Liszna (powiat sanocki)

wieś w województwie podkarpackim, powiecie sanockim

Liszna (pierwotnie Leszna, później Lisznia) – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim, w gminie Sanok[4][5].

Liszna
wieś
Ilustracja
Główna arteria wsi
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

sanocki

Gmina

Sanok

Wysokość

564 m n.p.m.

Liczba ludności (2022)

384[2]

Strefa numeracyjna

13

Kod pocztowy

38-500[3]

Tablice rejestracyjne

RSA

SIMC

0359310[4]

Położenie na mapie gminy wiejskiej Sanok
Mapa konturowa gminy wiejskiej Sanok, w centrum znajduje się punkt z opisem „Liszna”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Liszna”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Liszna”
Położenie na mapie powiatu sanockiego
Mapa konturowa powiatu sanockiego, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Liszna”
Ziemia49°35′15″N 22°14′33″E/49,587500 22,242500[1]
Integralne części wsi Liszna[4][5]
SIMC Nazwa Rodzaj
0359327 Na Kamieniach część wsi
0359333 Zarzeki część wsi

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa krośnieńskiego.

Wieś lokowana przed rokiem 1423. Do 2 poł. XVII wieku właścicielami wsi byli Wasyl i Iwan Maniowicz, protoplaści rodu Leszczyńskich[6]. Na przełomie XVII i XVIII we wsi funkcjonował dwór szlachecki. Wieś należał do dóbr królewskich.

W połowie XIX wieku właścicielami posiadłości tabularnej w Lisznej byli spadkobiercy Medyńskiego i Rapfa[7]. W tym czasie właścicielką została również Józefa Rapf, żona Jerzego[8]. W 1873 wieś liczyła 429 mieszkańców. Pod koniec XIX większość areału wsi należała do Fryderyka Adamowicza i Eugeniusza Grohmanna. Parafia rzymskokatolicka dla tej wsi znajdowała się w Mrzygłodzie. W 1905 Jędrzej Biega posiadał we wsi obszar 74 ha[9]. Właścicielem terenów w Lisznej był też Stanisław Nowak[10].

We wsi znajduje się rzymskokatolicki kościół św. Antoniego wzniesiony w 1930. Jest położony pośród lasu na wzgórzu w południowej części wsi. Wcześniej mieszkańcy wsi uczęszczali do parafii Rozesłania Apostołów w Mrzygłodzie. Obecnie świątynia stanowi filię parafii Wniebowstąpienia Pańskiego w Sanoku[11].

W okresie II Rzeczypospolitej w Lisznej znajdował się ośrodek sanatoryjny, istniały dwa sanatoria, w tym jedno fundacji Michaliny Mościckiej, pierwszej damy Polski, małżonki Prezydenta RP, Ignacego Mościckiego[12] (umożliwiało kąpiele wodne, wykorzystywano mikroklimat gór)[13]. We wsi istniał Ośrodek Zdrowia im. Prezydentowej Mościckiej[14][15]. Sanatorium zostało zniszczone przez Niemców w 1941[16].

Po 17 września 1939 wieś znalazła się w części powiatu okupowanego przez Sowietów. Była odgrodzona od SanokaLinią Mołotowa. W lutym 1940 roku polscy mieszkańcy tej wsi zostali deportowani przez Rosjan w okolice Ostroga na Wołyniu do wsi Lachów. Lachów był do 17 września 1939 polską wsią, której mieszkańcy zostali następnie wysiedleni w głąb ZSRR. Latem 1943 w okresie tzw. rzezi wołyńskiej polscy wysiedleńcy z Lisznej zostali w okrutny sposób wymordowani przez UPA. Ci którzy ocaleli uzyskali od władz niemieckich zgodę na powrót do rodzinnej wsi. Pamiątką po tych wydarzeniach jest pomnik znajdujący się na cmentarzu przy kościele w Lisznej, upamiętniający polskie ofiary rzezi wołyńskiej z Lisznej[17].

Latem 1994 w Lisznej przeprowadzano ekshumację rozstrzelanych tu członków Ukraińskiej Powstańczej Armii, którzy zginęli po spaleniu Ochowiec w 1946. Ich szczątki przewieziono następnie na cmentarz w Pikulicach[18][19].

W Lisznej ustanowiono kilka kapliczek przydrożnych: jedna z nich, położona przy szkole podstawowej wraz z tablicą upamiętniającą ofiary reżimów totalitarnych w Lisznej 1939-1989, druga pochodzi z 1901 roku ufundowana przez Marię i Wojciecha Wojnarowskich, trzecia pochodząca z XIX wieku pierwotnie umiejscowiona pomiędzy dwoma drzewami, czwarta z XIX wieku pierwotnie powstała na posesji Franciszka Rycyka[20].

Od 2000 społecznie działa zespół folklorystyczny „Lisznianie”.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 69752
  2. Raport o stanie gminy Sanok za 2022 rok, Biuletyn Informacji Publicznej Urząd Gminy Sanok, 22 maja 2023 [dostęp 2023-07-16] (pol.).
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 659 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
  5. a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. https://web.archive.org/web/20140203101626/http://www.exploreprzemyskie.com/pl/?option=com_content&view=article&id=320:liszna&catid=56:miejscowoci&Itemid=115&lang=pl.
  7. Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 116.
  8. Handbuch des Lemberger Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1856. Lwów: 1856, s. 308.
  9. Alojzy Zielecki, Życie gospodarcze, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995. s. 405.
  10. Baza właścicieli i dóbr ziemskich. Nowak. genealogia.okiem.pl. [dostęp 2015-05-23].
  11. Parafia na stronie archidiecezji. przemyska.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-25)]..
  12. Ogłoszenia – Sprzedam, kupię na OLX.pl
  13. Liszna. przenikaniekultur.pl. [dostęp 2014-01-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (1 lutego 2014)].
  14. Wypoczynek w miejscowości Liszna. „Nasze Zdroje i Letniska”, s. 20, Nr 3 z marca 1939. 
  15. Edmund Czapliński. Wymienny ruch turystyczny. „Nasze Zdroje i Letniska”, s. 24, Nr 3 z marca 1939. 
  16. Edward Olejko: Powstanie i rozwój parafii. W: 60-lecie parafii Sanok–Olchowce 1948-2008. Sanok-Olchowce: 2008, s. 11, 34.
  17. Andrzej Romaniak. Pamięci mieszkańców Lisznej – ofiar ludobójstwa na Wołyniu. esanok. 14 lipca 2008 [1].
  18. „Podczas uroczystego pochówku 7 lipca 2000 r. spoczęły tutaj kości upowców odnalezione i ekshumowane na koszt państwa polskiego w Birczy i Lisznej (mieszkańcy tychże okolic, pamiętający terror UPA wobec ludności polskiej, nie zgodzili się na pochowanie „banderowców” na miejscowych cmentarzach)”. w: Tablice w „areszcie”. „Dziennik Polski”. 16, 20 stycznia 2004. 
  19. Film dokumentalny Katarzyny Albigowskiej i Joanny Dufrat związany z historią odkrycia cmentarzyska w Lisznej k. Sanoka, gdzie zagrzebano Ukraińców zabitych z wyroku polskiego sądu w 1947 roku i pokazanie sporu o upamiętnienie ofiar zbrodni, jaki rozognił stosunki polsko-ukraińskie. [2] w: Karta Kronika ośrodka.
  20. Edward Olejko: Powstanie i rozwój parafii. W: 60-lecie parafii Sanok–Olchowce 1948-2008. Sanok-Olchowce: 2008, s. 45-47.

Linki zewnętrzne edytuj