Lantan

Lantan (La, łac. lanthanum) – pierwiastek chemiczny należący do bloku f w układzie okresowym.

Lantan
bar ← lantan → cer
– ↑ La ↓ Ac 57 La
Wygląd
srebrzystobiały
Widmo emisyjne lantanu
Ogólne informacje
Nazwa, symbol, l.a.	lantan, La, 57 (łac. lanthanum)
Grupa, okres, blok	–, 6, f
Stopień utlenienia	III
Właściwości metaliczne	lantanowiec
Właściwości tlenków	silnie zasadowe
Masa atomowa	138,90547(7) u
Stan skupienia	stały
Gęstość	6146 kg/m³
Temperatura topnienia	920 °C
Temperatura wrzenia	3464 °C
Numer CAS	7439-91-0
PubChem	23926
Właściwości atomowe Promień • atomowy • walencyjny 195 pm 169 Konfiguracja elektronowa [Xe]5d16s2 Zapełnienie powłok 2, 8, 18, 18, 9, 2 (wizualizacja powłok) Elektroujemność • w skali Paulinga • w skali Allreda 1,10 1,08 Potencjały jonizacyjne I 538,1 kJ/mol II 1067 kJ/mol III 1850,3 kJ/mol
Właściwości fizyczne Ciepło parowania 414 kJ/mol Ciepło topnienia 6,2 kJ/mol Ciśnienie pary nasyconej 1,33×10−7 Pa (1193 K) Konduktywność 1,26×106 S/m Ciepło właściwe 190 J/(kg·K) Przewodność cieplna 13,5 W/(m·K) Układ krystalograficzny heksagonalny Twardość • w skali Mohsa 2,5 Prędkość dźwięku 2475 m/s (293,15 K) Objętość molowa 22,39×10−6 m³/mol
Najbardziej stabilne izotopy izotop wyst. o.p.r. s.r. e.r. MeV p.r. 137La {syn.} 6×104 lat w.e. 0,600 137Ba 138La 0,09% 1,05×1011 lat w.e. β− 1,737 1,044 138Ba 138Ce 139La 99,91% stabilny izotop z 82 neutronami 140La {syn.} 40,28 godzin β− 3,761 140Ce
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2011-10-02] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanej karty charakterystyki Niebezpieczeństwo Zwroty H H260, EUH014 Zwroty P P223, P231+P232, P370+P378, P422 Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Na podstawie podanej karty charakterystyki Łatwopalny (F) Zwroty R R14/15 Zwroty S S43 NFPA 704 Na podstawie podanego źródła 2 0 2 W
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)

Został odkryty w 1839 roku przez ucznia Berzeliusa Carla Gustawa Mosandera w zanieczyszczeniach tlenku ceru. Nazwę nadał Berzelius od greckiego słowa lanthanein – ukrywać się, gdyż pierwiastek ten „ukrywał się” w tlenku ceru.

IUPAC zalicza lantan do lantanowców, w podręcznikach spotyka się jednak często przypisanie lantanu do skandowców, a nie lantanowców.

Charakterystyka

Lantan jest srebrzystobiałym metalem, jest miękki i kowalny. Utlenia się na powietrzu, rozkłada wodę, rozpuszcza się w kwasach z wyjątkiem stężonego kwasu siarkowego. Stosowany jest jako dodatek do stali, do stopów glinu i miedzi. Tlenek lantanu służy do wyrobu szkieł optycznych.

Występowanie

Lantan występuje w skorupie ziemskiej w ilości 32 ppm (wagowo). Najważniejszymi minerałami lantanu są:

• monacyt (Ce,La,Th,Nd,Y,Pr)PO₄ – tzw. piasek monacytowy;
• bastnezyt (Ce,La,Nd,Y,Pr)CO₃F;
• ceryt fluorowy (La,Ce)F_3;
• parazyt (Ce,La)₂O_3.

Zobacz też

• Klasyfikacja lantanowców i aktynowców