Wikipedia

Rów Jeziorki

rów wodny w woj. mazowieckim

Rów Jeziorki[1][4] (inna nazwa: Kanał Jeziorki[1][2][5]) – rów wodny w woj. mazowieckim przebiegający przez gminę Lesznowola, stołeczną dzielnicę Ursynów, gminę Piaseczno i gminę Konstancin-Jeziorna[2]. Ma w zależności od ujęcia 10,3 lub ok. 9 km długości i zlewnię o powierzchni 19,6 km². W zlewni znajdują się liczne zbiorniki wodne. Rów jest dopływem Jeziorki, pełni funkcje retencyjne. Wzdłuż rowu biegnie zanikający korytarz ekologiczny, a jego sąsiedztwo wykorzystywane jest rekreacyjnie – wzdłuż części rowu biegnie szlak turystyczny.

Rów Jeziorki
Kanał Jeziorki[1][2], Zgorzała[3]
Ilustracja
Rów Jeziorki na granicy Józefosławia i Julianowa w powiecie piaseczyńskim. Widok wzdłuż ulicy Cyraneczki w kierunku wschodnim.
Kontynent

Europa

Państwo

 Polska

Rów wodny
Długość 10,3 km
Powierzchnia zlewni

21,7089 km²

Ident. PRNG

167386

Źródło
Miejsce Nowa Wola
Współrzędne

52°05′43″N 20°58′38″E/52,095278 20,977222

Ujście
Recypient Jeziorka
Miejsce

Skolimów
(Konstancin-Jeziorna)

Współrzędne

52°04′54″N 21°05′37″E/52,081667 21,093611

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „źródło”, poniżej na prawo znajduje się również punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „źródło”, poniżej na prawo znajduje się również punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie powiatu piaseczyńskiego
Mapa konturowa powiatu piaseczyńskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „ujście”
Multimedia w Wikimedia Commons

Położenie i charakterystyka

edytuj

Ciek leży w Polsce, na Nizinie Środkowomazowieckiej (318.7), na Równinie Warszawskiej (318.76)[6], natomiast w regionalizacji przyrodniczo-leśnej – w mezoregionie Równiny Kutnowsko-Błońskiej, w krainie Mazowiecko-Podlaskiej[7]. Lewostronny dopływ Jeziorki[8].

W zależności od źródeł rów ma różny przebieg w jego górnej części. Według państwowego rejestru nazw geograficznych początek rowu położony jest w gminie Lesznowola, w okolicy wsi Nowa Wola[1][9]. Inne instytucje jako początek wskazują rejon na północny zachód od jeziora Zgorzała (w jeszcze innej wersji – teren samego jeziora[5]), tuż za torami kolejowymi linii nr 8[10], w pobliżu przebiegu drogi ekspresowej S7, na terenie stołecznej dzielnicy Ursynów, obszar MSI Jeziorki Południowe, w okolicy ulicy Baletowej[2][11][8][9]. W tej wersji ciek kieruje się na południowy wschód otwartym rowem. Odcinek podziemny rozpoczyna się przy skrzyżowaniu ulicy Chóralnej z Puławską. Kanał biegnie równolegle do Puławskiej na południe, a przecina ją prostopadle w rejonie ulicy Jaskółczej. Po ok. 150 metrach ciek przebiega znów rowem otwartym. Przepływa przez Dąbrówkę, tereny gminy Piaseczno (Józefosław, Julianów i Chyliczki), a następnie gminy Konstancin-Jeziorna (Kierszek)[9]. Przecina linię kolejową nr 937[10], a także drogę wojewódzką nr 721 (ulica Pułaskiego)[9]. Ujście do Jeziorki znajduje się w Skolimowie[2][11] na 8,140 km od jej ujścia[12]. Na Mapie Podziału Hydrograficznego Polski ciek ma dwa odcinki źródłowe: dłuższy przy Nowej Woli i krótszy na Ursynowie (w Jeziorkach Południowych) na południe od ulicy Karczunkowskiej i na wschód od Nawłockiej, łączące się tuż przed stawem Pozytywka. W tym ujęciu ciek na północ od ulicy Karczunkowskiej jest jego bezimiennym dopływem. Na MPHP Rów Jeziorki ma identyfikator hydrologiczny 25874 oraz identyfikator cieku 167386[13]. W planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły z 2011 stanowi jednolitą część wód powierzchniowych (JCWP) o międzynarodowym numerze PLRW20001725874[14][12].

