Selim Chazbijewicz

polski politolog, pisarz, publicysta i nauczyciel akademicki

Selim Chazbijewicz (ur. 17 listopada 1955 w Gdańsku) – polski politolog, pisarz, publicysta, nauczyciel akademicki, poeta wileńsko-hanzeatyckiej tradycji tatarskiej[1], dyplomata, działacz społeczności tatarskiej, doktor habilitowany nauk humanistycznych, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, od 2017 do 2023 ambasador RP w Kazachstanie i Kirgistanie.

Selim Chazbijewicz
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

17 listopada 1955
Gdańsk

Rodzaj działalności

politolog, publicysta, nauczyciel akademicki, poeta, dyplomata, duchowny

Prezes Związku Tatarów Rzeczypospolitej Polskiej
Okres urzędowania

od 1999
do 2007

Poprzednik

Stefan Mucharski

Następca

Stefan Korycki

Ambasador RP w Kazachstanie
Okres urzędowania

od 2017
do 15 listopada 2023

Poprzednik

Maciej Lang

Odznaczenia
Brązowy Krzyż Zasługi

Życiorys

edytuj

Wywodzi się ze szlacheckiej rodziny Tatarów polsko-litewskich[2]. Ukończył I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Gdańsku[3], a w 1980 studia polonistyczne na Uniwersytecie Gdańskim. W drugiej połowie lat 80. otrzymał stypendium Ligi Świata Arabskiego w Arabii Saudyjskiej. W roku 1990 zasiadał w VIII Kongresie Filozofii i Myśli Muzułmańskiej zorganizowanym w Teheranie, a rok później jechał do Symferopolu na posiedzenie I Kongresu Odrodzenia Kultury Krymskotatarskiej[4].

W 1991 uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na podstawie rozprawy zatytułowanej Ideologie muzułmanów polskich XX wieku, której promotorem był Jacek Sobczak. Stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie nauk o polityce uzyskał w 2002 również na UAM na podstawie pracy pt. Awdet czyli powrót. Walka polityczna Tatarów krymskich o zachowanie tożsamości narodowej i niepodległość państwa po II wojnie światowej[5].

Został profesorem nadzwyczajnym w Instytucie Nauk Politycznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, był także wykładowcą Elbląskiej Uczelni Humanistyczno-Ekonomicznej. Powołany w skład Komitetu Nauk Orientalistycznych Polskiej Akademii Nauk[4].

Działalność literacka i kulturalna

edytuj

Jest autorem tomików poetyckich, w tym Hymnu do Sofii, który ukazał się w 2005. Jego wiersze znalazły się w antologii Tatarów polskich Oto moje dziedzictwo (2010). Opublikował liczne prace związane z kulturą i dziejami Tatarów polskich, litewskich oraz krymskich – m.in. publikację Tatarzy Krymscy. Walka o naród i wolną ojczyznę (2001).

Należy do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W latach 1974–1976 związany był z grupą literacką Poetariat[6], której manifest programowy wyrażał protest przeciwko poetyce Nowej Fali[7]. W drugiej połowie lat 70. był członkiem grupy literackiej Wspólność[8]. W latach 1986–1991 był redaktorem naczelnym kwartalnika „Życie Muzułmańskie” – pisma polskich muzułmanów. W 1994 został redaktorem naczelnym „Rocznika Tatarów Polskich”. W 2009 objął funkcję przewodniczącego rady redakcyjnej kwartalnika „Przegląd Tatarski”, a w 2010 – przewodniczącego kolegium redakcyjnego czasopisma polskiej społeczności muzułmańskiej „Muzułmanie Rzeczypospolitej”[4].

Działalność społeczna i polityczna

edytuj

W 1999 roku Selim Chazbijewicz wespół z Mustafą Mucharskim wręczył w Drohiczynie Janowi Pawłowi II dar z wypisanym podziękowaniem: „Muzułmanie polscy dziękują kościołowi katolickiemu, który uosabia Jego Świątobliwość Jan Paweł II, za 600 lat tolerancji w stosunku do wyznawców islamu w kraju chrześcijańskim”[4].

Był współzałożycielem oraz w latach 1999–2007 prezesem rady centralnej Związku Tatarów Rzeczypospolitej Polskiej, a do 2003 imamem gminy muzułmańskiej w Gdańsku. W latach 1998–2008 pełnił funkcję współprzewodniczącego Rady Wspólnej Katolików i Muzułmanów.

