Maria Szymanowska

polska kompozytorka, pianistka

Maria Szymanowska z domu Wołowska, właśc. Marianna Agata[1] (ur. 14 grudnia 1789 w Warszawie, zm. 25 lipca[2][3][4] 1831 w Petersburgu) – polska pianistka i kompozytorka.

Maria Szymanowska
Ilustracja
Portret Marii Szymanowskiej autorstwa

Walentego Wańkowicza (1828)

Imię i nazwisko

Marianna Agata Szymanowska

Data i miejsce urodzenia

14 grudnia 1789
Warszawa

Pochodzenie

polskie

Data i miejsce śmierci

25 lipca 1831
Petersburg

Przyczyna śmierci

cholera

Instrumenty

fortepian

Gatunki

muzyka poważna, muzyka romantyczna

Zawód

kompozytorka, pianistka

Aleksander Kokular, Portret Marii Szymanowskiej przy fortepianie
Cenotaf w Sankt Petersburgu

Życiorys

edytuj

Pochodziła z uszlachconej rodziny frankistów. Jej ojcem był warszawski piwowar, Franciszek Wołowski[5]. Pisała liczne utwory na fortepian, m.in. etiudy, nokturny, walce, polonezy, mazurki, pieśni. Z małżeństwa z frankistą Józefem Szymanowskim herbu Młodzian (zm. 1832) miała troje dzieci, bliźniaki Helenę (1811–1861, zamężną z Franciszkiem Malewskim[6]) i Romualda[6] (1811–1840, inżyniera) oraz Celinę[6] (1812–1855, żonę Adama Mickiewicza); małżeństwo zakończyło się rozwodem[6]. Po rozwodzie rozpoczęła karierę zawodowej pianistki. Poza Polską, Szymanowska koncertowała w Niemczech, Francji, Anglii, Włoszech, Holandii, Szwajcarii, Czechach, na Ukrainie, Litwie, i w Rosji.

W 1810 w Paryżu swą grą przyciąga uwagę kilku sławnych postaci. Luigi Cherubini, w dowód podziwu i szacunku, dedykuje jej Fantazję C-dur[7].

W Berlinie i Londynie grała na królewskich dworach. W Kijowie koncertowała razem z Karolem Lipińskim, „polskim Paganinim”. W Weimarze i Mariańskich Łaźniach (latem 1823) dla Goethego, który otoczył ją ogromnym uwielbieniem, czego dowodem jest jego wiersz Pojednanie i listy, w których nazywa ją „czarowna Wszechmogąca w królestwie dźwięków”[7]. Nokturn Szymanowskiej Le Murmure [Szmer] szybko staje się utworem niezwykle popularnym. Z Londynu udała się przez Genewę do Włoch, zaopatrzona w listy polecające od Rossiniego. W marcu 1825 roku grała w Luwrze, a później w Amsterdamie i Londynie.

W Warszawie 15 stycznia i 7 lutego 1827 triumfowała w Teatrze Narodowym. Wśród publiczności prawdopodobnie był 17-letni Fryderyk Chopin[7]. Miasto rodzinne opuściła na zawsze 1 listopada 1827, by przeprowadzić się na stałe do Petersburga, gdzie dzieliła czas między wychowanie córek, kompozycję (Ballady Mickiewicza, Nokturn b-moll), koncerty i lekcje. Tam spędziła ostatnie lata życia, gdzie była nadworną pianistką i prowadziła słynny w mieście salon, który odwiedzali przedstawiciele kosmopolitycznej elity stolicy Rosji, wśród nich najwybitniejsze postacie muzyki i literatury: m.in. Puszkin, Glinka, Karamzin, Mickiewicz, Piotr Wiaziemski, Iwan Kryłow, malarze Oleszkiewicz, Orłowski i Wańkowicz[7].

Zmarła w Petersburgu podczas epidemii cholery, dlatego też została pochowana na specjalnym cmentarzu, nazwanym później Mitrofanijewskim[8] (św. Mitrofana). Mogiła, jak i cały cmentarz, nie zachowała się do naszych czasów.

Upamiętnienie

edytuj

25 września 2010 odsłonięto jej pomnik (cenotaf) na petersburskiej Nekropolii Mistrzów Sztuki obok Ławry Aleksandra Newskiego przy Newskim Prospekcie, a 27 czerwca 2013 r. w kamienicy przy ul. Italiańskiej 15, gdzie mieszkała w latach 1828–1831, odsłonięto poświęconą jej tablicę pamiątkową.

Uchwałą z 13 grudnia 2018 Senat RP IX kadencji zdecydował o ustanowieniu roku 2019 Rokiem Marii Szymanowskiej[9].

Płyty z utworami Marii Szymanowskiej

edytuj
  • 2012: Maria Szymanowska (1789–1831) – Ballades & Romances – Acte Préalable AP0260[10]
  • 2013: Maria Szymanowska (1789–1831) – Complete Piano Works – Acte Préalable AP0281-83[11]

Przypisy

edytuj
  1. Wyciąg z akt stanu cywilnego dla m. Warszawy, par. Św. Andrzeja, rok 1789, chrzest z dnia 22 grudnia. metryki.genealodzy.pl. [dostęp 2022-01-06]. (łac.).
  2. Polski Petersburg [online], www.polskipetersburg.pl [dostęp 2024-04-18].
  3. Maria Szymanowska [online], portalmuzykipolskiej.pl [dostęp 2024-04-18] (pol.).
  4. Teofil Syga, Stanisław Szenic, Maria Szymanowska i jej czasy, 1960, s. 441.
  5. Piotr Mysłakowski, Warszawa Chopinów, Warszawa 2018, s. 111.
  6. a b c d Zbigniew Sudolski, Panny Szymanowskie i ich losy, 1986.
  7. a b c d Élisabeth Zapolska Chapelle: Maria Szymanowska – kobieta Europy. [w:] Piano N°25 [on-line]. Société Maria Szymanowska, 2011/2012. [dostęp 2013-04-28].
  8. Cmentarz Mitrofaniewski: Maria Szymanowska (1789-1831)
  9. M.P. z 2019 r. poz. 7.
  10. acteprealable.com
  11. acteprealable.com

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj