Wikipedia

Penicillium

rodzaj grzybów
(Przekierowano z Pędzlak)

Penicillium Link (pędzlak) – rodzaj grzybów z rodziny kropidlakowatych (Aspergillaceae)[1].

Pędzlak
Ilustracja
Pędzlak na mandarynce
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

workowce

Klasa

Eurotiomycetes

Rząd

kropidlakowce

Rodzina

kropidlakowate

Rodzaj

pędzlak

Nazwa systematyczna
Penicillium Link
Mag. Gesell. naturf. Freunde, Berlin 3(1-2): 16 (1809)
Typ nomenklatoryczny

Penicillium crustaceum Link 1809

Multimedia w Wikimedia Commons
Penicillium crustaceum
Budowa anamorfy Penicilliumm
Konidiofory z konidiami
Penicillusy: A – monowertycjoidalne, B – diwertycjoidalne, C – triwertycjoidalne

Charakterystyka

edytuj

Są to grzyby mikroskopijne tworzące na powierzchni nalot potocznie zwany pleśnią. Z tworzących go strzępek wyrastają prostopadle do nich konidiofory, które na szczycie okółkowo, dość regularnie rozgałęziają się, tworząc strukturę o nazwie penicillus wytwarzającą zarodniki. W zależności od liczby okółków wyróżnia się[2]:

  • penicillusy pojedyncze (monowertycjoidalne) to znaczy, że fialidy powstają bezpośrednio na konidioforach bez pośrednich elementów podtrzymujących;
  • penicillusy podwójne (biwertycjoidalne), czyli fialidy są podtrzymywane przez metule;
  • penicillusy potrójne (triwertycjoidalne). składające się z trzech okółków (ramion, metuli i fialid).
  • penicillusy poczwórne (tetrawertycjoidalne), składajaće się z czterech okółków – występują tylko u kilku gatunków

Na końcach fialid powstają zarodniki konidialne tworzące łańcuszki bazypetalne. Nadaje to strzępkom kształt pędzelków – stąd nazwa grzyba. Konidia są jednokomórkowe, kuliste, elipsoidalne lub owalne, gładkie lub chropowate, o barwie od jasnoszarej do zielonkawej, w masie są zielone, pylące i suche[2].

Opisane powyżej formy Penicillium to formy bezpłciowe (anamorfy). Formy płciowe (teleomorfy) dawniej uznawane były za odrębne gatunki z rodzajów Eupenicillium i Talaromyces[2]. Obecnie są to synonimy. U niektórych gatunków znane są wyłącznie anamorfy[1].

Znanych jest ponad 300 gatunków. Rozróżniane są poprzez mikroskopową analizę ich morfologii, analizę metodami biologii molekularnej i analizę budowy DNA. W laboratorium kolonie Penicillium hodowane są na podłożach hodowlanych na szalkach Petriego. Najlepiej nadają się do tego celu podłoża: CzA (Czapka), CYA, MCZ i M 20. Penicillium zaszczepia się na podłożu w trzech miejscach i trzyma na szalkach odwróconych do góry dnem (zapobiega to rozsiewaniu się zarodników). Dobrze zarodnikujące kultury tworzą się po 7–10 dniach[2].

Klasyfikacja w obrębie Penicillium opiera się przede wszystkim na mikroskopowej morfologii struktury penicillusa. Rodzaj jest podzielony na podrodzaje na podstawie liczby i układu fialid oraz metuli i ramion. Obecnie akceptowana klasyfikacja obejmuje cztery podrodzaje[3]:

  • w podrodzaju Aspergillosis penicillusy są pojedyncze (monowerticilioidalne);
  • w podrodzajach Furcatum i Verticillium penicillusy są podwójne (biwerticilioidalne);
  • w podrodzaju Penicillium penicillusysą potrójne (triwerticilioidalne).

Oddzielenie podrodzaju Furcatum od podrodzaju Biverticillium opiera się na niewielkich różnicach w kształcie fialid, długości metuli i niektórych innych cechach, które nie są oczywiste na pierwszy rzut oka, ale odzwierciedlają podstawowe różnice filogenetyczne między podrodzajem Biverticillium a innymi podrodzajami[3].

Systematyka i nazewnictwo

edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum
Aspergillaceae, Eurotiales, Eurotiomycetidae, Eurotiomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Synonimy nazwy naukowej

Aspergilloides Dierckx, Carpenteles Langeron, Chromocleista Yaguchi & Udagawa, Citromyces Wehmer, Coremium Link, Eladia G. Sm., Eupenicillium F. Ludw., Floccaria Grev., Hemicarpenteles A.K. Sarbhoy & Elphick, Pritzeliella Henn., Thysanophora W.B. Kendr., Torulomyces Delitsch, in Lembke & Delitsch, Walzia Sorokīn[4].

Gatunki występujące w Polsce

Nazwy naukowe według Index Fungorum[5]. Wykaz gatunków według W. Mułenko[6] i innych[7][8]. Pominięto taksony według Index Fungorum niepewne.

Znaczenie

edytuj

Gatunki z rodzaju Penicillium powszechnie występują we wszystkich strefach klimatycznych. Są głównie saprotrofami, ale niektóre gatunki są okolicznościowymi pasożytami roślin[2].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2020-10-15] (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g Joanna Marcinkowska, Oznaczanie rodzajów grzybów sensu lato ważnych w fitopatologii, Warszawa: PWRiL, 2012, s. 256–257, ISBN 978-83-09-01048-7.
  3. ↑ a b J.I. Pitt, Penicillium. Introduction, [w:] Richard K. Robinson (red.), Encyclopedia of Food Microbiology, Elsevier Ltd. All data=1999, s. 1655–1662, ISBN 978-0-12-227070-3.
  4. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2016-02-10] (ang.).
  5. ↑ Index Fungorum (wyszukiwarka taksonów) [online] [dostęp 2024-12-08] (ang.).
  6. ↑ Wiesław Mułenko, Tomasz Majewski, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Wstępna lista grzybów mikroskopijnych Polski, Kraków: W. Szafer. Institute of Botany, PAN, 2008, s. 440–455, ISBN 978-83-89648-75-4.
  7. ↑ a b Agnieszka Piwoni, Występowanie grzybów na bulwach sparaksisu uprawianego w okolicach Lublina, „Acta Agrobotanica”, 58 (2), 2005, s. 243–254.
  8. ↑ Zbigniew Borecki, Małgorzata Solenberg (red.), Polskie nazwy chorób roślin uprawnych, wyd. 2, Poznań: Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne, 2017, ISBN 978-83-948769-0-6.
  9. ↑ L. de Carli L, L. Larizza, Griseofulvin, „Mutation Research”, 195 (2), 1988, s. 91–126, DOI: 10.1016/0165-1110(88)90020-6, PMID: 3277037.
  10. ↑ S. Marianski, A. Mariański, The Art of Making Fermented Sausages, Bookmagic LLC, 2009, s. 47, ISBN 978-0-9824267-1-5.
  11. ↑ a b Al Leitão, Potential of Penicillium species in the bioremediation field, „International Journal of Environmental Research and Public Health”, 6 (4), 2009, s. 1393–1417, DOI: 10.3390/ijerph6041393, PMID: 19440525, PMCID: PMC2681198.
  12. ↑ Pacific Pests and Pathogens – Fact Sheets [online] [dostęp 2020-10-17] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-06].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Penicillium&oldid=76080009”