W wyborach w 1997 bez powodzenia ubiegał się o mandat posła w województwie gdańskim z ramienia Ruchu Odbudowy Polski[9]. Później wstąpił do Prawa i Sprawiedliwości. Bezskutecznie kandydował z ramienia tej partii w 2011 do Senatu[10], w 2015 do Sejmu, a w wyborach samorządowych w 2010 i 2014 do sejmiku warmińsko-mazurskiego.

Został członkiem Olsztyńskiego Społecznego Komitetu Poparcia Jarosława Kaczyńskiego w przedterminowych wyborach prezydenckich w 2010[11]. W 2015 był założycielem i pierwszym przewodniczącym Akademickiego Klubu Obywatelskiego im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego w Olsztynie[12][13]. W 2016 r. na Facebooku opublikował „Odę do Jarosława Kaczyńskiego”, będącą według niego wyrazem szacunku i podziwu dla prezesa Prawa i Sprawiedliwości[14], a zaczynającą się od słów:

     Niby zwycięski Chrobry wzmacniasz państwo nasze,
     Ty, który od nowa polską godność wskrzeszasz,
     Jak orzeł ponad skałą wzlatujesz i zawsze,
     To Ty masz rację, Ty na pomoc spieszysz. (...)

     W kierunku mocarstwa od morza do morza,
     By wszystkie narody od Bałkanów po Bałtyk
     A nawet ptaki co krążą w przestworzach,
     Wielbiły Polskę i wielbiły jej wodza.

panegiryczną, pisaną bez ironii twórczość zauważyły duże media ogólnopolskie – „Odę...” przedrukowały m.in. „Gazeta Wyborcza”, „Newsweek Polska”, „Wprost”, „Fakt”. Autor twierdził, że nie jest on przejawem lizusostwa, gdyż utwór powstał rok wcześniej, przed zwycięskimi wyborami PiS[15].

W maju 2017 Selim Chazbijewicz otrzymał nominację na stanowisko ambasadora RP w Kazachstanie[16] z jednoczesną akredytacją w Kirgistanie[17], odbierając nominację od Witolda Waszczykowskiego. Listy uwierzytelniające złożył na ręce prezydenta Kazachstanu Nursułtana Nazarbajewa 18 października 2017[18], zaś prezydenta Kirgistanu Ałmazbeka Atambajewa 27 października 2017[19]. W brak korelacji pomiędzy napisaniem panegiryku, a nominacją powątpiewali m.in. publicyści „Wirtualnej Polski[20], „Gazety Wyborczej”[21] i „Onetu”[22]. Kadencję ambasadora zakończył 15 listopada 2023[23][24].

Odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi (2014)[25].

Życie prywatne

edytuj

W 1982 roku poślubił polonistkę Annę Boczkowską. Rok później przyszedł na świat ich syn Olgierd[4], który obecnie pełni funkcję przewodniczącego Muzułmańskiej Gminy Wyznaniowej w Gdańsku[26][27].

Publikacje

edytuj
Prace naukowe
  • Awdet czyli powrót. Walka polityczna Tatarów krymskich o zachowanie tożsamości narodowej i niepodległość państwa po II wojnie światowej, Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego 2000, ISBN 83-7299-097-2.
  • Tatarzy krymscy: walka o naród i wolną ojczyznę, Poznań-Września: Likon 2001, ISBN 83-916144-1-7.
  • Baśnie, podania i legendy polskich Tatarów, Białystok: Muzułmański Związek Religijny w Rzeczypospolitej Polskiej. Najwyższe Kolegium 2012.
  • Tatarzy pod Grunwaldem (współautor ze Sławomirem Moćkunem), Grunwald-Stębark: Muzeum Bitwy pod Grunwaldem 2012[28].
Poezja
  • Wejście w baśń, Olsztyn 1978.
  • Czarodziejski róg chłopca, Gdańsk 1980, ISBN 83-215-9149-3.
  • Sen od jabłek ciężki, Łódź 1981, ISBN 83-218-0156-0.
  • Krym i Wilno, Gdańsk 1990.
  • Mistyka tatarskich kresów, Białystok 1990.
  • Poezja Wschodu i Zachodu, Warszawa 1992.
  • Rubai’jjat albo czterowiersze, Gdańsk 1997, ISBN 83-907513-2-1.
  • Hymn do Sofii, Olsztyn 2005, ISBN 83-919014-1-6.

