Mariusz Wiktoryn

gramatyk, łaciński pisarz, neoplatonik, teolog wczesnochrześcijański

Gajusz Mariusz Wiktoryn (łac. Gaius Marius Victorinus ur. 281-291 w Afryce, zm. w 363) przydomek: Afer (Afrykańczyk) – gramatyk, łaciński pisarz i tłumacz z greki, rzymski filozof neoplatoński, teolog wczesnochrześcijański.

Życie i twórczość

edytuj

W połowie IV w., za panowania Konstancjusza II przybył do Rzymu i zasłynął jako gramatyk, tłumacz dzieł Arystotelesa i Porfiriusza, komentator Cycerona i Wergiliusza, nauczyciel retoryki i filozofii.

Około 355 nawrócił się na chrześcijaństwo pod wpływem kapłana Symplicjana i w trakcie katechumenatu, w ramach reditio symboli, w katedrze mediolańskiej publicznie wyznał wiarę w Chrystusa. Wydarzenie to odbiło się dużym echem nie tylko w samym Mediolanie, opisał je św. Augustyn w Wyznaniach[1]. W konsekwencji po wydaniu w 362 roku przez cesarza Juliana edyktu zakazującego chrześcijanom nauczania utracił katedrę retoryki[2] i kontynuował pracę pisarską jako teolog. Według świętego Hieronima postawiono mu pomnik na Forum Trajana.

Dzieła

edytuj

Filozoficzne

edytuj

Był autorem komentarzy do dzieł Cycerona. Przełożył na łacinę pisma logiczne Arystotelesa, niektórych neoplatoników i być może Plotyna.

Teologiczne

edytuj

Cała jego twórczość teologiczna powstała po nawróceniu w latach 358-363. Wydania krytyczne dzieł Mariusza Wiktoryna:

1. W ramach Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum t. 83/1-83/2, w Wiedniu:

T. 1. rozprawy teologiczne, wyd. P. Henry, P. Hadot /1971 r./:

  • Przeciw Ariuszowi (Ad Candidum Arrianum, Adversus Arium); (358 - 363 r.).
  • Traktat Teologiczny o Trójcy
  • O Boskim rodzeniu Słowa (De generatione diuini Verbi, ad Candidum Arrianum); Clavis Patrum Latinorum (CPL) 96 (357 - 358 r.)
  • O konieczności przyjęcia "homousion" (De homoousio recipiendo); CPL 97 (363 r.).

T. 2. komentarze egzegetyczne, wyd. F. Gori /1986 r./:

  • Komentarz do listów św. Pawła: Do Galatów, Do Filipian, Do Efezjan. (Commentarii in epistulas Pauli ad Galatas, ad Philippenses, ad Ephesos); również w CPL 98; PL 8, 1145.

2. Sources chrétiennes 68 i 69 traktaty teologiczne. Była to pierwsza edycja w 1960 r., drugiego wydania w 1971 r. dokonano w ramach CSEL.

3. Patrologia Latina 64, 891nn: Definicje (De definitionibus); CPL 94.

Przypisy

edytuj
  1. Zob. Wyznania, VIII, 2, wyd. IV, Znak, Warszawa 2007, s. 211-214 ISBN 83-240-0839-1
  2. Averil Cameron: Późne cesarstwo rzymskie. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2005, s. 96. ISBN 83-7469-163-8.

Bibliografia

edytuj