Ewangelia Judasza

Ewangelia Judasza − potoczna nazwa apokryficznego tekstu gnostyckiego w języku koptyjskim z zapisami dialogów apostoła Judasza Iskarioty z Jezusem Chrystusem. W przeciwieństwie do czterech ewangelii kanonicznych tekst ten nie ma formy narracji, lecz dialogu. Nie jest też przedstawiony jako napisany przez apostoła.

Pierwsza strona Ewangelii Judasza (strona 33 Kodeksu Tchacos)

Manuskrypt (tzw. Kodeks Tchacos) zawierający fragmenty tekstu został znaleziony w Egipcie w 1978 i opublikowany w 2006 roku. Manuskrypt został datowany na rok 280 ± 50 n.e. Treść jest zgodna z przekazem Ireneusza z Lyonu o gnostykach z ok. 180 roku n.e.

Historia dokumentu

Ten zredagowany po koptyjsku starożytny manuskrypt odkryty został w 1978 roku w Egipcie. Po wielu latach dotarł okrężną drogą do szwajcarskiej fundacji Maecenas. Towarzystwo National Geographic od roku 2004 wspierało renowację i tłumaczenie dokumentu z języka koptyjskiego.

Ewangelia była tłumaczona w Bazylei na niemiecki, angielski, francuski. Tekst Ewangelii Judasza ogłoszono 6 kwietnia 2006 roku.

Data i okoliczności powstania

Badania przy pomocy izotopu węgla ¹⁴C wskazują, że materiał, na którym spisano tekst, pochodzi z III wieku lub pierwszej połowy IV wieku. Ewangelia została napisana pomiędzy 130 a 170 rokiem. Po raz pierwszy jest wspomniana w dziele Adversus haereses (Przeciwko herezjom) z ok. 180 roku autorstwa pierwszego biskupa Lyonu, Ireneusza. Innym, który wspominał o ewangelii, był Epifaniusz z Salaminy w swoich Panarion. Ewangelia Judasza została napisana prawdopodobnie przez kainitów lub setian .

Streszczenie manuskryptu

Apokryf opisuje początek działalności Chrystusa, proces powołania apostołów, wędrówkę po Palestynie oraz ostatnie dni i godziny przed pojmaniem Jezusa. Według niego Judasz nie zdradził Jezusa, ale wydał go na jego własne życzenie, dzięki czemu Chrystus mógł zbawić świat. Judasz przedstawiony jest w nim jako ten, który jest narzędziem w boskim planie zbawienia, bez którego Chrystus nie mógłby odkupić ludzkości przez swoje ukrzyżowanie.

Ewangelia Judasza w Polsce

W Polsce ukazała się książka pt. Ewangelia Judasza z serii wydawniczej Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego Studia Antiquitatis Christianae. Series Nova Wstęp, tłumaczenie z koptyjskiego i komentarz Wincenty Myszor, Księgarnia św. Jacka, Katowice 2006, ss. 96.

Książka zawiera pierwszy polski przekład Ewangelii Judasza z oryginału w dwóch wersjach. Tłumaczenie A opatrzone jest naukowym komentarzem w przypisach, z podziałem na strony i wiersze, zgodnie z koptyjskim rękopisem. Tłumaczenie B – zawiera wersję tak bardzo swobodną, na ile pozwala koptyjski oryginał; bardziej stosowną do lektury. Tekst apokryfu został poprzedzony wprowadzeniem tłumacza, które wprowadza w szerszy kontekst istnienia, odnalezienia i znaczenia „Ewangelii” jako tekstu gnostyckiego. Do książki dodano również wybór tekstów źródłowych – wersję łacińską i polską tekstów autorów starożytnych, którzy wspominają postać lub ewangelię Judasza.

Linki zewnętrzne

Teksty źródłowe

• Πευαγγελιον Νїουδας. nationalgeographic.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-20)]. – koptyjski oryginał (format PDF)
• Gospel of Judas – angielskie tłumaczenie według National Geographic (format PDF)
• Ewangelia Judasza – polskie tłumaczenie w układzie rękopisu, autorstwa Wincentego Myszora (format PDF)
• Ewangelia Judasza – polskie tłumaczenie w układzie akapitów (tłumaczenie B), autorstwa Wincentego Myszora

Omówienia

• Trzynasty duch – rozmowa o "Ewangelii Judasza" z tłumaczem tekstów starochrześcijańskich i gnostyckich
• Ewangelia Judasza – O. Thomas D. Williams L.C., dziekan Wydziału Teologii Uniwersytetu "Regina Apostolorum" z Rzymu, ocenia wagę tego odkrycia – tekst na stronie Opus Dei