Nagroda Peryklesa

Nagroda Peryklesa – nagroda przyznawana od roku 2009 przez Stowarzyszenie na Rzecz Demokracji współtwórcom odrodzenia wolności i demokracji w Polsce.

Stowarzyszenie

Prezesem stowarzyszenia jest Marcin Święcicki. Skarbnikiem jest Marek Chimiak (działacz KSS „KOR”, członek Kolegium Niezależnej Oficyny Wydawniczej), a sekretarzem – Ryszard Bill. Członkami są Stanisław Pietrzak i Zbigniew Sieszycki. Stowarzyszenie zostało powołane w celu (§ 7 statutu):

• promocji wartości demokratycznych i obywatelskich,
• działania na rzecz otwartego społeczeństwa obywatelskiego,
• promocji idei społecznej gospodarki rynkowej,
• działania na rzecz wspierania rozwoju gospodarczego,
• działania na rzecz praworządności,
• promocji wiedzy na temat integracji europejskiej i członkostwa Polski w Unii Europejskiej,
• prowadzenia działalności edukacyjnej dotyczącej, w szczególności: demokracji, praw człowieka, problematyki społecznej, spraw międzynarodowych oraz problemów gospodarczych,
• promocji idei społeczeństwa kulturalnego,
• ochrony i powstrzymywania degradacji środowiska naturalnego,
• ochrony równości oraz niedyskryminacji przez bezpodstawne bezpośrednie lub pośrednie zróżnicowanie praw i obowiązków obywateli.

Przyznawanie

Nagroda przyznawana jest w rocznice powołania pierwszego demokratycznego Rządu III Rzeczypospolitej (12 września 1989 roku). Jej pomysłodawcą był Bronisław Geremek. Przy przyznawaniu nagrody stowarzyszeniu przyświeca cytat z Peryklesa:

W naszym życiu państwowym kierujemy się zasadą wolności.

W życiu prywatnym nie wglądamy z podejrzliwą ciekawością w zachowanie się naszych współobywateli, nie odnosimy się z niechęcią do sąsiada, jeśli się zajmuje tym, co mu sprawia przyjemność. I nie rzucamy w jego stronę owych pogardliwych spojrzeń, które wprawdzie nie wyrządzają szkody, ale ranią.

Kierując się wyrozumiałością w życiu prywatnym, szanujemy prawa w życiu publicznym; jesteśmy posłuszni (...) prawom, zwłaszcza tym niepisanym, które bronią pokrzywdzonych, i których przekroczenie przynosi powszechną hańbę.

Kochamy piękno, ale z prostotą, kochamy wiedzę, (...) bogactwem się nie chwalimy, lecz używamy go w potrzebie; przyznanie się do ubóstwa nie przynosi nikomu ujmy, jednakże jest ujmą, jeśli ktoś nie stara się z niego wydobyć.

Rzeźba Peryklesa, w dolnej części popiersia znajduje się inskrypcja: „Perykles, syn Ksantipposa, Ateńczyk”

Statuetka

Przyznawana laureatom statuetka Peryklesa jest kopią znajdującego się w Muzeach Watykańskich (Museo Pio-Clementino) marmurowego popiersia Peryklesa będącego rzymską kopią greckiego oryginału z ok. 430 roku p.n.e.

Laureaci

2009

Pierwszymi laureatami nagrody byli:

• Lech Wałęsa
• Tadeusz Mazowiecki.

Nagrody wręczano na Zamku Królewskim w Warszawie. W czasie uroczystości Lech Wałęsa powiedział, że demokracja składa się z trzech elementów: zespołu praw, nastawienia ludzi i chęci korzystania z ustanowionego prawa. Trzecim elementem są pieniądze. Na podstawie tych trzech elementów można ocenić stan demokracji w Polsce: prawo pozwala, ludzie nie do końca korzystają ze swoich praw, a najgorzej jest z pieniędzmi.

Tadeusz Mazowiecki natomiast przypomniał słowa Jana Pawła II: demokracja nie jest czymś danym, ale także zadanym. Mazowiecki podkreślał, że demokracja i wolność zawierają w sobie możliwości autodestrukcji oraz wypaczenia, dlatego trzeba je ciągle doskonalić.

2010

Laureatami nagrody w 2010 roku byli:

• Bronisław Geremek (pośmiertnie)
• Jerzy Borowczak
• Jerzy Regulski.

W czasie uroczystości przyznawanie statuetki Bronisławowi Geremkowi Tadeusz Mazowiecki mówił: „Strajk w Stoczni był dla Bronisława Geremka wielkim przeżyciem, które zaważyło na życiu Geremka i moim. Podziwialiśmy niezwykłą samoorganizację robotników. Bronek byłby szczególnie zadowolony, że otrzymuje nagrodę razem z Jerzym Borowczakiem. Czuł sentyment do tamtych chwil wspólnoty inteligencji i robotników, która była czymś wielkim. (...) Odmowa złożenia kolejnego oświadczenia lustracyjnego była walką o poszanowanie godności człowieka – tej godności Bronisława Geremka oddajemy dziś hołd”.

Andrzej Celiński wygłosił laudację dla Jerzego Borowczaka, a Jerzy Stępień – dla Jerzego Regulskiego.

2011

W 2011 roku nagrody otrzymali:

• Helena Łuczywo
• Krzysztof Kozłowski
• Janusz Onyszkiewicz.

2012

W tym roku laureatami nagrody zostali:

• Olga Krzyżanowska
• Stefan Starczewski.

Uroczystość wręczenia odbyła się 22 września 2012 roku w sali konferencyjnej Naczelnej Rady Adwokackiej w Alejach Ujazdowskich 49 w Warszawie.

W roku 2013 nagrody nie przyznano.

2014

W tym roku laureatem nagrody został:

• Waldemar Kuczyński

Uroczystość wręczenia odbyła się 26 października 2014 roku.

2015

W 2015 roku laureatem nagrody został:

• Bronisław Komorowski

Uroczystość wręczenia statuetki odbyła się 12 września 2015 roku.

2016

• Andrzej Wajda
• Andrzej Wielowieyski

2017

• Adam Strzembosz
• Henryk Wujec

Uroczystość wręczenia statuetek odbyła się 9 września 2017 roku, laudacje wygłosili profesorowie: Marek Safjan i Andrzej Friszke.

2018

• Andrzej Czuma
• Joanna Szczęsna

Uroczystość wręczenia statuetek odbyła się 8 września 2018 roku, laudacje wygłosili: Stefan Niesiołowski i Teresa Bogucka.

2019

• Bogdan Borusewicz
• Ewa Kulik-Bielińska

Uroczystość wręczenia statuetek odbyła się 8 września 2019 roku, laudacje wygłosili: Jarosław Kurski i Róża Thun. Podczas uroczystości przemawiała również wicemarszałek Sejmu Małgorzata Kidawa-Błońska.

Bibliografia

• Strona Stowarzyszenia na Rzecz Demokracji. [dostęp 2012-09-11].