Niob
Niob (Nb, łac. niobium) – pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych układu okresowego. Nazwa pochodzi od Niobe, córki Tantala z mitologii greckiej. W anglosaskiej literaturze dotyczącej metalurgii spotykana jest nazwa Columbium z symbolem Cb.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| cyrkon ← niob → molibden | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wygląd | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| metaliczny szary, anodowany jest niebieskawy | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Widmo emisyjne niobu | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Nazwa, symbol, l.a. | niob, Nb, 41 (łac. niobium) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Grupa, okres, blok | 5 (VB), 5, d | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Stopień utlenienia | III, V | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Właściwości metaliczne | metal przejściowy | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Właściwości tlenków | średnio kwasowe | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Masa atomowa | 92,90637(1)[3][a] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Stan skupienia | stały | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Gęstość | 8570 kg/m³ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Temperatura topnienia | 2477 °C[1] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Temperatura wrzenia | 4744 °C[1] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | 7440-03-1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | 23936[4] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
CharakterystykaEdytuj
Jest to stalowoszary, miękki, ciągliwy i kowalny metal, podobny właściwościami do tantalu. Nie ulega korozji nawet w wysokiej temperaturze, jest odporny na działanie mocnych kwasów nieorganicznych i wody królewskiej, a także stopionych alkaliów[5]. Reaguje, podobnie jak tantal, z kwasem fluorowodorowym, z utworzeniem kompleksu, kwasu sześciofluoroniobowego(V):
- 2Nb + 12HF → 2NbF−
6 + 2H+
+ 5H
2↑
W środowisku niekompleksującym jony niobu nie istnieją – strąca się wodorotlenek Nb(OH)
5. Niob tworzy tlenek Nb
2O
5, który reaguje z roztopionymi alkaliami, tworząc niobiany, rozpuszczalne w wodzie tylko przy wysokim pH. Jony niobu na V stopniu utlenienia są bezbarwne, na IV i III stopniu utlenienia mają zabarwienie.
WystępowanieEdytuj
Występuje w skorupie ziemskiej w ilości 20 ppm. Minerałem tego pierwiastka jest kolumbit (Fe,Mn)Nb
2O
6.
OdkrycieEdytuj
Niob został odkryty w 1801 r. przez Charlesa Hatchetta.
ZastosowanieEdytuj
Otrzymuje się go na skalę przemysłową i stosuje do produkcji stopów z żelazem i niklem, a także w technice jądrowej. Stopy niobu z cyną i glinem wykazują właściwości nadprzewodzące.
W 2010 roku wydobyto łącznie 62 900 ton niobu, z czego 58 tys. ton (ok. 92%) w Brazylii, zaś 4,42 tys. ton (ok. 7%) w Kanadzie[6].
UwagiEdytuj
- ↑ Wartość w nawiasie oznacza niepewność związaną z ostatnią cyfrą znaczącą.
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b CRC Handbook of Chemistry and Physics, David R. Lide (red.), wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-24, ISBN 978-1-4200-9084-0.
- ↑ Niob (nr 262722) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Stanów Zjednoczonych (ze względu na zmianę sposobu wywołania karty charakterystyki, aby pobrać kartę dla obszaru USA, na stronie produktu należy zmienić lokalizację na "United States" i ponownie pobrać kartę). [dostęp 2011-10-05].
- ↑ Standard Atomic Weights of 14 Chemical Elements Revised. „Chemistry International”. 40 (4), s. 23–24, 2018-10-29. DOI: 10.1515/ci-2018-0409. ISSN 1365-2192 (ang.).
- ↑ Niob (CID: 23936) (ang.) w bazie PubChem, United States National Library of Medicine.
- ↑ Nowak, Izabela; Ziolek, Maria. Niobium Compounds: Preparation, Characterization, and Application in Heterogeneous Catalysis. „Chemical Reviews”. 99 (12), s. 3603–3624, 1999. DOI: 10.1021/cr9800208. PMID: 11849031.
- ↑ John F. Papp: Niobium. U.S. Geological Survey, styczeń 2011. [dostęp 2013-09-17].
BibliografiaEdytuj
- Jerzy Minczewski, Zygmunt Marczenko, Chemia analityczna. 1. Podstawy teoretyczne i analiza jakościowa, Warszawa: PWN, 2001, ISBN 83-01-13498-4, ISBN 83-01-13499-2, OCLC 749313943.