Długość rowu wynosi 10,3 km[12] (według innego źródła, w wersji z początkiem na terenie Jeziorek – około 9 km[2]), z czego 3,0 km w granicach miasta stołecznego[2]. Część jego biegu o długości 2,68 km (kilometraż: 5+390–8+070 km) zaliczana jest do urządzeń melioracji podstawowych Warszawy. Na tym odcinku szerokość dna kanału wynosi 0,6–0,8 m, a głębokość 1,5–2,5 m[15].

Zgodnie z typologią abiotyczną ciek został sklasyfikowany jako potok nizinny piaszczysty (17)[12]. Jego pochodzenie jest naturalne[12]. Na części odcinków woda płynie okresowo, po opadach lub roztopach[8][5].

Zlewnia

edytuj

Powierzchnia zlewni w zależności od źródła wynosi 21,7089 km² (w tym 42,57% na terenie Warszawy)[16] lub 19,6 km²[12]. Na jej obszarze położone są liczne zbiorniki wodne, w tym jezioro Zgorzała, stawy Pozytywka, Wąsal, Krzewiny, Glinianki pod Lasem, Staw Lipkowski, staw Czyste, Głęboki Staw i staw Nowe Ługi[2]. Jego dopływami są m.in. rowy RA–1 i RA–2[2] (inne nazwy: J–3–1 i J–3–2[11]), rów R–B (J–2[11]), a także kolektor B–4 (R–1[2] lub J–3–3[11]) przebiegający wzdłuż południowej granicy Warszawy, oddzielając ją od Mysiadła[2]. W okolicy ulicy Karmazynowej w Dąbrówce znajduje się odnoga o nazwie Stary Kanał Jeziorki[11]. Ciek zasilany jest także poprzez sieć drenarską z terenu Ursynowa, która w dużej mierze pochodzi z czasów sprzed II wojny światowej[2].

Ciek przepływa przez tereny o podłożu gliniastym. Niektóre leżące w jego zlewni zbiorniki wodne (Zgorzała, Glinianki pod Lasem) są w całości lub częściowo byłymi wyrobiskami tego materiału[2]. Ponadto wzdłuż doliny Kanału Jeziorki występują piaski humusowe i namuły den dolinnych[8]. Na terenie Warszawy przepływa głównie przez obszary zabudowy jednorodzinnej, w powiecie piaseczyńskim zabudowa jest bardziej intensywna[2], blisko ujścia, w gminie Konstancin-Jeziorna poziom urbanizacji znów zmniejsza się[17].

Retencja

edytuj

Rów pełni funkcje retencyjne – odwadnia ok. 25% powierzchni dzielnicy Ursynów[2]. Na jego przebiegu znajduje się 9 urządzeń piętrzących[12]. Ze względu na rodzaj podłoża, zasypywanie zbiorników wodnych, postępującą urbanizację, niekontrolowane przebudowy rowu oraz jego dopływów, zmienny przekrój kanału i niewłaściwie zaprojektowane przepusty na terenie zlewni dochodzi do dużych wezbrań i podtopień m.in. na obszarze Dąbrówki w 2010[2], czy powtarzających się zalań w Józefosławiu[18][19][20]. W związku z tym Dzielnica Ursynów przeprowadza rekultywacje kolejnych zbiorników wodnych leżących na obszarze zlewni rowu[2], np. stawu Czyste (2003)[21] czy stawów Pozytywka i Wąsal (2013)[22].

