Wikipedia

Marian Dzierzbicki

major Wojska Polskiego

Marian Dzierzbicki herbu Topór (ur. 20 maja 1890 w Krośniewicach, zm. 9 października 1962 w Gostyninie) – uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, obrońca Włocławka w 1920 roku, major piechoty Wojska Polskiego i Polskich Sił Zbrojnych.

Marian Dzierzbicki
Ilustracja
mjr Marian Dzierzbicki
major piechoty major piechoty
Data i miejsce urodzenia

20 maja 1890
Krośniewice

Data i miejsce śmierci

9 października 1962
Gostynin

Przebieg służby
Lata służby

1914–1947

Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego
Wojsko Polskie

Formacja

II Korpus Polski w Rosji

Jednostki

83 Samurski Pułk Piechoty
Włocławski Okręgowy Pułk Piechoty
14 pułk piechoty
Batalion Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 10a
39 pułk piechoty
kompania garnizonowa Ośrodka Zapasowego WPnŚW

Stanowiska

dowódca kompanii
dowódca batalionu
z-ca d-cy baonu podch. rezerwy piechoty
komendant obwodowy PW
dowódca kompanii garnizonowej

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa

Odznaczenia
Krzyż Walecznych (1920–1941) Medal Niepodległości Złoty Krzyż Zasługi Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Brązowy za Długoletnią Służbę Medal Zwycięstwa (międzyaliancki)
Multimedia w Wikimedia Commons
Marian Dzierzbicki (chorąży armii carskiej) z żoną Barbarą i synem Leszkiem.
Major Wojska Polskiego Marian Dzierzbicki - drugi od prawej.
Mjr Dzierzbicki (czwarty z prawej) salutuje gen. Władysława Sikorskiego podczas jego inspekcji na Bliskim Wschodzie.
Marian Dzierzbicki jako major Polskich Sił Zbrojnych.
Marian Dzierzbicki (pierwszy z prawej) w Tel Avivie - rok 1942.
Nieistniejący już grób mjr. Mariana Dzierzbickiego na starym cmentarzu parafii św. Marcina w Gostyninie.

Młodość i I wojna światowa edytuj

Urodził się w Krośniewicach jako syn Karola (lekarza) i Wandy z Wołyńskich. W czasie I wojny światowej został wcielony do armii rosyjskiej[1]. W stopniu szeregowego pełnił służbę w 83 Samurskim Pułku Piechoty, został ranny w trakcie walk. Ewakuowany do szpitala w Jurjewcu w pobliżu wsi Rodniki (w guberni Kostromskiej). Po wyleczeniu skierowany do 2. Kijowskiej Mikołajewskiej Szkoły Wojskowej, którą ukończył w 1916 roku otrzymując rangę praporszczyka (chorążego). W dniu 1 czerwca 1916 został skierowany do Piechoty Armii. Następnie wstąpił do II Korpusu Polskiego w Rosji, w którym otrzymał przydział do Legii Oficerskiej[2]. W jej szeregach, w stopniu chorążego, wziął udział w bitwie pod Kaniowem, która stoczona została 11 maja 1918. Za wykazane podczas tej bitwy męstwo odznaczony został w późniejszym okresie, na wniosek złożony przez gen. Józefa Hallera, Krzyżem Walecznych[3][a].

Służba w Wojsku Polskim edytuj

Jako oficer byłej armii rosyjskiej został przyjęty do Wojska Polskiego dekretem Naczelnego Wodza Wojsk Polskich z 8 grudnia 1918 (Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 13 z 23 grudnia 1918). Mocą rozkazu Szefa Sztabu Generalnego (gen. dyw. Stanisława Szeptyckiego) z dnia 8 grudnia 1918 otrzymał przydział, w randze podporucznika, do Włocławskiego Okręgowego Pułku Piechoty. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej - w sierpniu 1920 jako porucznik batalionu zapasowego 14 pułku piechoty bronił Włocławka przed bolszewikami. W dniu 16 sierpnia 1920 z karabinem maszynowym zajął stanowisko ogniowe w budynku przy ulicy Gdańskiej 12, z którego ostrzeliwał most i przeciwległy brzeg Wisły[4][5][6]. W czasie obrony Włocławka był oficerem do szczególnych zleceń dowódcy obrony miasta – płk. Wojciecha Gromczyńskiego. Za męstwo wykazane podczas tych zmagań został przedstawiony przez pułkownika Gromczyńskiego do odznaczenia orderem Virtuti Militari[7][b]. Dekretem Naczelnego Wodza z dnia 25 listopada 1920[c] został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu porucznika w piechocie[8].

