Rutherford (pierwiastek)

Rutherford (Rf, łac. rutherfordium), wcześniej unnilquadium (Unq) – pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych w układzie okresowym, niewystępujący naturalnie na Ziemi. Nazwa pochodzi od nazwiska fizyka Ernesta Rutherforda. Posiada on własności chemiczne podobne do hafnu.

Rutherford

lorens ← rutherford → dubn
Hf ↑ Rf ↓ Upq 104 Rf
Ogólne informacje
Nazwa, symbol, l.a.	rutherford, Rf, 104
Grupa, okres, blok	4, 7, d
Stopień utlenienia	IV
Właściwości metaliczne	metal przejściowy
Masa atomowa	[267]
Numer CAS	53850-36-5
Właściwości atomowe Konfiguracja elektronowa [Rn]5f146d27s2 Zapełnienie powłok 2, 8, 18, 32, 32, 10, 2 (wizualizacja powłok)
Najbardziej stabilne izotopy izotop wyst. o.p.r. s.r. e.r. MeV p.r. 257Rf {syn.} 3,5 s 89% α 11% w.e. 8,28 253No 257Lr 257mRf {syn.} 4,0 s α 9,25 253No 261aRf {syn.} 1,1 min α 8,28 257No 261bRf {syn.} 3,0 s 91% SF 9% α 8,51 257No 263aRf? {syn.} ~15 min SF α? 7,90 259No 263bRf {syn.} 8 s SF 267Rf {syn.} 1,3 h SF
Niebezpieczeństwa Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Wiarygodne źródła oznakowania tej substancji według kryteriów GHS są niedostępne.

Zidentyfikowane zostały jego izotopy z przedziału mas 253-268.

Izotop ²⁶⁰Rf został prawdopodobnie otrzymany (istnieją co do tego duże kontrowersje) w 1964 roku w Dubnej przez zespół założony przez I. Kurczatowa w Rosji, przez bombardowanie izotopu ²⁴⁹Cf jądrami izotopu ¹²C.

Podobny eksperyment wykonany przez grupę A. Ghiorso w 1969 roku na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley doprowadził do otrzymania izotopu ²⁵⁷Rf. Wyniki Ghiorso stoją w sprzeczności z wynikami zespołu z Dubnej i dlatego obecnie kwestionuje się prawo Rosjan do pierwszeństwa otrzymania tego pierwiastka.

Nazwa

W latach 70. XX w., po śmierci Kurczatowa, Rosjanie nazwali ten pierwiastek od jego nazwiska – kurczatow (Ku), zaś Amerykanie używali nazwy zaproponowanej przez Ghiorso od nazwiska Ernesta Rutherforda – rutherford.

Komisja nazewnicza IUPAC zdecydowała w 1989 roku, że pierwiastek ten będzie nazywał się tymczasowo unnilquadium, co pochodzi od jego liczby atomowej. W 1997 roku zaaprobowana została amerykańska propozycja nazwy.

Związki chemiczne rutherfordu

Dotąd udało się otrzymać 4 związki rutherfordu:

• Chlorek rutherfordu, RfCl
  4
• Bromek rutherfordu, RfBr
  4
• Tlenochlorek rutherfordu, RfOCl
  2
• Chlororutherford potasu, K
  2RfCl
  6