Zarząd Zieleni m. st. Warszawy ogłosił w czerwcu 2020, że w ramach przeciwdziałania skutkom zmian klimatycznych planuje w przyszłości wybudować na kanale nowe urządzenia piętrzące i sterowania przepływem wody w ramach „Warszawskiego programu ochrony zasobów wody”[23].

Przyroda i czystość

edytuj

Fragment rowu przepływa przez Warszawski Obszar Chronionego Krajobrazu, utworzony rozporządzeniem Wojewody Warszawskiego z dnia 29 sierpnia 1997 r. w sprawie utworzenia obszaru chronionego krajobrazu na terenie województwa warszawskiego[24], a także przez obszar otuliny rezerwatu przyrody Las Kabacki[25].

Ciek wraz z terenem wzdłuż rowów R–4 i R–4–2 stanowi lokalny korytarz ekologiczny znajdujący się w fazie zaniku, powiązany z ponadregionalnym ciągiem doliny Wisły[8]. Dolina Kanału Jeziorki posiada walory krajobrazowe[8].

Wzdłuż części rowu wiedzie zielony szlak turystyczny prowadzący z przystanku kolejowego Warszawa Dawidy do Parku Kultury w Powsinie[8].

Zgodnie z badaniem z 2009 roku stan ekologiczny wód określono jako słaby. Zadecydował o tym stan fitobentosu. Również stężenie różnych form azotu i fosforu oraz BZT5 przekraczały kryteria stanu dobrego[26]. W 2020 wykonano kolejną klasyfikację stanu ekologicznego, jednak z braku danych monitoringowych, została ona wykonana na zasadzie przeniesienia klasyfikacji z cieku o podobnej charakterystyce. W ten sposób prawdopodobny stan ekologiczny Rowu Jeziorki określono jako umiarkowany[27].

Galeria

edytuj
  •  
    Stary Rów Jeziorki na ursynowskiej Dąbrówce w Warszawie, niedaleko ulicy Karmazynowej, widok w kierunku południowo-wschodnim, połączenie z mniejszym, lokalnym rowem
  •  
    Rów Jeziorki w Józefosławiu, niedaleko ulicy Cyraneczki, widok w kierunku południowo-wschodnim
  •  
    Staw Pozytywka w zlewni Rowu Jeziorki poddany rekultywacji w celu zwiększenia pojemności retencyjnej. W jednej z wersji źródeł cieku, znajduje się na jego biegu
  •  
    Staw Czyste w zlewni Rowu Jeziorki poddany rekultywacji w celu zwiększenia pojemności retencyjnej

