Przetacznik leśny

gatunek rośliny

Przetacznik leśny, przetacznik lekarski[4] (Veronica officinalis L.) – gatunek byliny z rodziny babkowatych (Plantaginaceae), w systemach XX-wiecznych klasyfikowany zwykle do trędownikowatych (Scrophulariaceae). Dość pospolity na terenie Polski. Gatunek typowy rodzaju przetacznik[5].

Przetacznik leśny
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

babkowate

Rodzaj

przetacznik

Gatunek

przetacznik leśny

Nazwa systematyczna
Veronica officinalis L.
Sp. Pl. ed. 1 11 (1753)[3]
Roślina kwitnąca
Kwiaty
Liście

Występowanie

edytuj

Występuje dziko na kontynentach[6]:

W Polsce występuje pospolicie na obszarze całego kraju[7].

Morfologia

edytuj
Pokrój
Roślina wysokości 10–20 cm, w całości gęsto owłosiona[8].
Łodyga
Płożąca się, rozgałęziona, podnosząca się w części górnej, zakorzeniająca się[8].
Liście
Odwrotnie jajowate, zwężające się w krótki ogonek, w dolnej części łodygi całobrzegie, w górnej karbowano-piłkowane; naprzeciwległe, połyskujące[9].
Kwiaty
Fioletowoniebieskie z ciemniejszymi żyłkami, zebrane w proste, gęste kwiatostany groniaste, znacznie krótsze od łodygi i wyraźnie boczne. W gronie jest od 15 do 26 kwiatów na krótkich szypułkach (przynajmniej dwukrotnie krótszych od kielicha). Kielich 4-działkowy, dwukrotny słupek, dwa pręciki, kwiat z listkiem przykwiatkowym; korona okrągła o średnicy 6–7 mm, dłuższa od kielicha[8].
Owoc
Torebka o długości 4–5 mm, sercowata, na szczycie ucięta. I bez wcięcia, dłuższa od kielicha[8].

Biologia i ekologia

edytuj
Rozwój
Bylina, chamefit. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Kwiaty owadopylne, przedsłupne, przedprątne lub równoczesne, zapylane przez muchówki[10]. Liście są zimozielone[7].
Siedlisko
Rośnie w suchych lasach, na zrębach, wrzosowiskach i pastwiskach. Występuje na glebach kwaśnych, piaszczystych lub gliniastych[9]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy Nardo-Callunetea[11].
Zmienność
Wyróżnia się jedną formę: Veronica officinalis f. albiflora (G. Don) House[3].

Zastosowanie

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-12] (ang.).
  3. a b The Plant List. [dostęp 2015-06-22].
  4. Anrea-Anna Cavelius: Zioła w medycynie naturalnej. Bremen: MAK Verlag GmbH, 2005. ISBN 978-3-939991-32-8.
  5. Index Nominum Genericorum. [dostęp 2010-04-12].
  6. Veronica officinalis. [w:] Germplasm Resources Information Network – (GRIN) [on-line]. USDA, ARS, National Genetic Resources Program. National Germplasm Resources Laboratory. Beltsville, Maryland. [dostęp 2008-03-29]. (ang.).
  7. a b c d Jindřich Krejča, Jan Macků: Atlas roślin leczniczych. Warszawa: Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1989. ISBN 83-04-03281-3.
  8. a b c d Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  9. a b c d Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.
  10. Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
  11. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.