Krypton
Krypton (Kr; z gr. κρυπτός (kryptos) = „ukryty”[6][7]) – pierwiastek chemiczny z grupy helowców w układzie okresowym. Jest to bezbarwny, niereaktywny gaz.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| brom ← krypton → – | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wygląd | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| bezbarwny | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Widmo emisyjne kryptonu | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Nazwa, symbol, l.a. | krypton, Kr, 36 (łac. krypton) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Grupa, okres, blok | 18, 4, p | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Stopień utlenienia | II | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Właściwości metaliczne | gaz szlachetny | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Masa atomowa | 83,798(2) u[4][a] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Stan skupienia | gazowy | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Gęstość | 3,425 kg/m³[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Temperatura topnienia | −157,38 °C (punkt potrójny)[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Temperatura wrzenia | −153,34 °C[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | 7439-90-9 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | 5416 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Został odkryty w roku 1898 przez W. Ramsaya i M.W. Traversa. Nazwa pochodzi od greckiego kryptos – „ukryty”[8].
Występuje w atmosferze ziemskiej w ilości ok. 1,14 ppm. Jest jednym z produktów rozpadu promieniotwórczego uranu i plutonu. Nie ma znaczenia biologicznego. Ma 32 izotopy z przedziału liczby masowej 69–100 o okresie półtrwania minimum 1 ms[9]. Trwałe są izotopy 78, 80, 82, 83, 84 i 86.
Jest bardzo słabo reaktywny, podobnie jak inne gazy szlachetne. Reaguje tylko z gazowym fluorem pod wysokim ciśnieniem, tworząc fluorek kryptonu(II) oraz w specyficznych warunkach z fluorowodorem, tworząc fluorowodorek kryptonu. Tworzy również kompleksy klatratowe z wodą i hydrochinonem. Dzięki niskiej przewodności cieplnej, podobnie jak argon, wykorzystywany jest do wypełniania żarówek i szyb zespolonych w nowoczesnych oknach. Inne jego praktyczne zastosowanie to wyszukiwanie rud uranu, jako że jest jednym z częstych produktów jego rozszczepienia.
Izotop 86Kr ma pomarańczowoczerwoną linię w widmie atomowym. Długość fali elektromagnetycznej tej linii stanowiła od 1960 do roku 1983 wzorzec metra w systemie SI, według wzoru: 1 metr = 1650763,73 długości fali tej linii[10].
UwagiEdytuj
- ↑ Z uwagi na zmienność abundancji izotopów pierwiastka w naturze, podany został zakres wartości masy atomowej dla naturalnych źródeł tego pierwiastka. W dostępnych komercyjnie produktach mogą występować znaczne odchylenia masy atomowej od podanej, z uwagi na zmianę składu izotopowego w rezultacie nieznanego bądź niezamierzonego frakcjonowania izotopowego. Znane są próbki geologiczne, w których pierwiastek ten ma skład izotopowy odbiegający od występującego w większości źródeł naturalnych. Masa atomowa pierwiastka w tych próbkach może więc różnić się od podanej w stopniu większym niż wskazana niepewność.
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b c d Lide 2009 ↓, s. 4-69.
- ↑ Lide 2009 ↓, s. 6-52.
- ↑ Krypton (nr 00484) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2011-09-30]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Juris Meija i inni, Atomic weights of the elements 2013 (IUPAC Technical Report), „Pure and Applied Chemistry”, 88 (3), 2016, s. 265–291, DOI: 10.1515/pac-2015-0305 (ang.).c?
- ↑ Wartość dla ciała stałego według: Singman, Charles N. Atomic volume and allotropy of the elements. „Journal of Chemical Education”. 61 (2), s. 137–142, 1984. DOI: 10.1021/ed061p137.
- ↑ Witold Doroszewski (red.): krypton. W: Słownik języka polskiego [on-line]. PWN. [dostęp 2016-02-03].
- ↑ Słownik grecko-polski. Zofia Abramowiczówna (red.). T. II. PWN, 1960.
- ↑ Ignacy Eichstaedt: Księga pierwiastków. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973, s. 74. OCLC 839118859.
- ↑ Nudat 2
- ↑ Jacka Challoner, Pierwiastki, czyli z czego zbudowany jest wszechświat, Poznań: Publicat, 2018, s. 150, ISBN 978-83-245-2131-9.
BibliografiaEdytuj
- CRC Handbook of Chemistry and Physics, David R. Lide (red.), wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
