrzej Ruszkowski: Słownik polskich nazw owadów: Chrząszcze (Coleoptera), Część 2. Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa - Oddział Pszczelnictwa, 2006.
  2. a b c d e f g Zdzisława Stebnicka: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 28b Żukowate – Scarabaeidae grupa podrodzin: Scarabaeidae pleurosticti. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1978, s. 41-43.
  3. a b c d e f g h i j k l Brett C. Ratcliffe: Valgini Mulsant, 1842. Valgine scarabs. [w:] Generic Guide to New World Scarab Beetles [on-line]. 2001-2005. [dostęp 2020-05-22]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  4. a b c d Brett C. Ratcliffe: Cetoniinae Leach 1815. Flower chafers. [w:] Generic Guide to New World Scarab Beetles [on-line]. 2001-2005. [dostęp 2020-05-22]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  5. a b Brett C. Ratcliffe: Valgus Scriba, 1790. [w:] Generic Guide to New World Scarab Beetles [on-line]. 2001-2005. [dostęp 2020-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  6. a b c B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Katalog Fauny Polski. Tom XXIII, zeszyt 9. Chrząszcze – Coleoptera. Scarabaeoidea, Dascilloidea, Byrrhoidea i Parnoidea. Warszawa: 1983.
  7. genus Valgus Scriba, 1790. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2020-05-21].
  8. O. Heer. Beitrage zur Insektenfauna Oeningens: Coleoptera. Geodephagen, Hydrocanthariden, Gyriniden, Brachelytren, Clavicornen, Lamellicornen und Buprestiden. „Natuurkundige Verhandelingen van de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen te Haarlem”. 16 (2), s. 1-90, 1862.