Lantan
Lantan (La, łac. lanthanum) – pierwiastek chemiczny należący do bloku f w układzie okresowym.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
bar ← lantan → cer | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wygląd | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
srebrzystobiały | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
![]() Widmo emisyjne lantanu | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nazwa, symbol, l.a. | lantan, La, 57 (łac. lanthanum) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Grupa, okres, blok | –, 6, f | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Stopień utlenienia | III | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Właściwości metaliczne | lantanowiec | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Właściwości tlenków | silnie zasadowe | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Masa atomowa | 138,90547(7)[a][3] u | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Stan skupienia | stały | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Gęstość | 6146 kg/m³ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Temperatura topnienia | 920 °C[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Temperatura wrzenia | 3464 °C[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Numer CAS | 7439-91-0 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
PubChem | 23926[4] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa) |
Został odkryty w 1839 roku przez ucznia Berzeliusa Carla Gustawa Mosandera w zanieczyszczeniach tlenku ceru. Nazwę nadał Berzelius od greckiego słowa lanthanein – ukrywać się, gdyż pierwiastek ten „ukrywał się” w tlenku ceru[5].
IUPAC zalicza lantan do lantanowców[6][7], w podręcznikach spotyka się jednak często przypisanie lantanu do skandowców, a nie lantanowców[8][9].
Spis treści
CharakterystykaEdytuj
Lantan jest srebrzystobiałym metalem, jest miękki i kowalny. Utlenia się na powietrzu, rozkłada wodę, rozpuszcza się w kwasach z wyjątkiem stężonego kwasu siarkowego. Stosowany jest jako dodatek do stali, do stopów glinu i miedzi. Tlenek lantanu służy do wyrobu szkieł optycznych.
WystępowanieEdytuj
Lantan występuje w skorupie ziemskiej w ilości 32 ppm (wagowo). Najważniejszymi minerałami lantanu są:
- monacyt (Ce,La,Th,Nd,Y,Pr)PO4 – tzw. piasek monacytowy;
- bastnezyt (Ce,La,Nd,Y,Pr)CO3F;
- ceryt fluorowy (La,Ce)F3;
- parazyt (Ce,La)2O3.
Zobacz teżEdytuj
UwagiEdytuj
- ↑ Liczba w nawiasie oznacza niepewność ostatniego podanego miejsca po przecinku.
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b CRC Handbook of Chemistry and Physics, David R. Lide (red.), wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-19, ISBN 978-1-4200-9084-0 .
- ↑ Lantan (nr 263109) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Stanów Zjednoczonych (ze względu na zmianę sposobu wywołania karty charakterystyki, aby pobrać kartę dla obszaru USA, na stronie produktu należy zmienić lokalizację na "United States" i ponownie pobrać kartę). [dostęp 2011-10-02].
- ↑ Current Table of Standard Atomic Weights in Order of Atomic Number (ang.). Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights, IUPAC, 2013-09-24. [dostęp 2013-12-02].
- ↑ Lantan (CID: 23926) (ang.) w bazie PubChem, United States National Library of Medicine.
- ↑ Ignacy Eichstaedt: Księga pierwiastków. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973, s. 340. OCLC 839118859.
- ↑ Nomenclature of Inorganic Chemistry: Second Edition – Definitive Rules 1970. „Pure Appl. Chem.”. 28 (1), s. 1–110, 1971. DOI: 10.1351/pac197128010001.
- ↑ Nomenclature of Inorganic Chemistry. IUPAC Recommendations 2005 („Red Book”). The Royal Society of Chemistry, 2005, s. 51.
- ↑ J.D. Lee: Zwięzła chemia nieorganiczna. Wyd. 1. Warszawa: PWN, 1997, s. 308-309, 395. ISBN 83-01-12352-4.
- ↑ Adam Bielański: Podstawy chemii nieorganicznej. Wyd. 5. Warszawa: PWN, 2002, s. 991. ISBN 83-01-13654-5.