Leon Kryczyński
Leon Najman-Mirza Kryczyński herbu Radwan (ur. 25 września 1887 w Wilnie, zm. listopad 1939 w lasach piaśnickich) – tatarski historyk, prawnik, działacz społeczny.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
listopad 1939 |
| Przyczyna śmierci | |
| Narodowość |
polska |
| Odznaczenia | |
    
| |
Życiorys
edytujSyn Konstantego herbu Radwan i Marii z domu Achmatowicz herbu Kotwica oraz brat Olgierda. Ukończył naukę w gimnazjum, a następnie studia prawnicze na uniwersytecie w Petersburgu. W 1913 był współzałożycielem Towarzystwa Pomocy Ubogim Muzułmanom w Warszawie. Po rewolucji lutowej współorganizator muzułmańskich oddziałów w Rosji i uczestnik walk wyzwoleńczych Tatarów krymskich. Prezes Piotrogrodzkiego Klubu Muzułmańskiego (1917–1918). Szef kancelarii premiera rządu krymskiego w latach 1918–1919. Dyrektor kancelarii rządu Republiki Azerbejdżanu w latach 1919–1920. W okresie międzywojennym pracował jako sędzia w Wilnie, Zamościu i Gdyni (wiceprezes sądu). W Zamościu był także wiceprezesem Sądu Okręgowego[1]. W Gdyni zamieszkiwał przy ul. Świętojańskiej 44. Jako sędzia tamtejszego sądu powiatowego wydawał wyroki w procesach hitlerowskich agentów i bojówkarzy.
Członek Polskiego Towarzystwa Orientalistycznego. Organizator Narodowego Muzeum Tatarskiego w Wilnie (1929) i Tatarskiego Archiwum Narodowego (1931). W 1932 założyciel i do 1938 redaktor naczelny „Rocznika Tatarskiego”, w którym zamieścił wiele cennych studiów na temat dziejów Tatarów polsko-litewskich. Podróżował do Turcji (1932) i Maroka (1934). W 1934 wydał książkę Pod słońcem Maroka, którą napisał po odbyciu podróży do Maroka[2].
27 września 1939 aresztowany przez gestapo, został zamordowany w czasie Intelligenzaktion, prawdopodobnie jesienią 1939[3].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Order Orła Białego (pośmiertnie, 6 listopada 2018)[4]
- Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 10 listopada 1933[1], 7 listopada 1938[5])
- Srebrny Wawrzyn Akademicki (7 listopada 1936)[6]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[7]
- Order Alawitów (Maroko)[7]
Wybrane prace
edytuj- Bibliografja do historji Tatarów w Polsce za lata 1922–1932, Wilno 1932 (praca obejmująca prawie 2 tys. pozycji).
- Pod słońcem Marokka, Wilno 1934.
- Sous le soleil du Maroc. Impressions de voyage, Varsovie 1934.
- (współautor: Stanisław Kryczyński) Tatarzy w Słonimiu, Wrocław 1988.
- Historia meczetu w Wilnie (próba monografii), red. Musa Czachorowski, Wrocław 2012.
Przypisy
edytuj- ↑ a b M.P. z 1933 r. nr 259, poz. 278 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
- ↑ Słownik biograficzny Tatarów polskich XX wieku. s. 93-96.
- ↑ Olga Górska, Muzułmanin, polski patriota, sędzia w Gdyni. Leon Najman Mirza Kryczyński uważał, że Polska to dla Tatarów nowa ojczyzna
- ↑ M.P. z 2019 r. poz. „jako wyraz najwyższego szacunku wobec znamienitych zasług poniesionych dla chwały, dobra i pożytku Rzeczypospolitej Polskiej, z okazji Narodowych Obchodów Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej”.
- ↑ M.P. z 1938 r. nr 256, poz. 584 „za zasługi na polu pracy w sądownictwie”.
- ↑ M.P. z 1936 r. nr 261, poz. 461 „za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej zagranicą”.
- ↑ a b Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 386-387.
Bibliografia
edytuj- Tomasz Tomala, Kryczyński Leon [w:] Słownik historyków polskich, red. M. Prosińska-Jackl, Warszawa 1994, s. 267–268.
- Bibliografia prac, „Przegląd Islamski” (1937), z. 1/3.
- Polski Słownik Biograficzny.
- Jan Tyszkiewicz, Dorobek historyczny Leona i Stanisława Kryczyńskich [w:] Środowiska historyczne II Rzeczypospolitej, cz. 2, pod red. Jerzego Maternickiego, Warszawa 1988.
- Jan Tyszkiewicz, Olgierd, Leon i Stanisław Kryczyńscy, działacze kulturalni i badacze przeszłości Tatarów, „Rocznik Tatarów Polskich” 1 (1993), s. 5–14.
- Leon Najman Mirza Kryczyński. Lider ruchu społecznego i kulturalnego Tatarów Polskich, red. Selim Chazbijewicz, Gdańsk-Gdynia 1998.
Linki zewnętrzne
edytuj- Publikacje Leona Kryczyńskiego w bibliotece Polona