Porfir

Porfir (stgr. πορφύρα, „purpura”) – potoczna nazwa stosowana do określania magmowych skał wulkanicznych lub żyłowych, posiadających strukturę porfirową.

Palermo: sarkofag Fryderyka II wykonany z porfiru

Porfir

Używana jest najczęściej przy wstępnym (terenowym) oznaczaniu skały, gdyż dokładne sklasyfikowanie porfiru wymaga przeprowadzenia analizy chemicznej jego składu.

Odmiany

Wyróżnia się porfiry: kwarcowe – należące do grupy skał kwaśnych, charakteryzujące się występowaniem jasnych prakryształów kwarcu (np. ryolit, dacyt) oraz bezkwarcowe – należące do grupy skał obojętnych zawierające prakryształy skaleni, piroksenów i amfiboli (np. trachit, latyt, andezyt).

Zastosowanie

Produkty z porfiru stały się popularne od czasów Kleopatry VII Wielkiej, do której należała jedyna na świecie kopalnia tego surowca. Kamień ten był używany przez rzymskich cesarzy do produkcji swoich posągów (togi) i luksusowych przedmiotów, do ozdoby wnętrza Panteonu w Rzymie. Używany był także w Cesarstwie Bizantyjskim. Z porfiru wykonano między innymi wciąż stojącą, 30-metrową Kolumnę Konstantyna w Konstantynopolu. Porfirowych kolumn użył także Justynian I Wielki do budowy Kościoła Mądrości Bożej. Również „porfirowa komnata” w Wielkim Pałacu w Konstantynopolu, od podłogi aż po sufit była wyłożona porfirem (urodzony w niej potomek basileusa zwany był „Porfirogenetą”). Wydobyty w kamieniołomie porfir z początku nie wygląda zachwycająco, lecz wyrzeźbiony i wypolerowany prezentuje bardzo efektowny purpurowy kolor.

Porfir wydobywany obecnie w Kopalni Porfiru Zalas w Małopolsce w okolicach Krakowa używany był do produkcji kostki brukowej.

• 
  Bezkwarcowy porfir, barwa brunatna pochodzi od tlenków żelaza, kopalnia porfiru Zalas, okolice Krakowa
• 
  Porfir o składzie mineralnym zbliżonym do ryolitu, kop. Zalas
• 
  Porfir bezkwarcowy zawierający skalenie, biotyt i pirokseny, kop. Zalas
• 
  Porfir bezkwarcowy zawierający skalenie, biotyt i pirokseny, kop. Zalas
• 
  Porfir z Kamieniołomu w Miękini

Bibliografia

• WacławW. Ryka WacławW., AnnaA. Maliszewska AnnaA., Słownik petrograficzny, Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1982, ISBN 83-220-0150-9, OCLC 69507580 .brak strony (książka)