Na dzień 1 czerwca 1921 w stopniu porucznika pełnił służbę w 14 pułku piechoty z Włocławka[9] i przydzielony był do komendy Placu Włocławek[10]. We włocławskim pułku pełnił służbę do II połowy 1928 roku, dowodząc w tym czasie kompanią i batalionem. Od grudnia 1921 do września 1923 działał w harcerstwie (był między innymi kierownikiem działu sportowo-wojskowego Włocławskiej Komendy Okręgu Harcerstwa Polskiego[11] oraz zastępcą sekretarza generalnego Koła Przyjaciół Harcerstwa we Włocławku[12]) oraz w strukturach Przysposobienia Wojskowego[13] i Wychowania Fizycznego (jako oficer instruktażowy PW i WF przydzielony do PKU Włocławek[14]). Decyzją Naczelnika Państwa i Wodza Naczelnego z 12 grudnia 1921 zezwolono Marianowi Dzierzbickiemu na przyjęcie i noszenie Medalu Zwycięstwa („Médaille Interalliée”)[2][15]. W dniu 3 maja 1922 dekretem Józefa Piłsudskiego[d] został zweryfikowany w stopniu kapitana piechoty, ze starszeństwem od dnia 1 czerwca 1919 i 761. lokatą[16]. We wrześniu 1923 wycofał się z działalności w referacie PW i WF[14]. W roku 1923 zajmował już 682. lokatę wśród kapitanów piechoty[17] i wykazywany był jako kawaler Krzyża Walecznych (Nr 39408)[18]. Rok później zajmował 281. lokatę wśród kapitanów piechoty[19].

W początkach 1925 roku został wyznaczony do złożenia egzaminu sprawdzającego na kurs wspólny w Doświadczalnym Centrum Wyszkolenia przed awansem na majora. Egzamin wyznaczony został na dzień 16 lutego 1925 przy Dowództwie Okręgu Korpusu Nr VIII[20].

Z dniem 22 czerwca 1925 został członkiem Zarządu Oddziału ZHP we Włocławku[21]), natomiast w II połowie 1927 wszedł jako członek w skład Miejskiego Komitetu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego we Włocławku, funkcjonującego przy Starostwie Powiatowym[22]). W sporządzonym na przełomie lat 1926/1927 przez Szefa Departamentu Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych (płk. Szt. Gen. Józefa Zamorskiego) „Wykazie imiennym poruczników i kapitanów – dowódców kompanii i baonów na froncie" - zaliczono kpt. Dzierzbickiemu 1 miesiąc i 25 dni dowodzenia kompanią, przy czym za czas dowodzenia oddziałami bojowymi na froncie przyjęto okres od dnia 1 czerwca 1919 do dnia 1 marca 1921[23].

Zarządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 18 lutego 1928 został awansowany do stopnia majora, w korpusie oficerów piechoty, ze starszeństwem od dnia 1 stycznia 1928 i 14. lokatą[24][25]. Podczas inspekcji 14 pułku piechoty przeprowadzonej przez gen. dyw. Władysława Junga oceniony został (opinia z 22 marca 1928) jako taktycznie dobry. Rekomendowany był wówczas do objęcia dowództwa batalionu w 63 pułku piechoty (w 14 pp pozostawał na ten czas bez przydziału)[26]. 26 kwietnia 1928 ogłoszono wyznaczenie mjr. Mariana Dzierzbickiego na stanowisko dowódcy II batalionu 14 pułku piechoty[27][28]. W dniu 30 czerwca 1928 gen. dyw. Władysław Jung ocenił mjr. Dzierzbickiego jako „pod każdym względem bardzo dobrego dowódcę batalionu"[29].

