Nitkodziobek

gatunek ryby

Nitkodziobek[3], nitodziobek[4] (Nemichthys scolopaceus) – gatunek ryby węgorzokształtnej z rodziny nitkodziobcowatych (Nemichthyidae)[5][6].

Nitkodziobek
Nemichthys scolopaceus[1]
(Richardson, 1848)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Gromada

promieniopłetwe

Rząd

węgorzokształtne

Rodzina

nitkodziobcowate

Rodzaj

Nemichthys

Gatunek

Nemichthys scolopaceus

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Taksonomia edytuj

 
Rysunek Nemichthys scolopaceus z The zoology of the voyage of H.M.S. Samarang

Po raz pierwszy naukowo gatunek opisał szkocki lekarz i przyrodnik John Richardson w 1848, w pracy zatytułowanej The zoology of the voyage of H.M.S. Samarang, na podstawie holotypu, przechowywanego obecnie (2018) w Muzeum Historii Naturalnej w Londynie i skatalogowanego pod numerem BMNH 1871.7.16.1[5].

Nazwa rodzajowa Nemichthys pochodzi od połączenia greckich νήμα (transkr. nema) i ἰχθύς (transkr. ichtys), oznaczających odpowiednio nitkę i rybę. Epitet gatunkowy ma swoje korzenie w łacińskim scolopax, odnoszącym się do długich, przypominających dziób ptaka szczęk[6].

Rozmieszczenie i środowisko edytuj

Jest rybą szeroko rozprzestrzenioną, aczkolwiek niepospolitą[2]. Obecna w ciepłych i umiarkowanych pod względem temperatury wodach mórz i oceanów, na całej długości geograficznej[6]. W Europie od Wielkiej Brytanii do wybrzeża Półwyspu Iberyjskiego i dalej w głąb Oceanu Atlantyckiego po Islandię, także w Morzu Śródziemnym, regularnie widywana w Skagerraku. We wschodnim Atlantyku, poza wodami europejskimi, zasięg nitkodziobka sięga Południowej Afryki, natomiast w zachodnim Atlantyku występuje od Nowej Szkocji po południowe wybrzeże Brazylii, a w zachodnim Pacyfiku od południowej Japonii do południowej Australii, we wschodnim od Alaski do Chile[2], włączając w to Zatokę Kalifornijską[6]. W Oceanie Indyjskim występuje na całym jego obszarze. W Morzu Śródziemnym notowany rzadko, ale z uwagi na głębinowy tryb życia może być liczniejszy niż się szacuje. Jest bardzo prawdopodobne, że ze względu na swój rozległy zasięg w morskich obszarach chronionych żyje kilka subpopulacji[2].

W Morzu Sargassowym małe leptocefale nitkodziobka są najliczniej występującymi larwami w sezonie rozrodczym węgorzokształtnych[7].

Jest rybą morską, bytującą w strefie batypelagialnej, na znacznych głębokościach – zazwyczaj 100-1000 m, ale widywana również na nieco ponad 4000 m[6].

Morfologia edytuj

 
Wydłużone, lekko rozwarte szczęki nitkodziobka

Osiąga do 145 cm długości całkowitej. Ciało bardzo delikatnie zbudowane, długie, sznurkowate, bocznie spłaszczone, na końcu bardzo wąskie. Głowa zaokrąglona, zakończona pyskiem z wydłużonymi szczękami, delikatnie rozwartymi, przypominającymi ptasi dziób. Cienkie ciało otaczają długie płetwy – grzbietowa, zaczynająca się w środkowej części głowy, z około 350 promieniami, i odbytowa, rozpoczynająca się tuż za głową, z 320 promieniami. Płetwy piersiowe z 10 promieniami. Płetwa ogonowa i płetwy brzuszne nie występują. Mniej więcej w tym samym miejscu, gdzie początek płetwy odbytowej, położony jest otwór odbytowy[6][4]. Kręgosłup nitkodziobka jest zbudowany z największej liczby kręgów, co najmniej 750, wśród wszystkich kręgowców[8]. Larwy mają kształt listkowaty, co jest cechą charakterystyczną u węgorzokształtnych (u węgorza europejskiego kształtem przypominają liść wierzbowy[9])[10].

Ciało koloru od ciemnobrązowego do szarego, przy czym część brzuszna ciemniejsza od grzbietowej. Końce płetwy odbytowej i płetw piersiowych prawie czarne[6].

Odżywianie edytuj

Nitkodziobek żywi się skorupiakami, głównie dziesięcionogami i szczętkami. Sam z kolei pada ofiarą innych ryb, np. beryksa wspaniałego, Allocyttus verrucosus czy Synagrops japonicus[6].

Znaczenie gospodarcze edytuj

Ze względu na brak znaczenia gospodarczego nie jest celem połowów. Jako że jest to ryba głębinowa, rzadko pojawia się jako przyłów. Daje się zwabić światłem przy nocnych połowach[4][2].

Ochrona edytuj

W 2015 IUCN uznała ją za gatunek najmniejszej troski (LC), na podstawie oceny z roku 2014. Trend globalnej populacji nie jest znany[2].

Przypisy edytuj

  1. Nemichthys scolopaceus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2018-11-18] (ang.).
  2. a b c d e f E. Karmovskaya i inni, Nemichthys scolopaceus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, DOI10.2305/IUCN.UK.2015-4.RLTS.T190214A60794470.en [dostęp 2018-11-18] (ang.).
  3. Eugeniusz Grabda, Tomasz Heese: Polskie nazewnictwo popularne krągłouste i ryby – Cyclostomata et Pisces. Koszalin: Wyższa Szkoła Inżynierska w Koszalinie, 1991.
  4. a b c Stanisław Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Morskie, 1982, s. 232.
  5. a b R. Fricke, W. N. Eschmeyer, R. van der Laan (eds): Catalog of Fishes: genera, species, references (electronic version). California Academy of Sciences. [dostęp 2018-11-18]. (ang.).
  6. a b c d e f g h Nemichthys scolopaceus. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 2018-11-18]
  7. Miller Michael J. & Hanel Reinhold: The Sargasso Sea subtropical gyre : the spawning and larval development area of both freshwater and marine eels. Washington, D.C.: Secretariat of the Sargasso Sea Alliance, 2011. ISBN 978-0-9847520-9-6.
  8. Imants G. Priede: Deep-Sea Fishes: Biology, Diversity, Ecology and Fisheries. Cambridge University Press, 2017, s. 165. ISBN 978-1107083820.
  9. Josef H. Reichholf, Gunter Steinbach (red.): Wielka encyklopedia ryb: słodkowodne i morskie ryby Europy. Wiesław Wiśniewolski (tłum.). Warszawa: Muza, 1994, s. 46. ISBN 83-7079-317-7.
  10. A.N. Shukla: Physiology of Fishes. New Delhi: Discovery Publishing House, 2009, s. 311. ISBN 978-81-8356-384-0. [dostęp 2018-11-18].