Wikipedia

Józef Hofmann

polski pianista i kompozytor, wynalazca

Józef Kazimierz Hofmann (ur. 20 stycznia 1876 w Krakowie[1], zm. 16 lutego 1957 w Los Angeles) − polski pianista, kompozytor, pedagog i wynalazca; w 1926 naturalizowany w USA[2].

Józef Hofmann
ilustracja
Imię i nazwisko

Józef Kazimierz Hofmann

Pseudonim

Michel Dvorsky

Data i miejsce urodzenia

20 stycznia 1876
Kraków

Pochodzenie

polskie

Data i miejsce śmierci

16 lutego 1957
Los Angeles

Instrumenty

fortepian

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

pianista, kompozytor, pedagog, wynalazca

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

 
Dawna Metropolitan Opera House (39th Street) w Nowym Jorku. Pełna sala widziana z tyłu sceny na koncercie Josefa Hofmanna, 28 listopada 1937

Bardzo wcześnie rozpoczął naukę gry na fortepianie i już jako ośmiolatek dawał koncerty przed publicznością warszawską, jako dziesięciolatek publicznością wielu krajów europejskich, a rok później także amerykańską. Po odbyciu w 1887 52 koncertów w dziesięć tygodni, w wyniku protestu New York Society for the Prevention of Cruelty to Children (Nowojorskie Towarzystwo Zapobiegania Okrucieństwu Wobec Dzieci), podyktowanego obawą o jego zdrowie, musiał przerwać tournée. Udał się wtedy do Berlina, gdzie, dzięki stypendium Alfreda Corninga Clarka, odbył w latach 1888−1894 studia. Uczył się kompozycji u Heinricha Urbana oraz gry na fortepianie pod kierunkiem Maurycego Moszkowskiego i Eugena d'Alberta. W 1894 uzyskał I nagrodę na Konkursie imienia Antona Rubinsteina (którego był uczniem) w Hamburgu, na którym wykonał jego Koncert d-moll op.70. Sukces ten pozwolił mu na liczne, cieszące się wielkim powodzeniem, występy m.in. w krajach skandynawskich, Anglii i Rosji. Co roku koncertował też w Stanach Zjednoczonych, których obywatelstwo otrzymał w roku 1926[2].

 
Józef Hofmann, 1895

Od 1924 zarządzał Wydziałem Fortepianu w Curtis Institute of Music w Filadelfii, a w latach 1927–1938 był dyrektorem tego Instytutu[2]. Jego uczniami byli m.in.: Ellen Ballon, Abram Chasins, Shura Cherkassky, Ruth Slenczynska, Walter Susskind, Teresita Tagliapietra, Aleksander Wielhorski i Leopold Zieliński[3]. Był także kompozytorem (pseudonim Michel Dvorsky) utworów na orkiestrę i fortepian. Karierę pianistyczną zakończył 19 stycznia 1946 recitalem w Carnegie Hall.

Piotr Wierzbicki uważał Hoffmana za największego wykonawcę dzieł Chopina w XX wieku, podkreślając m.in. lekkość jego gry, wyrobienie lewej ręki, „drobny dźwięk” i swobodny rytm[4].

Rodzina edytuj

Ojciec Józefa Hofmanna – Kazimierz Hofmann był kompozytorem, dyrygentem i pianistą, a matka, Matylda Pindelska, śpiewaczką (ur. 1851 w Krakowie), córką Wincentego i Eleonory z Wyszkowskich. Józef miał starszą siostrę – Zofię Wandę (ur. 11 czerwca 1874 w Krakowie). W okresie dzieciństwa ich ojciec, Kazimierz, pozostawał w związku małżeńskim z Anielą Teofilą z Kwiecińskich (ur. 3 stycznia 1843 w Warszawie)[5], która po przeniesieniu się w 1878 z mężem do Warszawy zmarła tam 12 października 1885[6], wpis 1392. Wtenczas Kazimierz Hofmann zawarł ślub z ich matką, Matyldą Franciszką Pindelską, w bazylice Świętego Krzyża w Warszawie w dniu 17 czerwca 1886[7].

Józef Hofmann był dwukrotnie żonaty. Z pierwszą żoną, Marią Eustis, miał córkę, a z drugą, Betty Short, trzech synów.

Ordery i odznaczenia edytuj

Wynalazki edytuj

Znany jest z licznych wynalazków, dotyczących m.in. samochodów i fortepianu. Opatentował ponad 70 wynalazków[9], w tym także urządzenie służące do pomiaru siły nacisku palców pianisty[10], regulację wysokości taboretu do fortepianu[2].

Kompozycje edytuj

Utwory na orkiestrę

  • Symfonia E-dur (1916)
  • 5 koncertów fortepianowych (1916)
  • Chromaticon na fortepian i orkiestrę (1916)
  • poemat symfoniczny The Haunted Castle (Zaklęty zamek) (1918)

Utwory na fortepian

  • Polonaise (ok. 1888)
  • Wariacje i fuga op.14, (1892)
  • 2 morceaux op.15, (1892)
  • Mazurki op.16, (1892)
  • Andante i Presto op.17, (1892)
  • Durch die Wolken op.18, (1893)
  • 5 morceaux op.20 (Impromptu, Echo, Menuet, Berceuse, Elegia), (1893)
  • Sonata F-dur op.21, (1893)
  • 3 morceaux op.22 (Nocturne, Bolero, Barkarola), (1894)
  • 2 compositions op.23, (1896)
  • Sonata op.24, (1897)
  • Novelette Fis-dur i A-dur op.27 i 28, (1897)
  • 8 préludes op.30, (1903)
  • Scénes de ballet op.33, (1903)
  • Charakterskizzen op.40, (1908)
  • Valse caprice op.53, (1902)
  • 3 impressions, (1915)

Przypisy edytuj

  1. ↑ Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 261.
  2. ↑ a b c d Józef Hofmann 20.01.1876—16.02.1957.. culture.pl. [dostęp 2024-04-21].
  3. ↑ Stanisław Dybowski, Słownik Pianistów Polskich, Warszawa: Selene, 2003, s. 216, ISBN 83-910515-5-2 (pol.).
  4. ↑ Piotr Wierzbicki, Nieboski Chopin, Warszawa 2015, s. 120, 158-173, ISBN 978-83-61967-78-1, OCLC 909285489 [dostęp 2021-04-02].
  5. ↑ Aniela Teofila Kwiecińska (M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego) [online], www.sejm-wielki.pl [dostęp 2020-09-25].
  6. ↑ Search archives [online], szukajwarchiwach.pl [dostęp 2020-09-25] (ang.).
  7. ↑ Search archives [online], szukajwarchiwach.pl [dostęp 2020-09-25] (ang.).
  8. ↑ M.P. z 1934 r. nr 259, poz. 337 „za zasługi na polu polskiej kultury muzycznej”.
  9. ↑ Według informacji zawartych na promocyjnej stronie programu Innowacyjna Gospodarka przypisuje się mu m.in. wynalezienie: wycieraczek do szyb samochodowych (podczas obserwacji wahadłowego ruchu metronomu), podwyższanego stołka do fortepianu, pneumatycznych amortyzatorów samochodowych, zegara elektrycznego, maszynki elektrycznej do gotowania, spinacza biurowego oraz szeregu rozwiązań konstrukcyjnych w fortepianach, balonach i samolotach.
  10. ↑ Janusz R. Kowalczyk: Józef Hofmann – wynalazki pianisty. culture.pl, 2015-05-18. [dostęp 2017-11-19].

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Józef_Hofmann&oldid=73573893”