Zarządzeniem Ministra Spraw Wojskowych, marszałka Józefa Piłsudskiego[e], został przeniesiony w korpusie oficerów piechoty z 14 pułku piechoty na stanowisko zastępcy dowódcy Batalionu Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 10a (w tym samym czasie na stanowisko dowódcy tegoż batalionu został wyznaczony mjr Jan III Szewczyk, przeniesiony z 13 pułku piechoty)[30]. W roku 1930 zajmował już 12. lokatę wśród majorów piechoty ze swego starszeństwa (była to 391. lokata łączna) i nadal pełnił służbę w Batalionie Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 10a w Nisku[31].

W dniu 26 marca 1931 ogłoszono jego przeniesienie, w korpusie oficerów piechoty, z Baonu Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 10a do 39 pułku piechoty, na stanowisko dowódcy batalionu[32][33]. W tym też miesiącu objął wyznaczone stanowisko[1]. W okresie od 27 marca 1931 do 9 kwietnia 1931 przebywał na dwutygodniowym urlopie przeniesieniowym[34]. W 39 pp z Jarosławia dowodził II batalionem[35] i batalionem młodszego rocznika. W roku 1932 zajmował 11. lokatę wśród majorów piechoty w swoim starszeństwie[36]. Z dniem 1 stycznia 1933 mjr Dzierzbicki został członkiem zarządu Koła Przyjaciół Harcerstwa w Jarosławiu[37]. W dniu 25 lutego 1933 znalazł się w składzie komisji egzaminacyjnej I dywizyjnego kursu instruktorskiego dla podoficerów nadterminowych 24 Dywizji Piechoty, zorganizowanego przy 39 pułku piechoty[38]. Na dzień 1 lipca 1933 zajmował 10. lokatę wśród majorów piechoty ze swojego starszeństwa (była to jednocześnie 251. lokata łączna)[39]. Zarządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego z dnia 13 września 1933, za pracę w dziele odzyskania niepodległości, nadano mjr. Dzierzbickiemu Medal Niepodległości[40]. Na dzień 5 czerwca 1935 zajmował 9. lokatę wśród majorów piechoty ze swojego starszeństwa (174. lokatę łączną) i nadal pełnił służbę w 39 pułku piechoty[41]. W dniu 10 stycznia 1936 wziął udział w ćwiczeniu aplikacyjnym dla oficerów sztabowych, kapitanów po kursie dokształcającym w Centrum Wyszkolenia Piechoty i poruczników – dowódców oddziałów specjalnych (ćwiczenie odbyło się w kasynie oficerskim 39 pp w Jarosławiu)[42]. W październiku 1937 został mianowany oficerem PW Obwodu 39 pp (Rozkaz Pers. M.S.Wojsk. L. dz. 1922/Tjn.II-3 z dnia 4 października 1938)[43]. W dniu 28 lutego 1938, jako komendant obwodowy PW przy 39 pp, złożył meldunek sytuacyjny omawiający działalność Stronnictwa Ludowego i „Wici" w powiatach: Jarosław, Lubaczów i Przeworsk[44]. W czerwcu 1938 rozkazem dowódcy Okręgu Korpusu Nr X został skierowany na 12-tygodniowy urlop w okresie od 8 czerwca 1938 do 31 sierpnia 1938. Po powrocie z urlopu został przeniesiony w stan spoczynku. Pozostając w stanie spoczynku znajdował się na ewidencji PKU Jarosław i należał do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr X. Mieszkał wówczas z rodziną w Jarosławiu.

