Wikipedia

Rozbójnik inkaski

gatunek ssaka

Rozbójnik inkaski[6] (Lestoros inca) – gatunek ssaka z rodziny zbójnikowatych (Caenolestidae).

Rozbójnik inkaski
Lestoros inca
(O. Thomas, 1917)[1]
ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Nadrząd

torbacze

Rząd

skąpoguzkowce

Rodzina

zbójnikowate

Rodzaj

Lestoros
Oehser, 1934[2]

Gatunek

rozbójnik inkaski

Synonimy

Rodzaju:

Gatunku:

  • Orolestes inca O. Thomas, 1917[1]
  • Caenolestes gracilis Bublitz, 1987[4]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1917 roku angielski zoolog Oldfield Thomas nadając mu nazwę Orolestes inca[1]. Miejsce typowe to „Torontoy” (13°10′S 72°30′W/-13,166667 -72,500000), na wysokości 18 000 ft (5486 m), Cuzco, Peru[1][4][7]. Holotyp to skóra i czaszka dorosłego samca o sygnaturze USNM 194401 i znajdujący się w zbiorach United States National Museum[1][7]; odłowiony przez amerykańskiego zoologa Edmunda Hellera 14 maja 1915 roku[7]. W tej samej pracy Thomas utworzył dla nowo opisanego gatunku rodzaj Orolestes[1], lecz nazwa ta okazała się zajęta przez rodzaj ważki który opisał w 1895 roku angielski entomolog Robert McLachlan; w 1934 roku George Henry Hamilton Tate zaproponował nową nazwę rodzajową Cryptolestes[3] lecz ta również okazała się zajęta przez rodzaj chrząszcza który opisał w 1899 roku austriacki entomolog Ganglbauer, co zostało skorygowane w tym samym roku przez amerykańskiego publicystę Paula Oehsera, który utworzył nowy rodzaj Lestoros (rozbójnik[6])[2] którego rozbójnik inkaski jest jedynym przedstawicielem[8][9].

Opisany w 1987 roku przez niemieckiego teriologa Johannesa Bublitza nowy gatunek Caenolestes gracilis[4] okazał się być synonimem L. inca ze względu na niewielką zauważalną zmienność klinalną lub wewnątrzgatunkową[10]. Ograniczone dane genetyczne i bardziej istotne dane morfologiczne sugerują, że L. inca jest taksonem siostrzanym dla Rhyncholestes raphanurus[11].

Etymologia edytuj

  • Orolestes: gr. ορος oros, ορεος oreos „góra”[12]; ληστης lestes „rozbójnik, bandyta”, od λῃστευω lēisteuō „grabić, łupić”[13].
  • Cryptolestes: gr. κρυπτος kruptos „ukryty”[14]; ληστης lestes „rozbójnik, bandyta”, od λῃστευω lēisteuō „grabić, łupić”[13].
  • Lestoros: gr. ληστης lestes „rozbójnik, bandyta”, od λῃστευω lēisteuō „grabić, łupić”[13]; ορος oros, ορεος oreos „góra”[12].
  • inca: Inga lub Inca (pol. Inkowie), ludy sprzed podboju Peru i Boliwii[15] .
  • gracilis: łac. gracilis lub gracilus „smukły, elegancki, cienki”[16] .

Zasięg wstępowania edytuj

Rozbójnik inkaski występuje nad górnymi wodami czterech systemów odwadniających wzdłuż zbocza wschodnich Andów od góry Ocobamba, w Cuzco (południowo-wschodnie Peru) do góry Cerro Llamachaqui, w La Paz (zachodnia Boliwia)[8][17][18].

Morfologia edytuj

Długość ciała (bez ogona) 9–12 cm, długość ogona 10–13,5 cm, długość tylnej stopy 2,2–2,4 cm; masa ciała 20–35 g[17][19].

Status zagrożenia edytuj

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern „najmniejszej troski”)[5].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g O. Thomas. Preliminary diagnoses of new mammals obtained by the Yale-National Geographic Society Peruvian Expedition. „Smithsonian Miscellaneous Collections”. 68 (4), s. 3, 1918. (ang.). 
  2. ↑ a b P.H. Oehser. Another New Generic Name for a South American Marsupial. „Journal of Mammalogy”. 15 (3), s. 240, 1934. DOI: 10.2307/1373858. (ang.). 
  3. ↑ a b G. H. Tate. New Generic Names for Two South American Marsupials. „Journal of Mammalogy”. 15 (2), s. 154, 1934. DOI: 10.2307/1373987. (ang.). 
  4. ↑ a b c J. Bublitz. Untersuchungen zur Systematik der rezenten Caenolestidae Trouessart, 1898 unter Verwendung craniometrischer Methoden. „Bonner Zoologische Monographien”. 23, s. 78, 1987. (niem.). 
  5. ↑ a b Lestoros inca, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  6. ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 6. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  7. ↑ a b c R.D. Fisher & C.A. Ludwig. Catalog of Type Specimens of Recent Mammals: Orders Didelphimorphia through Chiroptera (excluding Rodentia) in the National Museum of Natural History, Smithsonian Institution. „Smithsonian Contributions to Zoology”. 664, s. 6, 2015. (ang.). 
  8. ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest (red. red.): Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 58. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  9. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Lestoros inca (O. Thomas, 1917). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-21]. (ang.).
  10. ↑ G.M. Martin. Intraspecific variability in Lestoros inca (Paucituberculata, Caenolestidae), with reports on dental anomalies and eruption pattern. „Journal of Mammalogy”. 94 (3), s. 601–617, 2013. DOI: 10.1644/12-MAMM-A-180.1. (ang.). 
  11. ↑ R. Ojala-Barbour, C.M. Pinto, J. Brito M., L. Albuja V., T.E. Lee Jr. & B.D. Patterson, 2013. A new species of shrew-opossum (Paucituberculata: Caenolestidae) with a phylogeny of extant caenolestids. „Journal of Mammalogy”. 94 (5), s. 967–982, 2013. DOI: 10.1644/13-MAMM-A-018.1. (ang.). 
  12. ↑ a b Jaeger 1944 ↓, s. 155.
  13. ↑ a b c Jaeger 1944 ↓, s. 123.
  14. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 63.
  15. ↑ The Key to Scientific Names ↓, inca [dostęp 2023-07-20].
  16. ↑ The Key to Scientific Names ↓, gracilis [dostęp 2023-07-20].
  17. ↑ a b B. Patterson: Family Caenolestidae (Shrew-Opossums). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 196. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
  18. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Species Lestoros inca. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-22].
  19. ↑ Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 42. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rozbójnik_inkaski&oldid=73620940”