Ranunculus chius

gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych

Ranunculus chius DC. – gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae Juss.). Występuje naturalnie w Afryce Północnej, śródziemnomorskiej części Europy oraz Azji Zachodniej[4]. Epitet gatunkowy „chius” wziął swoją nazwę od greckiej wyspy Chios[5].

Ranunculus chius
ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

jaskropodobne

Rząd

jaskrowce

Rodzina

jaskrowate

Rodzaj

jaskier

Gatunek

Ranunculus chius

Nazwa systematyczna
Ranunculus chius DC.
Syst. Nat. 1: 299 1817[3]

Rozmieszczenie geograficzne

edytuj

Rośnie w Afryce Północnej, śródziemnomorskiej części Europy (na obszarze od Korsyki i Sardynii aż po Grecję i Krym) oraz Azji Zachodniej (na obszarze od Turcji i Izraela aż po Kaukaz i Iran)[4]. We Włoszech jest gatunkiem rzadko występującym, a jego populacje są rozproszone. Występuje na Sardynii i Sycylii oraz w regionach Friuli-Wenecja Julijska, Toskania, Abruzja, Apulia, Kampania i Kalabria. Wątpliwe jest jego występowanie w regionie Emilia-Romania[5]. Na Malcie jest gatunkiem autochtonicznym, jednak nie był tam widziany od ponad dekady[6]. W Grecji występuje powszechnie na całym jej obszarze[7]. W Turcji rośnie na wybrzeżach Morza Śródziemnego i Czarnego[8]. Na Cyprze jest gatunkiem autochtonicznym i występuje na całym obszarze wyspy, z wyjątkiem jej środkowo-wschodniej części[9]. W Izraelu gatunek ten występuje powszechnie w Górnej Galilei oraz na górze Karmel, natomiast jest rzadko spotykany na Wzgórzach Golan, w Dolnej Galilei, na równinach Akko, Szaron oraz Filistyńskiej, w Samarii i na Wyżynie Judzkiej[10].

Morfologia

edytuj
Pokrój
Roślina jednoroczna o lekko owłosionych pędach. Dorasta do 6–40 cm wysokości[4].
Liście
Są potrójnie klapowane. Mają nerkowaty kształt. Mierzą 1,5–4 cm długości oraz 2–5 cm szerokości. Nasada liścia ma sercowaty kształt. Brzegi są karbowane, ząbkowane lub klapowane. Ogonek liściowy jest owłosiony i ma 4–9 cm długości[4].
Kwiaty
Są pojedyncze. Pojawiają się w kątach pędów. Są żółtego koloru. Mają 5 podłużnie eliptycznych działek kielicha, które dorastają do 2–3 mm długości. Mają 5 podłużnie eliptycznych płatków o długości 2–5 mm[4].
Owoce
Nagie niełupki o długości 4 mm. Tworzą owoc zbiorowy – wieloniełupkę o kulistym kształcie[4].

Biologia i ekologia

edytuj

Rośnie w lasach, na podmokłych polach, brzegach rzek i przy rowach. Występuje na wysokości do 2000 m n.p.m. Kwitnie od lutego do maja[4]. Roślina jest toksyczna ze względu na zawartość anemoniny[5].

Ochrona

edytuj

We Francji R. chius znajduje się pod ochroną na poziomie regionalnym. Został zaliczony do kategorii gatunków narażonych na wyginięcie[11]. Został wymieniony w Czerwonej Księdze Zagrożonych Roślin z 1995 roku w tomie I jako gatunek o znaczeniu priorytetowym[12]. Chroniony jest również na Malcie – został wpisany do krajowej Czerwonej Księgi Gatunków Zagrożonych[6].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-05-30] (ang.).
  3. Ranunculus chius DC.. The Plant List. [dostęp 2015-05-16]. (ang.).
  4. a b c d e f g Ranunculus chius. Plantes & botanique. [dostęp 2015-05-16]. (fr.).
  5. a b c Ranunculus chius DC.. An Interactive Guide of the Flora of the Temporary Ponds of Sardinia (Italy). [dostęp 2015-05-16]. (ang.).
  6. a b Eastern Buttercup. Malta Wild Plants. [dostęp 2015-05-16]. (ang.).
  7. Ranunculus chius – Maps. Encyclopedia of Life. [dostęp 2015-05-16]. (ang.).
  8. Ranunculus chius DC.. Türkiye Bitkileri Veri Servisi. [dostęp 2015-05-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (27 lutego 2017)]. (tur.).
  9. Ranunculus chius. Flora of Cyprus — a dynamic checklist. [dostęp 2015-05-16]. (ang.).
  10. Ranunculus chius DC.. Flora of Israel Online. [dostęp 2015-05-16]. (ang.).
  11. Renoncule de Chio. Conservation-nature.org. [dostęp 2015-05-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (18 maja 2015)]. (fr.).
  12. Ranunculus parviflorus subsp. chius (DC.) Arcang., 1882. Inventaire National du Patrimoine Naturel. [dostęp 2015-05-16]. (fr.).