II wojna światowa edytuj

Po ogłoszeniu mobilizacji został powołany do służby czynnej rozkazem Dowódcy OK Nr X[f] z 28 sierpnia 1939. Stawił się w dniu 1 września 1939 z przydziałem na stanowisko komendanta 96 Obwodu PW w Samborze (przy 6 pspodh.)[45] i otrzymał zadanie ochrony rafinerii ropy naftowej w Drohobyczu. Po zbombardowaniu rafinerii w dniu 10 września 1939 przez Niemców, major Dzierzbicki przedostał się na Węgry[46][g] i tam został internowany. Przetrzymywany był w obozach Dömös i Ipolyszalka (obecnie wieś Salka na Słowacji). Po sierpniu 1940 ewakuowany na Cypr - przebywał w hotelu Forest Park w miejscowości Platres. Następnie na Bliskim Wschodzie, gdzie pod koniec 1941 dowodził kompanią garnizonową w Ośrodku Zapasowym Wojska Polskiego na Środkowym Wschodzie, stacjonującą w Sidi Bishr koło Aleksandrii (Egipt). W dniu 24 kwietnia 1942 śmiercią lotnika poległ jego syn Leszek - pilot 304 Dywizjonu Bombowego. W późniejszym okresie mjr Dzierzbicki przebywał na terytorium Palestyny. W czerwcu 1942 na Bliskim Wschodzie połączył się z żoną i córkami, zesłanymi w styczniu 1940 na Syberię i zwolnionymi po zawarciu układu Sikorski-Majski.

Losy powojenne edytuj

W lipcu 1947 został wraz z rodziną ewakuowany z Bliskiego Wschodu do Anglii - popłynęli statkiem z Port Saidu do Liverpoolu. Osiedlili się w Anglii i zamieszkali w Londynie, gdzie w 1954 zmarła jego żona. Dnia 16 kwietnia 1959 wypłynął z Southampton na statku „Queen Mary" i przybył do Nowego Jorku[h]. Mieszkał w Lennon w stanie Michigan (hrabstwo Genesee). Zmarł nagle w Gostyninie w dniu 9 października 1962 podczas swego przyjazdu do Polski[i]. Pogrzeb odbył się 12 października 1962. Major Marian Dzierzbicki spoczął na starym cmentarzu parafii św. Marcina w Gostyninie (sektor: B6, rząd: 5, grób: 4). Jego grób zlikwidowano pod koniec drugiej dekady XXI w. i zajęto do następnego pochówku.

Rodzina edytuj

Żoną Mariana Dzierzbickiego była Barbara Wanda Zaremba - ur. 4 grudnia 1891 w Brześciu Kujawskim, więźniarka łagrów, zm. po długiej i ciężkiej chorobie 27 marca 1954 w Londynie, pochowana na tamtejszym St. Mary's Cemetery. Z ich małżeństwa narodził się syn i dwie córki. Syn Leszek Stanisław Dzierzbicki – ur. 14 października 1911 w Woli (późniejsza dzielnica Warszawy), ppor. pil. 304 Dywizjonu Bombowego, poległ 24 kwietnia 1942, odznaczony dwukrotnie Krzyżem Walecznych i Medalem Lotniczym. Starsza córka Krystyna – ur. 18 czerwca 1920, podczas II wś zesłana na Syberię, zmarła 1 czerwca 1977 w Detroit. Młodsza córka Teresa Ewa – ur. 25 lipca 1927 we Włocławku, podczas II wś deportowana na Syberię, zmarła 13 września 2014 w Fenton (stan Michigan).

