Pierwiastki czwartego okresu
Pierwiastki czwartego okresu – pierwiastki chemiczne znajdujące się w czwartym okresie układu okresowego pierwiastków, o liczbach atomowych od 19 do 36. 16 pierwiastków jest w temperaturze pokojowej ciałami stałymi, 1 cieczą (brom) i 1 gazem (krypton).
Lista edytuj
| Z | Symbol | Nazwa | Właściwości metaliczne | Konfiguracja elektronowa |
|---|---|---|---|---|
| 19 | K | potas | metal alkaliczny | [Ar]4s1 |
| 20 | Ca | wapń | metal ziem alkalicznych | [Ar]4s2 |
| 21 | Sc | skand | metal przejściowy | [Ar]3d14s2 |
| 22 | Ti | tytan | metal przejściowy | [Ar]3d24s2 |
| 23 | V | wanad | metal przejściowy | [Ar]3d34s2 |
| 24 | Cr | chrom | metal przejściowy | [Ar]3d54s1 |
| 25 | Mn | mangan | metal przejściowy | [Ar]3d54s2 |
| 26 | Fe | żelazo | metal przejściowy | [Ar]3d64s2 |
| 27 | Co | kobalt | metal przejściowy | [Ar]3d74s2 |
| 28 | Ni | nikiel | metal przejściowy | [Ar]3d84s2 |
| 29 | Cu | miedź | metal przejściowy | [Ar]3d104s1 |
| 30 | Zn | cynk | metal przejściowy | [Ar]3d104s2 |
| 31 | Ga | gal | metal | [Ar]3d104s24p1 |
| 32 | Ge | german | półmetal | [Ar]3d104s24p2 |
| 33 | As | arsen | półmetal | [Ar]3d104s24p3 |
| 34 | Se | selen | niemetal | [Ar]3d104s24p4 |
| 35 | Br | brom | niemetal | [Ar]3d104s24p5 |
| 36 | Kr | krypton | niemetal | [Ar]3d104s24p6 |
Pierwiastki znajdujące się w okresie edytuj
Potas edytuj
Bardzo miękki metal. W kontakcie z wodą i kwasami zapala się i często wybucha. Tworzy wodorki. Musi być przechowywany w nafcie. Odkryty w 1807 r.
Wapń edytuj
Srebrzystobiały metal. Podobnie jak potas i sód, musi być przechowywany w nafcie. Odkryty już w starożytności.
Skand edytuj
Srebrzystoszary, miękki metal. Na powietrzu łatwo pokrywa się żółtawą warstwą tlenku, Sc
2O
3. Z kwasami tworzy sole.
Tytan edytuj
Srebrzystobiały, lekki i wytrzymały metal. Dodawany jako dodatek stopowy do żelaza, aluminium, wanadu, molibdenu i innych.
Wanad edytuj
Lśniący, srebrzysty metal. W stanie czystym jest kowalny i ciągliwy. Staje się kruchy w temp. powyżej 300 °C.
Chrom edytuj
Chrom metaliczny jest srebrzystoszarym metalem (z błękitnym połyskiem w świetle); na powietrzu reaguje z tlenem, ulega pasywacji i powstaje tlenek chromu(III), który tworzy powłokę ochronną i zabezpiecza postępowaniu korozji na metalu.
Mangan edytuj
Metaliczny mangan jest twardym, srebrzystym i kruchym materiałem o różowym połysku. Jest masowo stosowanym dodatkiem do stali, obniżając jej temperaturę topnienia i poprawiając właściwości mechaniczne. Wykazuje właściwości paramagnetyczne.
Żelazo edytuj
Czyste żelazo jest lśniącym, srebrzystym, dość twardym i stosunkowo trudnotopliwym metalem, który ulega pasywacji. Domieszka krzemu bądź węgla, związana z procesem otrzymywania metalu z rud żelaza, zwiększa głębokość i szybkość korozji.
Kobalt edytuj
Niebieskawoszary metal. Kobalt jest składnikiem niektórych stopów o wysokich parametrach (tzw. nadstopy). W postaci metalicznej lub jako tlenek jest składnikiem elektrod akumulatorów litowo-jonowych, niklowo-kadmowych i niklowo-metalowo-wodorkowych.
Nikiel edytuj
Nikiel metaliczny jest srebrzystobiałym połyskującym metalem, trudno korodującym i odpornym na ścieranie. Stosuje się go do tworzenia błyszczących powłok galwanicznych na powierzchni elementów stalowych. W stopach z miedzią stosowany do wyrobu monet, sztućców itp.
Miedź edytuj
Czerwonobrunatny miękki metal. Używana do produkcji kabli.
Cynk edytuj
Niebieskawoszary kruchy metal. Na powietrzu ulega podobnej do aluminium pasywacji. Został odkryty w Indiach lub Chinach przed 1500 p.n.e. Do Europy metal ten zawędrował dopiero w XVII wieku.
Gal edytuj
Jest łatwo topliwym, srebrzystobiałym, miękkim metalem. Topi się już w temperaturze 29,76 °C i trzymany w dłoni zamienia się w ciecz. Pierwiastkowy gal nie występuje w przyrodzie, ale można go łatwo uzyskać poprzez wytapianie.
German edytuj
Srebrzystoszary metal. Jest ważnym półprzewodnikiem, wykorzystywanym do produkcji tranzystorów i inny części elektronicznych.
Arsen edytuj
Stalowoszary metal. Do naturalnych źródeł arsenu w przyrodzie zalicza się erupcje wulkanów (około 17 000 ton rocznie) i (w mniejszym stopniu) ługowanie arsenu ze skał osadowych i magmowych.
Selen edytuj
Selen jest czarnym lub czerwonym niemetalem. Swoimi właściwościami nieco przypomina siarkę (w układzie okresowym leży pod nią, w grupie tlenowców.
Brom edytuj
Czerwonobrunatna ciecz. Jest jednym z dwóch pierwiastków, które w warunkach standardowych znajduje się w tym stanie skupienia.
Krypton edytuj
Bezbarwny gaz. Świeci w silnym polu elektrycznym.
Bibliografia edytuj
- pierwiastków chemicznych układ okresowy, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2013-02-08].
- Jerzy Minczewski, Zygmunt Marczenko, Chemia analityczna – 1 podstawy teoretyczne i analiza jakościowa, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13498-4, ISBN 83-01-13499-2, OCLC 749313943.