Przypisy

edytuj
  1. Maciej Żakiewicz, Selim Chazbijewicz i wileńsko-hanzeatycka tradycja tatarska, „Znad Wilii”, nr 1(89), 2022, s. 35-49.
  2. Selim Mirza-Juszeński Daniar Beg Chazbijewicz – Rody szlachty tatarskiej w Polsce [online], szlachta.org.pl, 1995 [dostęp 2015-09-10].
  3. Znani absolwenci, ilo.gda.pl [zarchiwizowane 2016-09-28].
  4. a b c d e Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Gdańsku [online], old2.wbpg.org.pl [dostęp 2022-04-03].
  5. Dr hab. Selim Chazbijewicz, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2019-06-23].
  6. Głębicka 2000 ↓, s. 451.
  7. POETARIAT, [w:] Encyklopedia Gdańska [online], gedanopedia.pl.
  8. Gazda 2009 ↓.
  9. Wyniki wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 21 września 1997 r. Cz. 1. Wyniki głosowania w okręgach wyborczych, Warszawa: Krajowe Biuro Wyborcze, 1997, s. 93.
  10. Serwis PKW – Wybory 2011 [online], pkw.gov.pl [dostęp 2015-09-10].
  11. Olsztyński Społeczny Komitet Poparcia Jarosława Kaczyńskiego [online], jaroslawkaczynski.info, 10 czerwca 2010 [dostęp 2017-09-19].
  12. Będą promować nowoczesny patriotyzm. W Olsztynie ukonstytuował się Akademicki Klub Obywatelski [online], ro.com.pl, 22 stycznia 2018 [dostęp 2019-02-28].
  13. W Olsztynie powstał Akademicki Klub Obywatelski [online], debata.olsztyn.pl, 3 lipca 2015 [dostęp 2019-02-28].
  14. „Ty, który od nowa polską godność wskrzeszasz”. Powstała oda do Jarosława Kaczyńskiego, serwis Newsweek Polska, 2016-09-14, dostęp 2021-10-23.
  15. Działacz PiS napisał „Odę do Kaczyńskiego”. „O Jarosławie Wielki, władco dusz Polaków”, serwis Wprost.pl, 2016-09-14 dostęp 2021-10-23.
  16. M.P. z 2017 r. poz. 604.
  17. M.P. z 2017 r. poz. 605.
  18. Нұрсұлтан Назарбаев шетел елшілерінен сенім грамотасын қабылдады [online], www.inform.kz, 18 października 2017 [dostęp 2019-06-23] (kaz.).
  19. Атамбаеву вручили верительные грамоты послы ряда стран, Информационное Агентство Кабар, 27 października 2017 [zarchiwizowane 2019-06-23] (ros.).
  20. Kamil Sokora Autor „Ody do Jarosława Kaczyńskiego” będzie ambasadorem. Kolejna dziwna nominacja Waszczykowskiego, serwis WP.pl, 2017-05-08, dostęp 2021-10-23.
  21. Maciej Nowakowski Profesor UWM na ambasadora. Za „Odę do Kaczyńskiego”?, Wyborcza.pl, 2017-05-07, dostęp 2021-10-23.
  22. Konrad Kruszewski Autor „Ody do Jarosława Kaczyńskiego” będzie ambasadorem w Kazachstanie, serwis Onet.pl, 2017-05-10, dostęp 2021-10-23.
  23. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 19 października 2023 r. nr 110.92.2023 w sprawie odwołania Ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2023 r. poz. 1201).
  24. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 19 października 2023 r. nr 110.93.2023 w sprawie odwołania Ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2023 r. poz. 1202).
  25. M.P. z 2014 r. poz. 618.
  26. Olgierd Chazbijewicz w „Historii Nieoczywistej” | Muzeum II Wojny Światowej [online], muzeum1939.pl [dostęp 2022-04-03] (pol.).
  27. Zarząd MGW [online], Meczet w Gdańsku [dostęp 2022-04-04] (pol.).
  28. Selim Chazbijewicz, Tatarzy pod Grunwaldem, Grunwald: Muzeum Bitwy pod Grunwaldem, 2012, ISBN 978-83-934441-1-3, OCLC 804215549 [dostęp 2022-04-03].

Bibliografia

edytuj