Ordery i odznaczenia edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ Nadanie Krzyża Walecznych nastąpiło na mocy rozkazu L. 2098 Ministra Spraw Wojskowych gen. por. Kazimierza Sosnkowskiego.
  2. ↑ W lutym 1922 i we wrześniu 1928 płk st. sp. Wojciech Gromczyński interweniował w Ministerstwie Spraw Wojskowych w sprawie swego wniosku z roku 1920 o odznaczenie orderem Virtuti Militari obrońców Włocławka, w tym Mariana Dzierzbickiego.
  3. ↑ Był to dekret L. 2449.
  4. ↑ Był to dekret L. 19400/O.V.
  5. ↑ Było to zarządzenie o sygnaturze B.P.L. 27478-II.-Piech. L. 26400-28.
  6. ↑ Był to rozkaz o sygnaturze L. 6631/Tj. OK X.
  7. ↑ Na Węgrzech wypłacono mu w dniu 28 października 1939 zaliczkowo trzymiesięczny żołd.
  8. ↑ Na liście pasażerów jako swój zawód Marian Dzierzbicki wskazał wówczas grawerstwo.
  9. ↑ Marian Dzierzbicki zmarł śmiercią samobójczą przez powieszenie.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Obsada personalna – majorowie ↓, s. 70.
  2. ↑ a b c Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 9 z 14 IV 1922, s. 275.
  3. ↑ a b Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 42 z 24 XII 1921, s. 1681.
  4. ↑ Dziki 2018 ↓, s. 37.
  5. ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 85.
  6. ↑ Jednodniówka 14 Pułku Piechoty 1934 ↓, s. 25.
  7. ↑ WBH, sygn. I.482.102-10524 VM, str. 3 i 5.
  8. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 48 z 15 X 1920, s. 1354.
  9. ↑ Spis oficerów służących czynnie w dniu 01.06.1921 ↓, s. 609.
  10. ↑ Spis oficerów służących czynnie w dniu 01.06.1921 ↓, s. 62.
  11. ↑ Dębiński 2004 ↓, s. 399.
  12. ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 142.
  13. ↑ Jednodniówka 14 Pułku Piechoty 1934 ↓, s. 35.
  14. ↑ a b Ciesielski 2008 ↓, s. 143.
  15. ↑ Rocznik oficerski 1924 ↓, s. 156.
  16. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych 1922 ↓, s. 50.
  17. ↑ Rocznik oficerski 1923 ↓, s. 411.
  18. ↑ a b Rocznik oficerski 1923 ↓, s. 164.
  19. ↑ Rocznik oficerski 1924 ↓, s. 355.
  20. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 6 z 18 I 1925, dodatek s. 1 i 4.
  21. ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 144.
  22. ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 146.
  23. ↑ Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Wykazy imienne kapitanów - dowódców kompanii i baonów na froncie - 1926/27 - część I ↓, s. 337.
  24. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 5 z 21 II 1928, s. 45.
  25. ↑ Rocznik oficerski 1928 ↓, s. 181.
  26. ↑ Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Referat Personalny GISZ - opinie z kursów o oficerach ↓, s. 111.
  27. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 IV 1928, s. 133.
  28. ↑ Rocznik oficerski 1928 ↓, s. 30.
  29. ↑ Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Referat Personalny GISZ - opinie z kursów o oficerach ↓, s. 120.
  30. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 XI 1928, s. 340.
  31. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1930 ↓, s. 132.
  32. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 3 z 26 III 1931, s. 101.
  33. ↑ Rocznik oficerski 1932 ↓, s. 569.
  34. ↑ Rozkaz Ogólny nr 6 Dowódcy 24 DP z dnia 2 IV 1931.
  35. ↑ Dymek 2022 ↓, s. 82.
  36. ↑ Rocznik oficerski 1932 ↓, s. 31.
  37. ↑ Kozimala 2013 ↓, s. 215.
  38. ↑ Dymek 2022 ↓, s. 156.
  39. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1933 ↓, s. 22.
  40. ↑ Monitor Polski ↓, Nr 212 z 15 IX 1933, poz. 238, s. 2.
  41. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1935 ↓, s. 21, 182, 183, 194.
  42. ↑ Dymek 2022 ↓, s. 158.
  43. ↑ Dymek 2022 ↓, s. 212.
  44. ↑ Akta oddziałów piechoty 1918-1939 ↓.
  45. ↑ Na podstawie książeczki wojskowej
  46. ↑ Na podstawie książeczki wojskowej
  47. ↑ a b c d e Na podstawie książeczki wojskowej

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Marian_Dzierzbicki&oldid=73524097”