Pospornicowate

Pospornicowate
	; Pittosporum dasycaulon
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	selerowce
Rodzina	pospornicowate
	Nazwa systematyczna
	Pittosporaceae R.Br. in M. Flinders; Voy. Terra Austral. 2: 542. 19 Jul 1814
	Typ nomenklatoryczny
	Pittosporum Banks ex Gaertn.
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pospornicowate (Pittosporaceae R.Br.) – rodzina roślin należąca do rzędu selerowców. Obejmuje 7^[4]–9^[5]^[6] rodzajów drzew, krzewów, sporadycznie również zdrewniałych roślin pnących (lian) z obszarów Starego Świata (Afryka Środkowa i Południowa, o klimacie tropikalnym i umiarkowanym (jeden gatunek – Pittosporum coriaceum izolowany na Wyspach Kanaryjskich), Azja Południowa i Wschodnia, Australia i Oceania), przy czym największa różnorodność występuje w Australii^[7]. Z nasion Pittosporum resiniferum pozyskuje się olej palący się jasnym płomieniem, wykorzystywany do oświetlania pomieszczeń w Azji Południowo-Wschodniej. Drewno Hymenospermum flavum wykorzystywane jest w meblarstwie, a Pittosporum undulatum do wyrobu kijów golfowych (gatunek został rozprzestrzeniony i w wielu obszarach jest inwazyjny). Liczne gatunki uprawiane są jako ozdobne ze względu na pachnące kwiaty i ozdobne ulistnienie: Billaderia heterophylla, Pittosporum crassifolium, P. eugenioides, P. tenuifolium, pospornica japońska P. tobira, pospornica falista P. undulatum, Bursaria spinosa i Hymenospermum flavum^[4].

Morfologia edytuj

Pospornica japońska

Bursaria spinosa

Pokrój: Drzewa, krzewy i pnącza zawierająca rozmaicie zabarwiony sok mleczny, często też olejki eteryczne, stąd pachnące po roztarciu. Pędy czasem cierniste, u roślin wspinających się owijają się wokół podpór w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara^[4].
Liście: Pojedyncze, twarde do skórzastych^[7], zimozielone. Rozwijają się na pędach skrętolegle lub w okółkach. Przylistków brak. Blaszka całobrzega, często też falista, piłkowana^[4].
Kwiaty: Obupłciowe, rzadziej jednopłciowe z kwiatami żeńskimi i męskimi na oddzielnych roślinach. Kwiaty pojedyncze lub zebrane w kwiatostany w formie wierzchotki lub wiechy. Zwykle promieniste, rzadziej nieco grzbieciste (Cheiranthera). Działek kielicha jest 5 wolnych lub częściowo zrośniętych, odpadających. Płatków korony jest 5 częściowo zrośniętych lub wolnych. Pręcików jest 5. Zalążnia górna, złożona z 2, rzadziej 3–5 owocolistków, tworzących najczęściej pojedynczą komorę. Szyjka słupka pojedyncza, zwieńczona mokrym znamieniem^[4].
Owoce: Suche torebki lub mięsiste jagody^[4].

Systematyka edytuj

W dawniejszych systemach rodzina sytuowana była w obrębie różowców Rosales ze względu na budowę kwiatów. Dokładniejsze analizy, w tym molekularne, wykazały, że rodzina spokrewniona jest z kladem obejmującym araliowate i selerowate, z którymi ostatniego wspólnego przodka miała przed 41–48 milionami lat. W efekcie w nowszych systemach stanowi jedną z rodzin rzędu selerowców Apiales. Problematyczny i wymagający dalszych badań jest podział rodziny na rodzaje^[4].

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Pittosporaceae – pospornicowate

Araliaceae – araliowate

	Myodocarpaceae

	Apiaceae – selerowate

Wykaz rodzajów^[5]^[6]

Auranticarpa L.W.Cayzer, Crisp & I.Telford
Bentleya E.M.Benn.
Billardiera Sm.
Bursaria Cav.
Cheiranthera A.Cunn. ex Lindl.
Hymenosporum R.Br. ex F.Muell.
Marianthus Hügel
Pittosporum Banks ex Gaertn. – pospornica^[8]
Rhytidosporum F.Muell.

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-05] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-05] (ang.).
↑ ^a ^b James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – P. [dostęp 2013-04-07]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 627–628. ISBN 978-1-842466346.
↑ ^a ^b Genera of Pittosporaceae. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2013-04-07]. (ang.).
↑ ^a ^b Pittosporaceae R.Br.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-11-02].
↑ ^a ^b Kirsten Albrecht Llamas: Tropical Flowering Plants. A Guide to Identification and Cultivation. Portland: Timber Press, 2003, s. 313. ISBN 0-88192-585-3. (ang.).
↑ Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Ludmiła Karpowiczowa (red.). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 113.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-05] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-05] (ang.).

[reveal-3] James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – P. [dostęp 2013-04-07]. (ang.).

[christenhusz-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 627–628. ISBN 978-1-842466346.

[grin-5] Genera of Pittosporaceae. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2013-04-07]. (ang.).

[powo-6] Pittosporaceae R.Br.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-11-02].

[llamas-7] Kirsten Albrecht Llamas: Tropical Flowering Plants. A Guide to Identification and Cultivation. Portland: Timber Press, 2003, s. 313. ISBN 0-88192-585-3. (ang.).

[8] Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Ludmiła Karpowiczowa (red.). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 113.

[4]

[5]

[6]

[7]

[1]

[2]

[3]

[8]