Wikipedia

Plac Świętojański we Wrocławiu

Plac we Wrocławiu

Plac Świętojański (St. Jahannesplatz) – plac położony we Wrocławiu na osiedlu Leśnica w obrębie dzielnicy Fabryczna. Pierwotnie stanowił on plac przed Zamkiem w Leśnicy[1].

plac Świętojański
Leśnica
Ilustracja
Zamek w Leśnicy
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Miejscowość

Wrocław

Położenie na mapie Wrocławia
Mapa konturowa Wrocławia, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „plac Świętojański”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „plac Świętojański”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „plac Świętojański”
51°08′44,260″N 16°52′12,951″E/51,145628 16,870264
Multimedia w Wikimedia Commons
Figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem i Świętego Jana Nepomucena
Park Leśnicki.

Historia

edytuj

W 1132 roku powstał tu gródek, później od około 1200 roku murowany, następnie w 1610 roku rozbudowany i wielokrotnie przebudowywany jako zamek i później pałac[2]. Obecny plac pokrywa się z dawnym placem przed Zamkiem w Leśnicy, znajdującym się pomiędzy główną ulicą (obecnie ulica Średzka) miasta Leśnica a fortyfikacjami. W 1743 roku na placu ustawiono barokową figurę Matki Boskiej z Dzieciątkiem i Świętego Jana Nepomucena, która ufundowana została przez Zakon Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą. Ten święty stał się patronem placu, któremu nadano nazwę St. Jahannesplatz. Około 1900 roku rezydencję zamkową oddzielono od publicznej przestrzeni murem, a od strony północno-wschodniej zamknięto budynkiem o funkcjach mieszkalnych i handlowych, zaprojektowanym w 1927 roku[1][3].

Obszar Leśnicy (do tego momentu odrębne miasto) wraz z placem włączony został do Wrocławia w 1928 r. Leśnica przed 2 marca 1939 r. nosiła nazwę niemiecką Lissa, a po tej dacie – Deutsch-Lissa[4][5].

Po zakończeniu II wojny światowej w 1945 roku wyburzono po stronie południowej budynki na czterech parcelach i utworzono na ich miejscu skwer powiększając powierzchnię placu[1][6].

Nazwy placu

edytuj

Plac w swojej historii nosił następujące nazwy[1][7]:

Ulice

edytuj

Plac Świętojański nie ma przypisanych jezdni, lecz położony jest w obrębie działek należących do ulicy Średzkiej[8] (Breslauer Strasse, od 14 sierpnia 1929 Neumarkter Strasse, 1945-1946 Główna[9][10]), biegnącej od Mostów Średzkich do granicy miasta[6][11]. Droga ta stanowiła fragment traktu do Legnicy, a później tzw. Szosy Berlińskiej[6][12]. Współcześnie ulica należy do klasy drogi głównej (G) i przebiega nią droga krajowa nr 94[11][13][14][15]. W ramach placu położony jest sięgacz do posesji położonych w głębi zabudowy[16].

Zabudowa i zagospodarowanie

edytuj

Współczesny plac obejmuje teren położony przy ulicy Średzkiej stanowiącą drogę krajową nr 94. Po obu stronach placu, wzdłuż tej ulicy, znajdują się kamienice w zabudowie ciągłej, z lokalami handlowo-usługowymi na parterach. Na południu plac zamknięty jest zabudową osiedla Leśnica, a na północy, za murem okalającym, rozciąga się Park Leśnicy o powierzchni 20 ha z Zamkiem w Leśnicy[a][1][17], w którym mieści się Centrum Kultury Zamek[18].

Na samym placu położona jest na skwerze figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem i Świętego Jana Nepomucena[1][3][19].

Ochrona i zabytki

edytuj

Ochronie i wpisowi do ewidencji zabytków polega cały zespół pałacowy, z XIV-XVIII, XIX wieku, i po 1945 roku, obejmujący[20]:

Również cały historyczny układ urbanistyczny osiedla, a wcześniej miasta, z XIII–XX wieku podlega ochronie i jest wpisany do rejestru zabytków pod numerem 353/A/04 z 7 września 2004 roku[20][25].

Ponadto gminna ewidencja zabytków wymienia liczne kamienice przy ulicy Średzkiej, w tym położone bezpośrednio przy placu (ulica Średzka numery 13, 14, 14a, 16a, 21)[26].

Zobacz też

edytuj

Uwagi

edytuj
  1. ↑ a b Adres Zamku w Leśnicy: Plac Świętojański 1 we Wrocławiu.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f g h Harasimowicz 2006 ↓, s. 892 (Świętojański).
  2. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 1014 (Zamek w Leśnicy).
  3. ↑ a b Harasimowicz 2006 ↓, s. 196 (Figura Matki Boskiej z Dz. i Św. Jana Nepomucena).
  4. ↑ Wratislavia.net osiedla 2012 ↓.
  5. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 477-478 (Leśnica).
  6. ↑ a b c Harasimowicz 2006 ↓, s. 884 (Średzka).
  7. ↑ a b c d Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 137 (Stillerwinkel).
  8. ↑ ZDiUM 2016 ↓, poz. 4440 (Świętojański plac).
  9. ↑ Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 28 (Breslauer Str.).
  10. ↑ Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 107 (Neumarkter Str.).
  11. ↑ a b ZDiUM 2016 ↓, poz. 4368-4372 (Średzka).
  12. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 984-985 (Wrocławski Węzeł Drogowy).
  13. ↑ Rozporządzenie 2015 ↓.
  14. ↑ Zarządzenie 2008 ↓.
  15. ↑ Zarządzenie 2009 ↓.
  16. ↑ ZDiUM 2016 ↓, poz. 4372 (Średzka sięgacz).
  17. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 652 (Park Leśnicki).
  18. ↑ CK Zamek i b.d. ↓.
  19. ↑ Pomniki przed 1945 r. i b.d. ↓, s. 3 (poz. 55).
  20. ↑ a b c d NID 2016 ↓, s. 230.
  21. ↑ zabytek.pl Pałac i b.d. ↓.
  22. ↑ Gminna Ewidencja Zabytków i b.d. ↓, wiersz 8800.
  23. ↑ zabytek.pl Park i b.d. ↓.
  24. ↑ Gminna Ewidencja Zabytków i b.d. ↓, wiersz 8801.
  25. ↑ Gminna Ewidencja Zabytków i b.d. ↓, wiersz 27.
  26. ↑ Gminna Ewidencja Zabytków i b.d. ↓, wiersze 8692-8726.

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
  • Plac Świętojański, [w:] woj. dolnośląskie, Wrocław, Leśnica [online], fotopolska.eu [dostęp 2016-07-29] (pol.).
  • pl. Świętojański, [w:] Wrocław, Leśnica [online], dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici) [dostęp 2016-07-29] (pol.).
  • Plac Świętojański, wikimapia.org [dostęp 2016-07-29] (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plac_Świętojański_we_Wrocławiu&oldid=75102669”