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 167386
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Łukasz Szkudlarek, Analiza powierzchniowa zlewni. Charakterystyka i ocena funkcjonowania układu hydrograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem systemów melioracyjnych na obszarze m.st. Warszawy wraz z zaleceniami do Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m.st. Warszawy i planów miejscowych [online], 2015, s. 67–71 [dostęp 2020-09-23] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-22].
  3. ↑ Krzysztof Bajkowski, Interpelacja w sprawie kanału rzeki Jeziorki (tzw. „Zgorzały”) [online], 31 sierpnia 2019 [dostęp 2020-09-27].
  4. ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 99, ISBN 83-239-9607-5.
  5. ↑ a b c Biuro Naczelnego Architekta Miasta. Miejska Pracownia Planowania Przestrzennego i Strategii Rozwoju, Opracowanie ekofizjograficzne do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m. st. Warszawy, Warszawa 2006, s. 27, 34 [dostęp 2020-10-02] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04].
  6. ↑ Jerzy Kondracki, Geografia regionalna Polski, wyd. 3, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 312–324, ISBN 978-83-01-16022-7.
  7. ↑ Roman Zielony, Alina Kliczkowska, Regionalizacja przyrodniczo-leśna Polski 2010, Warszawa: Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, 2012, ISBN 978-83-61633-62-4 [dostęp 2020-10-31] [zarchiwizowane z adresu 2016-11-07].
  8. ↑ a b c d e f g KAD Architekci: Dorota Fronczyk i Paulina Gralewska, Prognoza Oddziaływania na Środowisko do Projektu Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego Zachodniego Pasma Pyrskiego w Rejonie ul. Sarabandy, Warszawa, marzec 2014, s. 5, 13–18, 28 [dostęp 2020-09-23].
  9. ↑ a b c d Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Geoportal krajowy. geoportal.gov.pl. [dostęp 2020-09-23].
  10. ↑ a b PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., Mapa Interaktywna Linii Kolejowych [online].
  11. ↑ a b c d e f Dzielnica Ursynów m.st. Warszawy, „Inwentaryzacja urządzeń wodnych na terenie dzielnicy Ursynów m.st. Warszawy” - KZP-XII-WZP.271.19.2013. zał. nr 6a do SIWZ - Mapa (w skali 1:10000) z naniesionym przebiegiem rowów i położeniem zbiorników wodnych [online], 27 marca 2013 [dostęp 2020-09-23] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-06].
  12. ↑ a b c d e f g Pracownia Gospodarki Wodnej „PRO-WODA” i inni, Opracowanie warunków korzystania z wód zlewni Jeziorki wraz z opracowaniem strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, Warszawa, sierpień 2012, s. 13, 28–29, 31–32 [dostęp 2020-09-27] [zarchiwizowane z adresu 2021-08-01].
  13. ↑ Mapa Podziału Hydrograficznego Polski w skali 1:10 000, 2014.
  14. ↑ Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły, s. 3540 (M.P. z 2011 r. nr 49, poz. 549)
  15. ↑ Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Program Ochrony Środowiska dla Miasta Stołecznego Warszawy na lata 2009–2012 z uwzględnieniem perspektywy do 2016 r., Warszawa, listopad 2009, s. 36 [dostęp 2020-09-23] [zarchiwizowane z adresu 2021-04-18].
  16. ↑ Łukasz Szkudlarek, Analizy ogólne. Charakterystyka i ocena funkcjonowania układu hydrograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem systemów melioracyjnych na obszarze m.st. Warszawy wraz z zaleceniami do Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m.st. Warszawy i planów miejscowych [online], 2015, s. 5 [dostęp 2021-06-19] [zarchiwizowane z adresu 2021-06-24].
  17. ↑ Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie, Plan utrzymania wód obejmujący obszar Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie. Wykaz planowanych działań, o których mowa w art. 22 ust. 1b ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne [online], s. 10 [dostęp 2020-09-27].
  18. ↑ PiasecznoNews.pl, Toną ulice, posesje zmieniają się w jeziora [online], 20 czerwca 2020 [dostęp 2020-09-27].
  19. ↑ Robert Rybarczyk, Gdzie ta woda ma ujść?, „Życie Warszawy”, 16 lipca 2011.
  20. ↑ Joanna Grela, Na Geodetów poczekamy [online], 5 czerwca 2019 [dostęp 2020-09-27].
  21. ↑ Dzielnicy Ursynów m. st. Warszawy, Rekultywacja stawów na Zielonym Ursynowie [online], 17 grudnia 2003 [dostęp 2020-09-20].
  22. ↑ Dzielnica Ursynów m.st. Warszawy: Zakończyła się rekultywacja kolejnych stawów na Zielonym Ursynowie. 2015-03-16. [dostęp 2020-09-27].
  23. ↑ Zarząd Zieleni m.st. Warszawy, To nie przelewki – spiętrzamy wodę w warszawskich kanałach [online], 19 czerwca 2020 [dostęp 2020-09-27].
  24. ↑ Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawski obszar chronionego krajobrazu [online] [dostęp 2020-09-27].
  25. ↑ Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Rezerwat przyrody Las Kabacki [online] [dostęp 2020-09-27].
  26. ↑ Monitoring rzek w 2009 roku [online], Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie, 2010 [dostęp 2020-09-28] [zarchiwizowane z adresu 2012-08-09].
  27. ↑ Ocena stanu jednolitych części wód rzek i zbiorników zaporowych w latach 2014-2019 metodą przeniesienia - tabela [xlsx], Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, 2020.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rów_Jeziorki&oldid=74612933”