Szczawiór
Szczawiór (Oxyria Hill.) – rodzaj roślin z rodziny rdestowatych. Obejmuje trzy gatunki[3]. Rośliny te występują na półkuli północnej na obszarach okołoarktycznych oraz w górach Ameryki Północnej, Europy i Azji[3][5]. W Polsce występuje jeden gatunek – szczawiór alpejski Oxyria digyna[6].
 Szczawiór alpejski | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
szczawiór | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Oxyria Hill. Veg. Syst. 10: 24 (1765)[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Oxyria digyna (L.) Hill.[4]. | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
Szczawiór alpejski jest uprawiany jako roślina ozdobna w ogrodach skalnych. Liście tej rośliny są jadalne[7].
Naukowa nazwa rodzajowa utworzona została z greckich słów: oxys – kwaśny -aria – posiadać, w nawiązaniu do smaku liści[5].
Morfologia
edytuj- Pokrój
- Rośliny zielne, wieloletnie, czasem słabo drewniejące u nasady pędu[8]. Z kłączem lub bez[5]. Łodygi wzniesione, nagie, rozgałęzione[8][5].
- Liście
- Zebrane w rozetę przyziemną, sezonowe, skrętoległe i ogonkowe. Blaszka okrągławonerkowata, na szczycie zaokrąglona lub ucięta, u nasady sercowata, całobrzega, czasem falista[8][5]. Gatka rurkowata, błoniasta, całobrzega[8].
- Kwiaty
- Drobne, obupłciowe, czasem też jednopłciowe, tworzące wiechowaty kwiatostan w szczytowej części łodygi. Kwiaty zebrane są w pęczki do 3–7 (rzadko pojedyncze) otulone gatkami. Okwiat 4-działkowy, niezróżnicowany na kielich i koronę, ale zewnętrzna para listków węższa od wewnętrznych. Zalążnia zwieńczona dwiema szyjkami. Pręcików jest 6[8][5].
- Owoce
- Nagie, orzeszki dwubocznie wypukłe, jajowate, otoczone skrzydełkami[8][5].
Systematyka
edytuj- Pozycja systematyczna
Rodzaj szczawiór należy do plemienia Rumiceae z podrodziny Polygonoideae w rodzinie rdestowatych Polygonaceae[2][9]. W obrębie plemienia zajmuje pozycję bazalną, co oznacza, że jest siostrzany parze rodzajów szczaw Rumex i rabarbar Rheum[9].
- Pozycja rodzaju na tle kladogramu podrodziny Polygonoideae[2][9]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Wykaz gatunków[3]
- Oxyria caucasica Chrtek & Šourková
- Oxyria digyna (L.) Hill. – szczawiór alpejski
- Oxyria sinensis Hemsl.
Przypisy
edytuj- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b c Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
- ↑ a b c d e Oxyria Hill. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-07-30].
- ↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-20].
- ↑ a b c d e f g Craig C. Freeman, John G. Packer: Oxyria Hill. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-07-30].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 126, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 665, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b c d e f Li Anjen, Alisa E. Grabovskaya-Borodina: Oxyria Hill. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-07-30].
- ↑ a b c Tanja M. Schuster, James L. Reveal, Michael J. Bayly, Kathleen A. Kron. An updated molecular phylogeny of Polygonoideae (Polygonaceae): Relationships of Oxygonum, Pteroxygonum, and Rumex, and a new circumscription of Koenigia. „Taxon”. 64, 6, s. 1188-1208, 2015. DOI: 10.12705/646.5.